Ένα νέο είδος διαμαρτυρίας έχει γίνει ιντερνετική μόδα στη Βραζιλία, που προωθείται από μια νέα κοινωνική τάξη: τους “διαφορετικούς ανθρώπους” που συμμετείχαν στο churrascão (μεγάλο ανοιχτό μπάρμπεκιου).
H διαμαρτυρία ήταν απάντηση στην ανάκληση της άδειας της κυβέρνησης του Σάο Πάολο για την κατασκευή υπόγειου σταθμού μετρό στην Higienópolis [1] [pt], της οποίας προηγήθηκε διαμαρτυρία υπογεγραμμένη από 3.500 κατοίκους της αριστοκρατικής συνοικίας της πρωτεύουσας του Σάο Πάολο.
Τα νέα προκάλεσαν σάλο μεταξύ των πολιτών του Σάο Πάολο [2] και η υπόθεση συζητήθηκε εκτενώς στο Twitter, [3] με αποτέλεσμα να γίνει δημοφιλές θέμα υπό τις ταμπέλες #Higienopolis και #GenteDiferenciada (διαφορετικοί άνθρωποι). Ο όρος διαδόθηκε στο Διαδίκτυο [4] έπειτα από τη δημοσίευση μιας συνέντευξης [5] που υποστήριζε ότι το μετρό θα οδηγούσε στην άφιξη “ναρκομανών, ζητιάνων, διαφορετικών ανθρώπων, κάτι που θα είχε ως αποτέλεσμα την υποβάθμιση των ιερών της δρόμων και την αύξηση των περιστατικών στο “αστυνομικό δελτίο”.”
Ένα ανοιχτό μπάρμπεκιου [6] ως διαμαρτυρία ενάντια στο ελιτίστικο ύφος της συνοικίας [7] [en] σύντομα οργανώθηκε στο Facebook, και μέσα σε δυο μέρες περισσότεροι από 55.000 άνθρωποι απάντησαν θετικά στην πρόσκληση συμμετοχής:
Το μπάρμπεκιου των διαφορετικών ανθρώπων
Πότε: Σάββατο, 14 Μαΐου
Πού: Μπροστά από το Εμπορικό της Higienópolis
Ώρα: 2 το μεσημέρι
Ενδυματολογικός κώδικας: Διαφορετικός
*Φέρτε καρέκλες θαλάσσης, cachaça [8] [en] (παραδοσιακό λικέρ), farofa [9] [en], φορητά ηχοσυστήματα και ό,τι άλλο θέλετε. Ευπρόσδεκτες και μουλάτες αλειμμένες με λάδι μαυρίσματος.
[10]Ο José Serra, πρώην κυβερνήτης του Σάο Πάολο και πρώην υποψήφιος για τις προεδρικές εκλογές, από το δεξιό κόμμα Brazilian Social Democracy (PSDB), σε ένα Churrascão. Φωτογραφία από το χρήστη του Flickr Mark Hillary (CC BY 2.0).
Η περιγραφή της φωτογραφίας στο Flickr [pt] [10] έθετε υπό αμφισβήτηση την κυβερνητική απόφαση:
“Prevaleceu o bom senso”, declarou o presidente da entidade Defenda Higienópolis, o empresário Pedro Ivanow.
Como nosso bom senso não é o forte, promoveremos agora um churrascão em frente ao shopping Higienópolis para mostrar que os ricos não chegam aos pobres, mas os pobres sim, facilmente chegam aos ricos.
Leve farofa, carne de gato, cachorro, papagaio, som portátil, carro tunado e tudo o que sua consciência social permitir. Afinal, a rua é pública e o Higienópolis não está separado por muros.
“Κυριάρχησε η κοινή λογική”, είπε ο Πρόεδρος της ένωσης Defenda Higienópolis, επιχειρηματίας Peter Ivanow.
Καθώς η δική μας κοινή λογική δεν είναι και τόσο καλή, οργανώνουμε ένα μεγάλο μπάρμπεκιου μπροστά από το εμπορικό κέντρο της Higienópolis για να δείξουμε πως οι πλούσιοι δεν φτάνουν τους φτωχούς, αλλά οι φτωχοί πανεύκολα φτάνουν τους πλούσιους.
Πάρτε farofa, γάτες, σκυλιά, παπαγάλους, ραδιοκασετόφωνα, φτιαγμένα αμάξια και ο,τιδήποτε σας επιτρέπει η κοινωνική σας συνείδηση. Στο κάτω-κάτω, ο δρόμος είναι δημόσιος και η Higienópolis δεν είναι περιφραγμένη.
Σύμφωνα με το δημοσιογράφο Danilo Saraíva, τον δημιουργό της συνάντησης στο Facebook, η ιδέα για το μπάρμπεκιου ξεκίνησε σαν ένα απλό αστείο για τον ελιτισμό που φτάνει στα όρια της κατάχρησης, αλλά κατέληξε να αντιπροσωπεύει “την απάντηση του κόσμου που λέει αρκετά!” [pt] [11]:
Antes de mais nada: não houve organização. Outra afirmação que causa contestação aos odiadores de plantão. Como é possível que um evento tão organizado e pacífico tenha sido comandado apenas pela iniciativa do povo, que não tem nome?
Eu não faço “pobrismos” – ainda que eu questione este termo -, nem acredito que aqueles presentes o fazem. O Churrascão serviu para mostrar que a população paulista quer dizer basta. Basta ao elitismo, basta de trânsito, basta de violência, basta de antisemitismo, basta de homofobia, basta de achar que os pobres (ou os que se acham pobres) serão menos ouvidos do que uma elite ensurdecedora.
Πρώτα απ’ όλα: δεν υπήρχε οργάνωση. Άλλη μια δήλωση που αναστατώνει τους μισητές της ιδέας αυτής. Πώς θα μπορούσε ένα τόσο ειρηνικό και καλά οργανωμένο γεγονός και ελέγχθηκε μόνο μέσα από την πρωτοβουλία του κόσμου, χωρίς κάποιον να το στηρίζει επώνυμα;
Δεν αποθεώνω τους φτωχούς, δεν κάνω “pobrismos“, αν και αμφισβητώ το συγκεκριμένο όρο, ούτε πιστεύω πως τον χρησιμοποιούν όσοι πήγαν. Το Churrascão εξυπηρέτησε στο να δείξει ότι οι Βραζιλιάνοι θέλησαν να πουν “αρκετά”. Αρκετά με την ελίτ και τους διαχωρισμούς της, αρκετά με το κυκλοφοριακό, αρκετά με τη βία, αρκετά με τον αντισημιτισμό, αρκετά με την ομοφοβία, αρκετά με το να σκεφτόμαστε ότι οι φτωχοί (ή αυτοί που νομίζουν πως είναι φτωχοί) θα ακουστούν λιγότερο από μια εκκωφαντική ελίτ.
Η Maria Frô [12] [pt] έγραψε στο blog της αμέσως μόλις έφτασε σπίτι:
Manifestação irreverente, criativa, com a cara de uma parcela da juventude paulistana de classe média: bem vestidos, bem-humorados e acima de tudo bem informados e conscientes de que para a cidade melhorar para todos, todos têm de se envolver e lutar por boas causas. […]
Encontrei também muitos moradores do bairro Higienópolis que têm consciência que a cidade é de todos. Conversei com vários deles, uma senhora que vive há 35 anos em Higienópolis, dona Marivone, 80 anos, disse que nunca viu nada igual no bairro e ela estava lá participando da manifestação e se divertindo com a moçada. […]
Já participei de muitas manifestações em algumas fui queimada com gás de pimenta. Mas em Higienópolis não houve qualquer violência e vi jovens questionando os policiais de modo bem incisivo que em uma manifestação da periferia os moradores não ousariam fazer. Mas os policiais permaneceram na maior calma, educadíssimos, como gostaríamos de ver toda a polícia.
Μια ασόβαρη και δημιουργική διαμαρτυρία, που έμοιαζε σαν ένα κομμάτι της νεολαίας της μεσοαστικής τάξης του Σάο Πάολο: καλοντυμένοι, ευδιάθετοι και πάνω απ’ όλα καλά ενημερωμένοι και έχοντας γνώση ότι προκειμένου να γίνει η πόλη καλύτερη για όλους, πρέπει να ενδιαφερθούν και να συμμετάσχουν όλοι και να παλέψουν για καλούς σκοπούς. […]
Συνάντησα επίσης πολλούς κατοίκους της συνοικίας της Higienópolis, που ξέρουν ότι η πόλη ανήκει σε όλους. Μίλησα με αρκετούς εξ αυτών: ανάμεσα τους μια κυρία που ζούσε στην Ηigienópolis για 35 χρόνια, η 80χρονη κυρία Marivone, που δήλωσε ότι δεν είχε ξαναδεί κάτι παρόμοιο ποτέ στη γειτονιά και ήταν εκεί στην εκδήλωση και διασκέδαζε με τον υπόλοιπο κόσμο. […]
Συμμετείχα σε πολλές διαμαρτυρίες. Σε κάποιες με ψεκάσανε με πιπέρι. Βία όμως δεν υπήρξε στην Higienópolis και είδα νέους ανθρώπους να αμφισβητούν την αστυνομία με τέτοιο δηκτικό τρόπο που σε διαδήλωση στην περιφέρεια οι κάτοικοι δε θα τολμούσαν. Η αστυνομία όμως παρέμεινε βασικά ήρεμη, συμπεριφέρθηκε απίστευτα καλά, όπως θα θέλαμε να βλέπουμε όλους τους αστυνομικούς.
Η εκδήλωση μεταδόθηκε και διαδικτυακά σε απευθείας σύνδεση [13] από τον πολίτη δημοσιογράφο Thiago de Araújo:
http://qik.com/video/40096164 [14]
Ζήτημα τάξης – και κινητικότητας
Η δημοσιογράφος Thalita Pires υπογράμμισε στο blog της Desafios Urbanos (Αστικές Προκλήσεις):
Quando só os cidadãos ricos e influentes são ouvidos, fica clara a assimetria da democracia na cidade.
Γράφει για την ελπίδα της ότι η αντίδραση ενάντια στην απόσυρση της απόφασης κατασκευής σταθμού μετρό στην περιοχή θα παρέχει “ένα αντίμετρο στις προσδοκίες των ντόπιων κατοίκων”. Ακολουθώντας τη μαζική υποστήριξη της εκδήλωσης που οργανώθηκε στο Facebook, δεν άργησε και η αντίδραση του κυβερνήτη [15] [pt]:
Com o Churrascão, conseguimos também que o Ministério Público investigasse as intenções por trás do cancelamento da estação de metrô na Avenida Angélica e até um pronunciamento oficial do governador Geraldo Alckmin.
[16]H φωτογραφία προφίλ των Διαφορετικών Ανθρώπων στο Facebook, που δείχνει τον φανταστικό σταθμό του μετρό.
Το ζήτημα της κινητικότητας [15] [pt] εντός της μεγαλούπολης ανήλθε στην επιφάνεια στη σελίδα του Facebook για την εκδήλωση:
O metrô, hoje, não atende a necessidade de quem mora nesta cidade. O transporte público é risível. Ônibus lotados a tarifas absurdas, veículos em situação precária, falta de corredores, atrasos em obras, acidentes, são apenas algumas das situações que tornam São Paulo ainda mais caótica do que ela deveria ser, graças ao seu número de habitantes.
Στο blog Imprença, η αίτηση διαμαρτυρίας συγκρίθηκε [17] [pt] με το Κίνημα Ελεύθερης Πρόσβασης (Movimento Passe Livre), το οποίο συγκέντρωσε περίπου 3 χιλιάδες ανθρώπους που ζητούσαν τη μείωση των τιμών στα εισιτήρια των λεωφορείων στο Σάο Πάολο, κίνημα που προωθήθηκε από φοιτητές [18] που δέχτηκαν επιθέσεις από την αστυνομία, όπως μπορείτε να δείτε σε προηγούμενο άρθρο του Global Voices [19].
O resultado? Muitas passeatas, uma audiência pública marcada e desmarcada, prisões, etc. Diminuiu o preço? Não. […] Aí o pessoal do bairro de Higienópolis {{que sim, vem de Higiene}} reuniu 3 500 ASSINATURAS, sem ninguém sair de casa… o governador resolveu fazer o quê?! CANCELOU a estação de metrô do local.
Η Ειδική Εισιγήτρια του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα Στέγασης και Πολεοδόμος Raquel Rolnik μοιράστηκε τις απόψεις της [20] [pt] στο blog της:
a questão fundamental nisso tudo é a forma como se dá todo o processo de decisão sobre as novas linhas e estações: estas vão sendo anunciadas e desanunciadas sem nenhum planejamento estável – aliado a uma estratégia urbanística pactuada coletivamente na cidade – e, portanto, ao sabor das pressões dos interesses que conseguem ter acesso à mesa de decisão.
[21]Churrasco ambulante (Μπάρμπεκιου βάδην). Φωτογραφία από τον Luís Eduardo Catenacci, από το Flickr (CC BY-NC-SA 2.0)