Το άρθρο αυτό αποτελεί τμήμα του ειδικού μας αφιερώματος Γλώσσες και Διαδίκτυο.

Στην Αγκόλα, τον Ιούνιο, στην 16η Τακτική Συνέλευση του Συμβουλίου των Υπουργών της Κοινότητας των Πορτογαλόφωνων Χωρών (Comunidade de Países de Língua Portuguesa – CPLP – ΚΠΧ) θα συζητηθεί η προσχώρηση της Ισημερινής Γουινέας ως μέλους στην Κοινότητα.  Μια έκθεση που συντάχθηκε από την αποστολή της ΚΠΧ που επισκέφτηκε την πρωτεύουσα Μαλάμπο, στις 4-5 Μάη, θα αποτελέσει τη βάση για την έναρξη της διαδικασίας ένταξης της χώρας που τελεί από το 1979 υπό την κυβέρνηση του Teodoro Obiang.

Σύμφωνα με τον ιστοχώρο της ΚΠΧ,  οι όροι που πρέπει να πληρούνται [pt] συνίστανται στην αποτελεσματική χρήση της πορτογαλικής γλώσσας στο εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας και η σύμπλευσή της με τις καταστατικές αρχές του οργανισμού, όπως “η υπεροχή της ειρήνης, της Δημοκρατίας, του Δικαίου, των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και της κοινωνικής δικαιοσύνης”.

Luanda 2010 – Όγδοη Συνάντηση των Κρατών-Μελών της Κοινότητας των Πορτογαλόφωνων Χωρών. Φωτογραφία από: MRE Brasil on Flickr (CC BY-NC-SA 2.0)

Δημιουργεί η γλώσσα δεσμούς;

O único território verdadeiramente humano é o da Língua. Deixemos pois este espaço livre da opressão dos interesses, deixemos comunicar as línguas, os homens, os povos.

σχολίασε ο Joana Ruas, στο blog O que fica do que passa (Τι μένει και τι συνεχίζει) [pt],  σε ένα άρθρο με τον τίτλο “ΚΠΧ, Ισημερινή Γουινέα και Σία,  Πετρέλαιο ή Πλατωνικός Έρωτας;”

Ο Justino Pinto de Andrade του blog Angola Resistente [pt] αναφέρει “Οι Πορτογάλοι ήταν οι πρώτοι Ευρωπαίοι εξερευνητές που έφθασαν, το 1471, στην περιοχή που σήμερα αποτελεί την Ισημερινή Γουινέα”:

acharam a ilha de Bioko, a que depois chamaram Ilha Formosa, e também Fernando Pó. (…)
do ponto de vista histórico, houve, sim, um contacto da Guiné-Equatorial com a língua e a cultura portuguesas. Poderão, pois, ter restado ainda ténues reminiscências desse contacto, que justifiquem alguma nostalgia da língua e da cultura desaparecidas. Mas, depois, impôs-se o espanhol. A presença da língua francesa como língua oficial deve-se, sobretudo, às ligações fronteiriças que a Guiné-Equatorial tem com o Gabão e os Camarões – países francófonos – e a uma presença remota dos franceses nos seus territórios, também por ocasião do tráfico negreiro.

Ο Βραζιλιάνος δημοσιογράφος  Michell Niero, του μπλογκ O Patifundio [pt], προσθέτει πως  ” η Ισημερινή Γουινέα, μια ισπανική χώρα, ‘μιλά’ πορτογαλικά από το 2008 βάσει διατάγματος”:

tornou[-se] membro observador mesmo com uma população ínfima falando fá d’ambô, idioma crioulo com base lexical portuguesa.

Αν δεν είναι λοιπόν η γλώσσα, τι φέρνει η Ισημερινή Γουινέα στην Κοινότητα  Πορτογαλόφωνων Χωρών;

Η “Πετροδικτατορία”

Σύμφωνα με τη γνώμη του μπλογκ Debates e Devaneios (Διαφωνίες και Ονειροπολήσεις ) [pt] της Μοζαμβίκης:

A entrada da Guiné-Equatorial como membro de pleno direito para a Comunidade dos Países (ditos) de Língua Portuguesa (CPLP) tem apenas a ver com o petróleo, sendo outras questões basilares, como a língua, a democracia e os direitos humanos uma farsa. (…) A Guiné-Equatorial é uma ditadura? É sim senhor. Mas o que é que isso importa se tem petróleo, que é um bem muito superior aos direitos humanos?

Η ιδέα αυτή υποστηρίζεται και από τον  Henrique Sousa, από το μπλογκ O que fica do que passa, για τον οποίο η προσχώρηση “δεν βγάζει νόημα”,  δεδομένου πως η χώρα  “δεν είναι πορτογαλόφωνη ” αλλά  “πετροδικτατορία”. Έτσι συμφωνεί με το συγγραφέα και πολιτικό Manuel Alegre που χρησιμοποίησε τις ίδιες λέξεις.

Μικρά αγόρια στην ακτή Luba. Φωτογραφίες: John & Mel Kots στο Flickr (CC BY-NC-ND 2.0)

To μπλογκ  El Bonsai de la Información (Tο Μπονσάι της Ενημέρωσης) [es]  το  2008,  δείχνει περιφρόνηση για τα ιστορικά και γλωσσικά “επιχειρήματα” που έπεισαν τα “τρία ισχυρότερα μέρη” της ΚΠΧ, -την Πορτογαλία, την Αγκόλα και τη Βραζιλία – και περιγράφει την άνεση με την οποία τα πετρελαϊκά συμφέροντα υπερτερούν στα ανθρώπινα δικαιώματα:

Con la valiosa ayuda de Libia, autorizada por el líder Muammar Gaddafi, aliado histórico de Obiang Nguema, a inicios de este año una delegación portuguesa visitó Malabo, capital de Guinea Ecuatorial. Angola celebró los primeros convenios hace cinco años y Brasil comienza a explotar un bloque promisorio en off-shore.

Οι βασικές  αρχές: #ΑΠΟΤΥΧΙΑ

Ο βασικός κανόνας της ΚΠΓ είναι “η υπεροχή της Ειρήνης, της Δημοκρατίας, του Δικαίου, τωνΑνθρωπίνων Δικαιωμάτων και της Κοινωνικής Δικαιοσύνης” (άρθρο 5), όπως και αναφέρεται σε ένα άρθρο που υπογραμμίζεται στον ιστοχώρο της Κοινότητας σε σχέση με την ουσιαστική ένταξη της Ισημερινής Γουινέας στην κοινότητα.

Ακόμα και το 2010, η πιθανότητα να γίνει η Ισημερινή Γουινέα, το ένατο συγγενές μέλος της ΚΠΓ- μαζί με την Πορτογαλία, τη  Βραζιλία, την Αγκόλα, τη Μοζαμβίκη, τo Πράσινο Ακρωτήριο, τη Γουινέα-Μπισσάου, το Σάο Τομέ και Πρίνσιπε, και το Ανατολικό Τιμόρ- οδήγησε στην κινητοποίηση των πολιτών και των οργανισμών της κοινωνίας των πολιτών στις πορτογαλόφωνες χώρες ενάντια στη συμπερίληψή της.   Σημείο αιχμής ήταν η έλλειψη σεβασμού για τις βασικές αρχές του οργανισμού, καθώς οι συνεχείς παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι πολύ γνωστές.

Εθνική Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στην Ισημερινή Γουινέα. Εικόνα από βίντεο για την φτώχεια και τα δικαιώματα που παραβιάζονται χάριν του πετρελαίου και του πλούτου, διαθέσιμο στο Youtube από το CSMonitor100 (The Christian Science Monitor)

H αναφορά και το διαδικτυακό δημοψήφισμα “Guiné Equatorial na CPLP não!” (Όχι η Ισημερινή Γουινέα στην ΚΠΓ!) [pt], που δημιουργήθηκε το  2010 και πρόσφατα αναβίωσε στο Blog 19 [pt], της Διεθνούς Αμνηστίας στην Πορτογαλία ζήτησε την επιβολή:

condições relativamente aos abusos flagrantes da liberdade de expressão e à comprovada repressão da sociedade civil do país.

Η ανυπαρξία ελευθερίας στην έκφραση, οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η έλλειψη σεβασμού στο δίκαιο ήταν τα θέματα των εκθέσεων του οργανισμού Freedom House και της Διεθνούς Αμνηστίας τη χρονιά που μας πέρασε.

Ο Celestino Bacale, του κόμματος Convergencia Para a Democracia (Σύγκλιση για την Κοινωνική Δημοκρατία) του μόνου αντιπολιτευτικού κόμματος στο κοινοβούλιο επιβεβαίωσε πως το καθεστώς συνεχίζει την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων άσχετα με την ένταξη ή τη μη ένταξή της χώρας στην ΚΠΓ. Σε ένα δελτίο τύπου [es], το Κίνημα Αυτοκαθορισμού για το Νησί Bioko υποστηρίζει πως ο Πρόεδρος  Teodoro Obiang ελπίζει “να χρησιμοποιήσει παράνομα τον αξιοπρεπή αυτό θεσμό ως προσωπική υπηρεσία που θα τον βοηθά να καταπνίγει την ηχώ της βαρβαρότητας και τη φυλάκιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα του”. Και κάνει έκκληση:

Admitirle en la CPLP es animar al dictador guineano a seguir perpetrando daños contra los pueblos de Guinea Ecuatorial.

Que tipo de Comunidade a organização persegue: Será um qualquer modelo de integração? (…) Será a CPLP apenas um palco de concertação política e diplomática, para facilitar a tomada de determinadas posições comuns na arena internacional? Será uma via para a promoção da língua portuguesa e de culturas afins? Será um mecanismo de protecção dos interesses de cidadãos de uns países dentro dos outros países membros? Será um expediente para a facilitação da promoção de negócios?

Τι είδους Κοινότητα επιδιώκει ο οργανισμός: Θα είναι απλά ένα μοντέλο για οποιαδήποτε συμμετοχή μιας χώρας; (…) Θα είναι απλά η ΚΠΓ μια σκηνή για τη  διπλωματική και πολιτική ένωση, με σκοπό να διευκολύνει συγκεκριμένες κοινές θέσεις στη διεθνή αρένα; Θα είναι όχημα για την προώθηση της Πορτογαλικής γλώσσας και κουλτούρας; Θα συνιστά μηχανισμό προστασίας των συμφερόντων των πολιτών σε κάποια μόνο κράτη-μέλη…; Θα είναι υποδομή υποστήριξης των επιχειρήσεων;

Το άρθρο συντάχθηκε μαζί με την Ana Lúcia Sá.

Το άρθρο αυτό αποτελεί τμήμα του ειδικού μας αφιερώματος Γλώσσες και Διαδίκτυο.