- Global Voices στα Ελληνικά - https://el.globalvoices.org -

Αραβικός κόσμος: Πόσο έχει σημασία η πρόσβαση στο Διαδίκτυο;

Κατηγορίες: Μέση Ανατολή & Βόρεια Αφρική, Αίγυπτος, Λιβύη, Τυνησία, Ανθρώπινα Δικαιώματα, Διακυβέρνηση, Μέσα & δημοσιογραφία, Μέσα των πολιτών, Τεχνολογία

Αυτό το άρθρο αποτελεί τμήμα των ειδικών μας αφιερωμάτων για την Λιβυκή Επανάσταση 2011 [1], την Αιγυπτιακή Επανάσταση 2011 [2] και την Τυνησιακή Επανάσταση 2011 [3].

Εν μέσω της συνεχιζόμενης συζήτησης σχετικά με τον ρόλο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στις επαναστάσεις σε όλη τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική τίθεται ένα άλλο ερώτημα. Σε ποιο βαθμό έχει σημασία η πρόσβαση στο Διαδίκτυο για τον καθορισμό του ρόλου του Διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης σε αυτές τις εξεγέρσεις; Στην Αίγυπτο και την Τυνησία, πολλοί αποδίδουν σημαντικό ρόλο στα διαδικτυακά εργαλεία, ενώ άλλοι συζητούν [4] την αξία τους. Οι περισσότεροι παρατηρητές βρίσκονται κάπου στη μέση [5] αναγνωρίζοντας την αξία του Διαδικτύου, αλλά παραμένοντας ρεαλιστικοί σχετικά με τους περιορισμούς του.

Στο δικό μου ιστολόγιο, διατύπωσα την ερώτηση λίγο διαφορετικά, ρωτώντας [6]:

The normative question in relation to the Internet (mobile is obviously a different story) is, then, how much do basic indicators like Internet and mobile penetration affect the effectiveness of such tools for organizational or revolutionary purposes? Or, can a tiny group of Internet users influence a countrywide movement?

Το κανονιστικό ερώτημα σε σχέση με το Διαδίκτυο (το κινητό είναι προφανώς μια διαφορετική ιστορία) είναι, λοιπόν, πόσο βασικοί δείκτες όπως το Διαδίκτυο και η διείσδυση των κινητών επηρεάζουν την αποτελεσματικότητα τέτοιων εργαλείων για οργανωτικούς ή επαναστατικούς σκοπούς; Ή, μπορεί μια μικρή ομάδα χρηστών του Διαδικτύου να επηρεάσει ένα κίνημα σε όλη τη χώρα;

Ωστόσο, συγκρίνοντας τον ρόλο του Διαδικτύου στην Αίγυπτο (όπου οι περισσότερες πηγές* θέτουν τη διείσδυση στο Διαδίκτυο μεταξύ 20-25%) και στην Τυνησία (που κυμαίνεται πλησιέστερα στο 35%) με τον πιθανό ρόλο του Διαδικτύου σε άλλες χώρες, πρέπει να ληφθεί υπόψη η πρόσβαση σε αυτήν τη χώρα. Στη Λιβύη, για παράδειγμα, η πρόσβαση στο Διαδίκτυο διατίθεται μόνο σε περίπου 5% του πληθυσμού. Οι στατιστικές σε μεμονωμένους ιστότοπους μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι επίσης σημαντικές κατά την ανάλυση του ρόλου τους σε ένα κίνημα διαμαρτυρίας. Το CNN έχει έναν εξαιρετικό χάρτη διείσδυσης Facebook και Διαδικτύου στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική εδώ [7].

[8]

Αυτό το γράφημα συγκρίνει τη διείσδυση στο Διαδίκτυο και τα κινητά στην Αίγυπτο, την Τυνησία και τη Λιβύη

Ο blogger Andrew Trench παρουσίασε πρόσφατα μια θεωρία σχετικά με το πότε αρχίζει να έχει σημασία η διείσδυση στο Διαδίκτυο, γράφοντας [9]:

Social networks have also been given plenty of credit for the revolution unfolding in Egypt.

So I went and had a look at the numbers over on www.internetworldstats.com to see what they could tell us about these two scenarios. Well, fascinatingly, both Egypt and Tunisia have seen a massive growth in internet users and internet penetration over the last 10 years.
Both have now got internet penetration of over 20% and in Tunisia's case it was as high as 34%.

While it is clearly simplistic to over-state this factor and there must be many more drivers contributing to such a rapid political uprising, it is obviously a factor as evidenced by the Egyptian regime pulling the plug on the country's internet access to try and block the rising tide of revolt.

My back-of-napkin theory is this: that a rapid increase in internet penetration in a repressive regime does play an important role as it provides an unfettered channel of communication allowing disaffected citizens to share views – and more importantly – to rapidly organise and mobilise.

If Egypt and Tunisia are valid case studies, it looks like internet penetration of around 20% is the mark.

Τα κοινωνικά δίκτυα έχουν επίσης λάβει μεγάλη πίστωση για την επανάσταση, που εξελίσσεται στην Αίγυπτο.

Έτσι πήγα και έριξα μια ματιά στους αριθμούς στο www.internetworldstats.com για να δω τι θα μπορούσαν να μας πουν για αυτά τα δύο σενάρια. Λοιπόν, συναρπαστικά, τόσο η Αίγυπτος όσο και η Τυνησία έχουν δει μια τεράστια αύξηση των χρηστών του Διαδικτύου και της διείσδυσης στο Διαδίκτυο τα τελευταία 10 χρόνια.
Και οι δύο έχουν πλέον διείσδυση στο διαδίκτυο άνω του 20% και στην περίπτωση της Τυνησίας ήταν 34%.

Ενώ είναι σαφώς απλοϊκό να υπερεκτιμάται αυτός ο παράγοντας και πρέπει να υπάρχουν πολλά περισσότερα κίνητρα, που συμβάλλουν σε μια τόσο γρήγορη πολιτική εξέγερση, είναι προφανώς ένας παράγοντας, όπως αποδεικνύεται από το αιγυπτιακό καθεστώς, που κατεβάζει τον διακόπτη στην πρόσβαση στο Διαδίκτυο της χώρας για να προσπαθήσει να εμποδίσει άνοδο της εξέγερσης.

Η πρόχειρη θεωρία μου είναι η εξής: ότι η ταχεία αύξηση της διείσδυσης στο Διαδίκτυο σε ένα καταπιεστικό καθεστώς παίζει σημαντικό ρόλο, καθώς παρέχει ένα απεριόριστο κανάλι επικοινωνίας, που επιτρέπει στους δυσαρεστημένους πολίτες να μοιράζονται απόψεις και – το πιο σημαντικό – να οργανώνουν και να κινητοποιούνται γρήγορα.

Εάν η Αίγυπτος και η Τυνησία είναι έγκυρες μελέτες περιπτώσεων, φαίνεται ότι η διείσδυση στο διαδίκτυο περίπου 20% είναι το όριο.

Το ιστολόγιο Geopolitics & Macroeconomics προσθέτει [10]:

Internet penetration: Social networking sites were critical to sustaining the momentum in the recent protests. The internet penetration in Egypt is 16%. In Libya, it is a meagre 5% [1]. The unrest in Libya has thus far remained concentrated in regions that are geographically distant from the seat of ‘real’ power (see more on this below). The dependence of momentum on internet communication is far greater in Libya than in Egypt where protests began in Cairo itself.

Διείσδυση στο Διαδίκτυο: Οι ιστότοποι κοινωνικής δικτύωσης ήταν κρίσιμοι για τη διατήρηση της δυναμικής στις πρόσφατες διαμαρτυρίες. Η διείσδυση στο Διαδίκτυο στην Αίγυπτο είναι 16%. Στη Λιβύη, είναι λίγο πενιχρό 5% [1]. Οι αναταραχές στη Λιβύη μέχρι στιγμής παρέμειναν συγκεντρωμένες σε περιοχές, που γεωγραφικά απέχουν από την έδρα της “πραγματικής” δύναμης (δείτε περισσότερα σχετικά με αυτό παρακάτω). Η εξάρτηση της δυναμικής από την επικοινωνία μέσω Διαδικτύου είναι πολύ μεγαλύτερη στη Λιβύη από ό,τι στην Αίγυπτο, όπου ξεκίνησαν οι διαδηλώσεις στο ίδιο το Κάιρο.

Μεταφέροντας τη συνομιλία στο Πακιστάν, η Sabene Saigol γράφει [11] στο BrandRepublic:

Perhaps one reason for this is that we're still not that used to communicating via the ‘net – maybe we need greater broadband and internet penetration. Personally I think it is more to do with culture – while Pakistani internet users are savvy to using social media to connect with friends, I feel they have not yet ‘crossed over’ to seeing SM as a means for professional communications – or even wider social communications that go beyond their immediate circle. Yes, there are no doubt savvy people – both within marketing and tech circles, and outside – however, these people are likely a tiny proportion of the total number of ‘net and social media users.

Ίσως ένας λόγος για αυτό είναι ότι δεν είμαστε ακόμη συνηθισμένοι στην επικοινωνία μέσω του «δικτύου» – ίσως χρειαζόμαστε μεγαλύτερη ευρυζωνική και διαδικτυακή διείσδυση. Προσωπικά νομίζω ότι έχει να κάνει περισσότερο με τον πολιτισμό – ενώ οι Πακιστανοί χρήστες του Διαδικτύου γνωρίζουν να χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να συνδεθούν με φίλους, πιστεύω ότι δεν έχουν ακόμη καταφέρει να βλέπουν τα ΜΚΔ ως μέσο επαγγελματικής επικοινωνίας – ή ακόμα και ως ευρύτερη κοινωνική επικοινωνία, που υπερβαίνει τον άμεσο κύκλο τους. Ναι, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι καταλαβαίνουμε τους ανθρώπους – τόσο στους κύκλους μάρκετινγκ όσο και στους τεχνολογικούς κύκλους και εκτός – ωστόσο, αυτοί οι άνθρωποι είναι πιθανότατα ένα μικρό ποσοστό του συνολικού αριθμού των χρηστών δικτύων και κοινωνικών μέσων.

[12]

Ένας χάρτης συγκρίνει τον αριθμό των ατόμων στο πανεπιστήμιο με τον αριθμό των ατόμων στο διαδίκτυο

Ο ρόλος του κινητού λαμβάνει ίσως ακόμη λιγότερη προσοχή στα μέσα από τον ρόλο άλλων τεχνολογιών. Ωστόσο, η διείσδυση σε κινητά είναι υψηλότερη σε ολόκληρη την περιοχή από το Διαδίκτυο, με μόνο την Υεμένη, τα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη και τη Συρία να αναφέρουν λιγότερους από 50% συνδρομητές κινητής τηλεφωνίας. Αρκετές χώρες στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, συμπεριλαμβανομένης της Σαουδικής Αραβίας, του Ομάν και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, διέθεταν ποσοστά συνδρομητών κινητής τηλεφωνίας άνω του 100%. Το MobileActive [13] διαθέτει λεπτομερή δεδομένα κινητής τηλεφωνίας ανά χώρα.

Ο Micah Sifry, γράφοντας για το TechPresident, εξέτασε επίσης τον τομέα των κινητών τηλεφώνων, υποστηρίζοντας [14]:

The biggest factor in the unfolding events, to me, appears to be the emergent power of young people, compounded by how urbanized they are and how connected they are by mobile phones.

If you look at the available data on degree of internet penetration, number of mobile cellular subscriptions per 100 people, percentage of population under the age of 15 and degree of urbanization, what jumps out is how the last three factors seem to matter more.

Ο μεγαλύτερος παράγοντας στα εκτυλισσόμενα γεγονότα, για μένα, φαίνεται να είναι η αναδυόμενη δύναμη των νέων, σε συνδυασμό με το πόσο αστικοποιημένοι είναι και πόσο συνδεδεμένοι είναι μέσω κινητών τηλεφώνων.

Αν κοιτάξετε τα διαθέσιμα δεδομένα σχετικά με το βαθμό διείσδυσης στο Διαδίκτυο, τον αριθμό των κινητών συνδρομών κινητής τηλεφωνίας ανά 100 άτομα, το ποσοστό του πληθυσμού κάτω των 15 ετών και τον βαθμό αστικοποίησης, αυτό που ξεχωρίζει είναι πώς φαίνεται να έχουν μεγαλύτερη σημασία οι τρεις τελευταίοι παράγοντες.

[15]

Εικόνα: Μicah Sifry. Πηγές: MobileActive.org, InternetWorldStats.com, GlobalHealthFacts.org

Προσθέτει:

With the exception of Yemen, mobile coverage in the other five countries I've focused on–Egypt, Tunisia, Syria, Jordan and Iran–hovers between 98% and 100%.

Finally, the pace of mobile phone penetration has exploded, far faster than internet penetration. With the exception of Jordan, which boasted a 23% mobile phone subscription rate in 2002, in the other five countries mobile ownership was in the single digits–just six percent in Egypt and Tunisia back then. That has skyrocketed in 2007 to 76% in Tunisia and 40% in Egypt, according to MobileActive.org.

Could it be that what we're witnessing is the political coming of age of Generation TXT?

Με εξαίρεση την Υεμένη, η κάλυψη από κινητές συσκευές στις άλλες πέντε χώρες, στις οποίες έχω επικεντρωθεί – Αίγυπτος, Τυνησία, Συρία, Ιορδανία και Ιράν – κυμαίνεται μεταξύ 98% και 100%.

Τέλος, ο ρυθμός διείσδυσης του κινητού τηλεφώνου έχει εκραγεί πολύ πιο γρήγορα από τη διείσδυση στο Διαδίκτυο. Με εξαίρεση την Ιορδανία, η οποία διέθετε ποσοστό συνδρομής 23% για κινητά τηλέφωνα το 2002, στις άλλες πέντε χώρες η ιδιοκτησία κινητής τηλεφωνίας ήταν μονοψήφια – μόλις 6% στην Αίγυπτο και την Τυνησία τότε. Αυτό αυξήθηκε στα ύψη το 2007 σε 76% στην Τυνησία και 40% στην Αίγυπτο, σύμφωνα με το MobileActive.org.

Μήπως είμαστε μάρτυρες στο πολιτικό γήρας της γενιάς TXT;

*Για όσους ενδιαφέρονται να μάθουν περισσότερα για τη διείσδυση στο Διαδίκτυο παγκοσμίως, υπάρχουν δύο κύριοι οργανισμοί, που παρακολουθούν τέτοια δεδομένα: η Διεθνής Ένωση Τηλεπικοινωνιών [16] και η Παγκόσμια Τράπεζα [17]. Οι στατιστικές τους μερικές φορές διαφέρουν. Ο ιστότοπος Internet World Stats [18] συγκεντρώνει τα δεδομένα τους, καθώς και τα δεδομένα από μικρότερα ή πιο τοπικά ιδρύματα.

Αυτό το άρθρο αποτελεί τμήμα των ειδικών μας αφιερωμάτων για την Λιβυκή Επανάσταση 2011 [1], την Αιγυπτιακή Επανάσταση 2011 [2] και την Τυνησιακή Επανάσταση 2011 [3].