Φωτογραφία από τον Nuno Lobito, © Demotix

Ο Μάιος, ο μήνας της “Αφρο-Βενεζουελάνικης” κολτούρας, έληξε φέτος με ένα νέο νόμο εναντίον των φυλετικών διακρίσεων και μια πρόταση δημιουργίας Υπουργείου Αφρικανικής Καταγωγής. Τα νέα διαδόθηκαν ευρέως στην εθνική μπλογκόσφαιρα και κάποιοι μοιράστηκαν τις απόψεις τους για ένα από τα πιο σύνθετα και προβληματικά ζητήματα στη χώρα: την ταυτότητα.

Στα έτη που προηγήθηκαν, η κυβέρνηση του Ούγκο Τσάβες και το πρότυπο ενσωμάτωσής της έχει αποτελέσει πηγή εμβριθούς συζήτησης σχετικά με την ισότητα και την κοινωνική δικαιοσύνη. Ιστορικά, οι διαφυλετικές αναμείξεις και η μετανάστευση έκαναν την κοινωνία της Βενεζουέλας ανεκτική και ισότιμη απέναντι σε διαφορετικές εθνότητες, ειδικά σε σύγκριση με άλλες χώρες, όπου η συνύπαρξη αυτή είχε ως συνέπεια αρκετά πιο ασταθείς περιστάσεις.

Στο άρθρο της Wikipedia “Μετανάστευση στη Βενεζουέλα,” [es] παρουσιάζεται μια εισαγωγή για την κατανόηση του φαινομένου αυτού [es]:

La Inmigración en Venezuela, ha sido constante desde la independencia del país en 1830. Con anterioridad, al inicio de la época colonial la población predominante era de origen indígena, española y africana. Con el tiempo aumentaron los mestizos de las tres razas, los cuales se convirtieron en la población mayoritaria en el siglo XVIII. La población indígena disminuyó en el siglo XVI, el siglo de la conquista por parte de España, no solamente a consecuencia de la propia conquista sino por la introducción de enfermedades.

Venezuela recibió una gran cantidad de inmigrantes entre 1948 y 1961 cuando aún era un país de apenas 5 millones de habitantes por lo tanto el proceso de mestizaje ha sido muy intenso.

Παρόλ’ αυτά, οι κοινωνικές ανισότητες που διαχωρίζουν τις διαφορετικές εθνότητες δεν εμφανίστηκαν πιο έντονα παρά τα τελευταία χρόνια. Παρά το ότι πολλοί πιστεύουν ότι η κοινωνία της Βενεζουέλας δεν υποφέρει από τέτοια προβλήματα, παραμένει γεγονός ότι στην καθημερινή ζωή της χώρας υπάρχουν παρόντα δείγματα διακρίσεων, αν και δεν αναγνωρίζονται ανοικτά απαραιτήτως. Ο Juandemaro εξηγεί περαιτέρω στη δημοσίευσή του “A los negros les llegó su día” [es] (Έφτασε η μέρα για τους μαύρους):

… el espíritu igualitario de la guerra de independencia y el movimiento de la Federación, se expresa de muchas maneras y sirve de catalizador a la venganza, permeando las nuevas ideas del liberalismo que sustituyeron a las monárquicas, quedando en la superficie como una actitud negociadora y horizontal (…) sin embargo subsiste una discriminación encubierta que se arrastró todos estos años, siempre con la inquina que da la injusticia que conforma la redistribución de la riqueza material.

Los venezolanos de piel oscura, morena, moteada (…) ocupan los lugares más remotos del entarimado estructural; lo social, lo económico y la educación, les llega a cuentagotas…

Και σχετικά με το νόμο [es]:

El instrumento legal que condena las viejas prácticas excluyentes y discriminatorias de blancos contra indios y negros, viene a llenar un vacío tan necesario en la región latinoamericana (…) los negros podrán educarse mirando a la madre África, sin el peligro del cimarronaje de que hablaba el intelectual haitiano René Depestre…

Από την άλλη πλευρά, η Μercedes στο blog της Código Venezuela [es] αναλύει εις βάθος τη γιορτή του Αφρο-Βενεζουελανισμού και υποστηρίζει ότι είναι παράλογη η εθνική διαφοροποίηση που υποστηρίζει ο νόμος και το πιθανό μελλοντικό υπουργείο:

Nadie aclaró de qué se ocuparía un tinglado ministerial para asuntos de venezolanos cuya piel tenga alguna coloración. (…) ningún venezolano es genéticamente puro, ya que toda la población, con independencia de su aspecto físico, tiene genes mezclados (…) cada individuo posee genes de las tres razas. Ya sea que resulte evidente o no.

Así que el día de la afrovenezolanidad es el día de todos los venezolanos.

Παρομοίως, ο Antonio José Guevara και η Brunilde I. Palacios Rivas, μέσα από το συλλογικό τους blog, Aporrea [es], δεν πιστεύουν πως ο νόμος αφομοιώνει με δίκαιο τρόπο τις αξίες του λεγόμενου Σοσιαλισμού του 21ου αιώνα:

…en la referida ley se niega el pluralismo jurídico (…) y por otro lado (…) viene a contradecir la potestad multiétnico, pluricultural y multilingüe que se encuentra establecido (sic) en el Preámbulo de la Constitución Bolivariana

Ως προσωρινό επίλογο στη συζήτηση, ας ρίξουμε μια ματιά στις σκέψεις της Kira Kariakin, που καταγράφηκαν πριν λίγο καιρό στο blog της Anotaciones al borde [es]. Στη δημοσίευσή της, η Kira παρατηρεί την αύξηση της επιθετικής συμπεριφοράς από οπαδούς υπέρ ή κατά του Τσάβες και τον πολλαπλασιασμό εθνικών προσβολών εις βάρος όσων σήμερα υποστηρίζουν το νέο νόμο (που ωστόσο υπερασπίζει συγκεκριμένα τους Βενεζουελανούς με αφρικάνικες ρίζες):

El que desee seguir multiplicando la ignorancia que lo haga, pero que sea consciente de que lo que se repite hasta el cansancio se convierte en verdad. Y en este caso, el odio racial puede llegar a convertirse en una verdad para este país dolorosa y absurda. Sin sentido, porque es justamente el componente racial una de las cosas que más lo define y lo enaltece. La capacidad de mezclarnos sin mayores prejuicios no sólo biológicamente sino culturalmente.

Justificar el uso de términos como zambo, mono, niche en vista de la rabia e indignación que sentimos es como justificar un crimen pasional…

Cansa oír día tras día este tipo de argumentos racistas. Peor es oír que ¿por qué no, si el mismo Chávez apela a la raza para su discurso? Y esto me descorazona más porque es tratar de apagar el fuego con más fuego

Escribo esto como reflexión. En un intento quizás vano de que quien lo lea apele a su razón y no lo básico de sus emociones, que aplique una inteligencia emocional mínima para encontrar el camino de vuelta a aquello que nos distinguía como nación, un verdadero crisol de razas y culturas donde blancos, negros, indios, mulatos, mestizos, zambos, semitas, o lo que sean eran venezolanos sin importar nada más.

Το κείμενο που περιγράφει το νόμο βρίσκεται εδώ [es].