Ο Αλεξέι Ναβάλνι είναι κάτι πολύ περισσότερο από blogger. Έσκασε στο ρωσικό Διαδίκτυο με σκανδαλώδεις και ήδη γνωστές [ρωσικό παράδοξο] αποκαλύψεις και γρήγορα εξελίχθηκε στον «διαδικτυακό Σούπερμαν» της χώρας πολεμώντας έναν πόλεμο, που φαίνεται να είναι απαράδεκτος ενάντια στη διαφθορά και έναν στρατό από ανθρώπινα μποτ.

Τα δυτικά ΜΜΕ εκφράζουν την περσόνα του Ναβάλνι. Ο New Yorker τον αποκάλεσε «Ρώσο Τζούλιαν Ασάνζ ή Λίνκολν Στέφενς» και οι New York Times είναι γοητευμένοι από το πώς ο Ναβάλνι «αντιμετωπίζει μεγάλες κρατικές εταιρείες ενέργειας στη σταυροφορία του ενάντια στη δωροδοκία, τις μίζες και τη δωροδοκία». Μεταξύ των ακτιβιστών του κυβερνοχώρου, ο όρος «Φαινόμενο Ναβάλνι» έχει γίνει σχεδόν ίσος σε εξέχουσα θέση με την «Επανάσταση του Twitter», που ήταν πάντα περιζήτητη και ποτέ δεν είδαμε.

Εικόνα από Azraeuz/DeviantArt, με άδεια Creative Commons.

Ιππότης με λαμπερή πανοπλία;

Οι New Yorker και οι New York Times έχουν, χωρίς καμία αμφιβολία, δίκιο, όταν επαινούν τον Ναβάλνι. Αν και δεν είναι πρωτότυπη, η ιδέα του crowdsourcing για την καταπολέμηση της διαφθοράς, μπορεί να φέρει (και έχει ήδη φέρει) πολλά θετικά αποτελέσματα. Αλλά όπως συμβαίνει συχνά όταν τα δυτικά ΜΜΕ προσπαθούν να καλύψουν τη Ρωσία, τεράστιες ποσότητες σημαντικών πληροφοριών δεν αναφέρονται (ελπίζει κανείς) στις αντικειμενικές δυσκολίες να γράψει κανείς για κάτι χωρίς πλήρη κατανόηση της κατάστασης και της ιστορίας της χώρας.

Ωστόσο, η αντίδραση των Ρώσων bloggers στον Ναβάλνι απέχει πολύ από το να είναι καθολική. Πολλοί χρήστες του Διαδικτύου τον θεωρούν «ιππότη με λαμπερή πανοπλία». Χιλιάδες πρόσφεραν χρήματα στο διαδικτυακό έργο του Ναβάλνι Rospil.info [ru], έναν ιστότοπο που καλύπτει τη διαφθορά σε κρατικούς διαγωνισμούς.

Δεν μπορεί κανείς να διαφωνήσει με τις εκπληκτικές ιστορίες επιτυχίας που προέκυψαν ως αποτέλεσμα της σκληρής δουλειάς του Ναβάλνι και των προσπαθειών των Ρώσων bloggers. Σύμφωνα με τους ισχυρισμούς, πολλοί κυβερνητικοί αξιωματούχοι δεν μπόρεσαν να χρησιμοποιήσουν τραπεζικούς τους λογαριασμούς λόγω του ελέγχου στα σκιερά «έργα» τους στο Rospil.info.

Υπάρχουν όμως και εκείνοι που αμφισβητούν τις ενέργειες και τα συνθήματα του Ναβάλνι, αν και είναι δύσκολο να βρει κανείς ανικανοποίητο με τις πρωτοβουλίες του κατά της διαφθοράς. Ο blogger spenser78 , για παράδειγμα, υποστηρίζει [ru] ότι η πρόσφατη έκκληση του Ναβάλνι να μποϊκοτάρει το κυβερνών κόμμα «Ενωμένη Ρωσία» κατά τη διάρκεια των εκλογών δεν είναι παρά «ανοησία» κάποιου που είναι «ανενημέρωτος» για το πολιτικό status quo στη Ρωσία:

Правда номер один заключается в том, что все партии, представленные в Думе, существуют очень давно, их депутаты, лидеры и высшее руководство – богатые люди, сросшиеся с властью и пользующиеся множеством привилегий, которые дает статус. У них жены, дети, недвижимость, яхты и миллионные капиталы, им определенно есть, что терять. Потому возможности влияния на них со стороны жесткой и безжалостной к своим противникам кремлёвской группировки вряд ли можно переоценить. Не будет преувеличением сказать, что все, абсолютно все политические партии, представленные в Государственной Думе, ЯВЛЯЮТСЯ ТАКИМИ ЖЕ КАРМАННЫМИ ПАРТИЯМИ КРЕМЛЯ, КАК И «ЕДИНАЯ РОССИЯ».

Πολύ λαμπερή πανοπλία

Ένας άλλος blogger, o Maksim Aleksandrov (ma79), κατηγορεί τον Ναβάλνι [ru] ότι είναι πολύ λαμπερός. Εφιστά την προσοχή στον Ivan Begtin, έναν blogger που καταπολεμά τη διαφθορά με τη βοήθεια του ιστολογίου του για μεγάλο χρονικό διάστημα, αλλά, σύμφωνα με τον Aleksandrov, αγνοήθηκε από τα ΜΜΕ, επειδή ο Begtin δεν είναι όμορφος ή αρκετά ευδιάκριτος. «Όπως αποδείχθηκε», γράφει ο Aleksandrov, «οι άνθρωποι ενδιαφέρονται και έχουν συμπάθεια όχι για εκείνους που είναι πιο αποτελεσματικοί, αλλά για εκείνους που μιλούν πολύχρωμα, δείχνουν καλύτερα και δίνουν την ευκαιρία να μισούν».

Για λόγους αντικειμενικότητας, πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι ο Ivan Begtin έχει όντως εκπληκτικές αναρτήσεις και αποτελέσματα σχετικά με τη διαφθορά στη ρωσική κυβέρνηση, αλλά απουσίαζε σε μεγάλο βαθμό από τα φώτα των ΜΜΕ. Ο Begtin είναι δημιουργός της διαδικτυακής πύλης Rosspending.ru [ru], που παρακολουθεί τις κρατικές αγορές. Σύμφωνα με τον blogger fritzmorgen [ru], η δραστηριότητα του Bektin εξοικονόμησε 3 δισεκατομμύρια ρωσικά ρούβλια (περίπου 110 εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ) από την υπεξαίρεση.

Ο alex-mos-cow σημειώνει [ru] την πτώση του ενδιαφέροντος για το διαδικτυακό έργο του Ναβάλνι. Ο αριθμός των καθημερινών επισκεπτών του Rospil.info μειώθηκε από 2.000 τον Φεβρουάριο σε 800 τον Μάρτιο.

Ο blogger sapojnik εξηγεί [ru]:

с какого-то момента такие вот проекты становятся публике НЕПРИЯТНЫ. Не потому, что она вдруг начинает любить коррупционеров, а потому, что информации появляется все больше – а ничего не происходит. Тут работают голливудские механизмы: для того, чтобы нечто стало блокбастером, оно должно иметь хеппи-енд. А тут – никакого хеппи-энда, а наоборот, наш привычный российский “ужас без конца”.

Ο χρήστης του ιστότοπου LiveJournal fima_psuchopadt μιλά για τη συνέντευξη του Ναβάλνι [ru] στη ρωσική αντιπολιτευόμενη εφημερίδα The New Times, στην οποία ο συνεντευξιαστής ξεκινά τη συνομιλία του με τον Ναβάλνι με τις λέξεις «Γεια στον μελλοντικό Πρόεδρο της Ρωσίας». Πάει η δημοσιογραφική αντικειμενικότητα και αμεροληψία.

Το fima_psuchopadt αναφέρει επίσης τα αποτελέσματα [ru] της πρόσφατης έρευνας του Levada-Center, ρωσικού μη κυβερνητικού ερευνητικού οργανισμού. Τα αποτελέσματα των ερευνών δείχνουν ότι μόνο ένα ντροπιαστικό 0,6% (για τους ηγέτες της αντιπολίτευσης περισσότερο από ό,τι για τον Ναβάλνι) εμπιστεύεται τον Αλεξέι Ναβάλνι.

Σε μια απαθώς ενεργητική ανάρτηση, ο blogger chashaosa συγκρίνει τον Ναβάλνι με τον Μπόρις Γιέλτσιν και λέει ότι οποιαδήποτε μάχη με τη διαφθορά γίνεται άχρηστη, όσο η Ρωσία εξακολουθεί να έχει πρώην ληστές στα υψηλά κλιμάκια της εξουσίας.

Μια πρόσφατη λεκτική μονομαχία μεταξύ του κυβερνήτη της περιοχής του Περμ, Oleg Chirkunov [ru], και του Αλεξέι Ναβάλνι ξύπνησε ξανά τις υποψίες των bloggers. Ο Chirkunov δώρισε χρήματα [ru] στον Ναβάλνι και υποστήριξε για περισσότερη διαφάνεια στο Rospil.info, κάτι που ο Ναβάλνι πάντα ζητούσε από τα κυβερνητικά όργανα. Η απάντηση του Ναβάλνι δεν παρείχε καμία σημαντική ελπίδα για τη μελλοντική διαφάνεια του έργου και τόνισε μόνο το σύνθημα ότι οι άνθρωποι «πρέπει να εμπιστεύονται» τον Ναβάλνι. Αλλά και πάλι, η υπερβολική διαφάνεια στη Ρωσία μπορεί εύκολα να οδηγήσει στην κατάρρευση μιας καλής πρωτοβουλίας.

Συχνά υπάρχει δυσπιστία απέναντι σε οποιοδήποτε σχέδιο καταπολέμησης της διαφθοράς στη Ρωσία γενικά και, ως εκ τούτου, η δυσπιστία που απευθύνεται ειδικά στον Ναβάλνι εμφανίζεται συχνά στο ρωσικό Διαδίκτυο. Ο συνταγματάρχης cassad γράφει [ru] ότι αυτός ο διαδικτυακός αγώνας με τη διαφθορά θυμίζει τον «τεχνητό» αγώνα με τους κακούς κατά τη δεκαετία του '80 στη Σοβιετική Ένωση.

Οι διχασμένες αντιδράσεις των bloggers προς τον Ναβάλνι λένε πολλά για τη ρωσική κοινωνία και τη δυσπιστία της για οτιδήποτε προέρχεται από τη χώρα. Όπως λέει ένα παλιό ρωσικό ρητό: «Δεν υπάρχει προφήτης στη χώρα του». Η ελπίδα είναι ότι ο Αλεξέι Ναβάλνι θα αποδείξει αυτό το λάθος.