Ελλάδα: Ήθη και έθιμα της Ημέρας των Φώτων

Επιφάνεια ή Θεοφάνεια είναι για την Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία η μέρα εορτασμού της βάπτισης του Ιησού στον Ιορδάνη Ποταμό, παρουσιαζόμενος στον κόσμος ως Υιός του Θεού. Στην Ελλάδα, η 6η Γενάρη είναι παραδοσιακά γνωστή ως ημέρα των Φώτων και τα έθιμα επικεντρώνονται στον Αγιασμό των Υδάτων [en]: ένας σταυρός ρίχνεται στα νερά και πιστοί πέφτουν να τον πιάσουν για καλή τύχη και ευλογία. Την προηγούμενη μέρα, παιδιά τραγουδούν τα κάλαντα των Θεοφανίων και την επομένη, 7 Ιανουαρίου, είναι η εορτή του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή.

Αυτό το βίντεο δείχνει τον εορτασμό των Θεοφανίων στη Λίμνη Βεγορίτιδα στη Βόρειο Ελλάδα:

Σε όλη την Ελλάδα, παλαιά έθιμα σε χωριά και νησιά επιβιώνουν ακόμη και τα τηρούν ντόπιοι κάτοικοι και επισκέπτες. Ελάτε μαζί μας σε μια μικρή εικονική βόλτα παραδοσιακής λαογραφικής ιστορίας.

Ραγκουτσάρια, Καστοριά. Φωτογραφία: Flickr, χρήστης Despoina (CC BY-NC-SA 2.0)

Καστοριά: Ραγκουτσάρια

Το πρώτο καρναβάλι του χρόνου λαμβάνει χώρα στην Καστοριά της Δυτικής Μακεδονίας και διαρκεί μέχρι τις 8 Ιανουαρίου. Κατά τα Ραγκουτσάρια (από το λατινικό “rogatores”, που σημαίνει “ζητιάνοι”), οι κάτοικοι φοράνε προβιές και μάσκες ή βάφουν τα πρόσωπα και τα σώματά τους μαύρα και περιφέρονται στους δρόμους με τεράστια χάλκινα κουδούνια. Ο εκκωφαντικός τους ήχος διώχνει μακριά όλα τα κακά πνεύματα. Η γιορτή συνοδεύεται από πολλή μουσική και παραδοσιακά χάλκινα.

@taskar: Τα “Ραγκουτσάρια” στην Καστοριά αποδεικνύουν πως η Μακεδονία είναι μία και είναι Μουσική (χωρίς σύνορα).

Λευκάδα: Ευλογία των πορτοκαλιών
@Nistiko_Arkoudi: Πάμε Λευκάδα όπου το ιδιαίτερο έθιμο κατά την διάρκεια τού αγιασμού των υδάτων είναι τα πορτοκάλια…

Στη Λευκάδα του Ιονίου, ο κόσμος γιορτάζει το έθιμο των πορτοκαλιών: βουτούν μες στη θάλασσα κρατώντας πορτοκάλια δεμένα με κλωστή. Πριν τον αγιασμό των υδάτων, πετούν επίσης τα πορτοκάλια της περασμένης χρονιάς. Έπειτα, κουβαλάνε τα νέα μαζί τους και τα πάνε σπίτια τους για ευλογία και αφήνουν ένα στο εικονοστάσι για το υπόλοιπο έτος. Το έθιμο κρατάει τις ρίζες του από την Ενετοκρατία (1684-1797): τότε το τελετουργικό λάμβανε χώρα στο παλιό υδραγωγείο της πόλης, κοντά στους πορτοκαλεώνες των ευγενών μεγαλοκτηματιών.

 

Νέα Καρβάλη, Καβάλα: Σάγια

Στη Νέα Καρβάλη της Ανατολικής Μακεδονίας, οι κάτοικοι γιορτάζουν παραμονή Θεοφανίων τα Σάγια. Μαζεύονται γύρω από μεγάλες φωτιές στις πλατείες, όπου πίνουν, τραγουδούν κάλαντα και χορεύουν παραδοσιακά τραγούδια. Οι τελετουργικές φωτιές διώχνουν μακριά τα κακά πνεύματα, τους καλικάντζαρους των Χριστουγέννων, πίσω στα έγκατα της γης. Η παράδοση έχει τις ρίζες της από την Καππαδοκία της Μικράς Ασίας, απ’ όπου ήρθαν πρόσφυγες οι πρώτοι κάτοικοι του χωριού στην ανταλλαγή πληθυσμών του 1923.

Ερμιόνη, Αργολίδα: Γιάλα-Γιάλα

Για περισσότερα από 50 χρόνια υφίσταται το έθιμο Γιάλα-Γιάλα [fr] στην Ερμιόνη της Αργολίδας στην Ανατολική Πελοπόννησο. Παραμονή Θεοφανίων, νεαροί μαζεύονται στο λιμάνι και στολίζουν τις βάρκες με πλατανόφυλλα. Το επόμενο πρωί, φορούν παραδοσιακές ναυτικές στολές και κάνουν το γύρο του χωριού μαζεύοντας προσφορές και ευλογίες. Τραγουδούν παραδοσιακούς σκοπούς μέχρι να πετάξει ο ιερέας το σταυρό στη θάλασσα, οπότε και βουτούν να τον πιάσουν.

Η μικρογραφία και φωτογραφία του άρθρου δείχνει τον εορτασμό των Θεοφανίων και Αγιασμό των Υδάτων στη Θεσσαλονίκη, από τον Κωνσταντίνο Τσακαλίδη, © Demotix (06/01/2011).

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.