- Global Voices στα Ελληνικά - https://el.globalvoices.org -

Λατινική Αμερική: Τα κοινωνικά δίκτυα φέρνουν αναγνώριση στους “βασικούς ανακυκλωτές”

Κατηγορίες: Λατινική Αμερική, Αργεντινή, Βενεζουέλα, Βολιβία, Βραζιλία, Γουατεμάλα, Εκουαδόρ, Κολομβία, Κόστα Ρίκα, Μεξικό, Νικαράγουα, Ουρουγουάη, Παναμάς, Παραγουάη, Περού, Πουέρτο Ρίκο (ΗΠΑ), Χιλή, Μέσα των πολιτών, Περιβάλλον, Τεχνολογία, Ψηφιακός ακτιβισμός

“Έχοντας συναίσθηση της αξίας των κοινωνικών δικτύων, τα καταλαμβάνουμε. Θα έχεις προσέξει ότι είμαστε ήδη στο Twitter, αν είσαι ένας από τους followers μας”. Με αυτή τη φράση, το Δίκτυο Ανακυκλωτών Λατινικής Αμερικής και Καραϊβικής (Red LACRE) [1] χαιρετίζει στην ιστοσελίδα του το γεγονός ότι, μέσα σε 3 μήνες από τότε που ξεκίνησε το twitter account @redlacre [2], έχει ήδη φτάσει τους 500 followers [3]. Το γιορτάζουν μεν, αλλά θέλουν περισσότερα: γι’ αυτό η πρόκληση είναι να φτάσουν γρήγορα τους χίλιους και να συνεχίσουν να αυξάνονται, ώστε να διευρύνουν αυτό το δίκτυο επαφών που θα τους επιτρέψει να κάνουν πολύ περισσότερο εμφανή την αξία της δουλειάς τους.

Τι είναι όμως ένας βασικός ανακυκλωτής; Κάποιος που η δουλειά του είναι να μαζεύει, να ξεδιαλέγει, να ανακτά, να μεταποιεί, να εμπορεύεται και να ξαναχρησιμοποιεί τα στερεά απόβλητα “στην πηγή”, δουλειά που αποτελεί και το βασικό του έσοδο. Στην καθομιλουμένη των χωρών μας ονοματίζουμε τους βασικούς ανακυκλωτές με διάφορα ονόματα, φερ’ ειπείν στη Χιλή και την Αργεντινή είναι γνωστοί ως cartoneros, στο Μεξικό ως pepenador και στη Νικαράγουα ως buzo, ανάμεσα σε τόσες άλλες ονομασίες από τις οποίες οι ίδιοι θέλουν να απαλλαγούν, ώστε να αναγνωρίζονται τελικά ως “βασικοί ανακυκλωτές” ή απλά ως ανακυκλωτές (στα πορτογαλικά: catador και στα αγγλικά: waste pickers).

Recicladores en Guatemala por Exequiel Estay Facebook Red Lacre [4]

Ανακυκλωτές στη Γουατεμάλα, του Exequiel Estay από Facebook Red Lacre, με άδεια χρήσης.

Από τις αρχές της δεκαετίας του '90 οργανώνονται σε επίπεδο ηπείρου και σήμερα ήδη συναποτελούν ένα κανονικό δίκτυο, το Red LACRE [1], το οποίο ενώνει ανθρώπους σε 15 χώρες της περιοχής και στο οποίο σύντομα θα συμμετέχουν άλλες τέσσερις χώρες. Ο σκοπός της δράσης τους είναι η ένταξη, ζητούν δηλαδή από την κάθε χώρα να δίνει εγγυήσεις που θα τους επιτρέψουν να ασκούν το επάγγελμά τους και να αναγνωρίζονται επισήμως [5]. Στην επιδίωξη αυτού του σκοπού, η προβολή της προσπάθειάς τους αποκτά κομβική σημασία, καθώς το διαδίκτυο γενικά και τα κοινωνικά δίκτυα ειδικότερα είναι από τα σπουδαιότερα εργαλεία για όσους συμμετέχουν στο Δίκτυο και τους βοηθούν να προωθήσουν το σκοπό τους με μεγαλύτερη ταχύτητα.

Αυτά τα ίδια δίκτυα μας επιτρέπουν να κατανοήσουμε τι είναι ένας ανακυκλωτής και ποια είναι η αξία της δουλειάς του. Βλέπουμε ας πούμε ότι στη Wikipedia [6], με ημερομηνία 23 Οκτωβρίου 2011 (σύμφωνα με το αρχείο της), εμφανίστηκε μόλις ο όρος “βασικός ανακυκλωτής [7]“, όπου μας δίνονται ορισμένες διευκρινίσεις-κλειδιά για να να καταλάβουμε καλύτερα το σκεπτικό αυτού του επαγγέλματος.

Διακρίνεται επίσης από κάθε άλλο τύπο ανακυκλωτή, λόγω του ότι εργάζεται άμεσα στο σημείο όπου εναποτίθενται τα απορρίμματα, αυτά που κοινώς λέγονται σκουπίδια. Κάνει τη διαλογή των στερεών αποβλήτων από τον τόπο της αρχικής τους απόθεσης και εν συνεχεία ακολουθεί η μεταφορά στο σημείο όπου θα γίνει μια πιο λεπτομερής διαλογή, με σκοπό μια μεταγενέστερη πώληση. Ως “λεπτομερής διαλογή” εννοείται ο διαχωρισμός των υλικών διαφορετικής ποιότητας, κάτι που επιτρέπει μεγαλύτερο εύρος επιδιωκόμενων τιμών.

Συζήτηση σε 140 χαρακτήρες

Bordado del logo de Recicladores de Chile. Fotografia por Recicladores Chile [8]

Κεντητό έμβλημα των Ανακυκλωτών της Χιλής. Φωτογραφία των Recicladores Chile, με άδεια χρήσης.

Παρακολουθώντας το Twitter account [9] των ανακυκλωτών που έχουν οργανωθεί σε αυτό το Δίκτυο, μπαίνουμε στο πνεύμα μιας καμπάνιας συνειδητοποίησης και εκπαίδευσης για την αναγνώριση της εργασίας τους. Φράσεις όπως “ζούμε από την ανακύκλωση” ή “Το Δίκτυο LACRE αγωνίζεται για την επισημοποίηση αυτής της απασχόλησης και τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας” επαναλαμβάνονται στα μηνύματά τους, όπως και άλλες που προσφέρουν πληροφορίες πιο συγκεκριμένες, π.χ. “Γνωρίζεις ότι ο αριθμός των ανθρώπων που ζουν από την ανακύκλωση στη Λατινική Αμερική ξεπερνά τα 4 εκατομμύρια;”, ή “συμβάλλουμε στην εξοικονόμηση πόρων των ΟΤΑ. Ανακυκλώνουμε τα απόβλητα της γειτονιάς σου και δημιουργούμε απασχόληση”, που μας επιτρέπουν να συλλάβουμε τις διαστάσεις αυτής της δουλειάς.

Στο μεταξύ, οι συζητήσεις που γίνονται παράλληλα δεν επικεντρώνονται μόνο στην “επίδειξη” της δουλειάς, αλλά αρχίζουν και να διαγράφουν τα χαρακτηριστικά των χωρών και των επιμέρους ιστοριών που συνιστούν την πραγματικότητα κάθε έθνους. Αθροίζοντας έτσι τις διαφορετικές οπτικές, από μέσα και απ’ έξω, που υπάρχουν γύρω από αυτό το επάγγελμα:

Alvaro Alaniz (@alaniz_a [10]): En Brasil, las latas de Coca Cola tienen la imagen e historia del pdte de una cooperativa de recicladores de Rio. INCLUSION

Alvaro Alaniz (@alaniz_a [10]): Στη Βραζιλία, τα κουτάκια της Κόκα Κόλα έχουν την εικόνα και την ιστορία του προέδρου ενός συνεταιρισμού ανακυκλωτών στο Ρίο. ΕΝΤΑΞΗ!

Exequiel Estay Tapia (@RECICLADORESYA [11]): recicladores chilenos luchando por una inclusión en el anteproyecto de ley de residuos…inclusión verdadera YAAAAAAAA

Exequiel Estay Tapia (@RECICLADORESYA [11]): Οι Χιλιανοί ανακυκλωτές αγωνίζονται για την ένταξή τους στο νομοσχέδιο για τα απόβλητα… Αληθινή ένταξη ΤΩΡΑ

Francisco Pollak (@panchopollak [12]), también refiriéndose a Chile: Hoy conocí tres historias de los llamados “cartoneros” convertidos en recicladores y emprendedores. La materia prima es voluntad.

Francisco Pollak (@panchopollak [12]), αναφερόμενος κι αυτός στη Χιλή: Σήμερα έμαθα τρεις ιστορίες των λεγόμενων “cartoneros” που έγιναν ανακυκλωτές και επιχειρηματίες. Πρώτη ύλη είναι η θέληση.

PLACC (@cclimatico [13]): Recicladores de Perú se formalizan y crean pequeñas y medianas empresas #cambioclimatico #Gestiónderesiduos.

PLACC (@cclimatico [13]): Οι ανακυκλωτές του Περού επισημοποιούν το εγχείρημά τους και σχηματίζουν μικρές και μεσαίες εταιρείες #cambioclimatico #Gestiónderesiduos.

CiViSOL (@civiso [14]l), sobre Colombia: Por inclusión simulada de recicladores la Corte suspendió la licitación de aseo de Bogotá. Esta es la historia >larepublica.co//archivos/ECON… [15]

CiViSOL (@civiso [14]l),για την Κολομβία: Για την ένταξη τάχα των ανακυκλωτών η Βουλή ανέστειλε τον διαγωνισμό για την αποκομιδή στη Μπογκοτά. Η ιστορία εδώ > larepublica.co//archivos/ECON… [15]

Φίλοι με πλεονέκτημα

Άλλo κοινωνικό δίκτυο όπου παρατηρείται δυναμική προσπάθεια των διαφόρων συνεταιρισμών των ανακυκλωτών που υπάρχουν στην ήπειρο, είναι το Facebook [16]. Εδώ βλέπουμε πώς το παραδοσιακό ημερολόγιο τοίχου μεταφέρθηκε στις οθόνες. Σήμερα, αυτό το μεγάλο εικονικό κοινοτικό βιβλίο οργανώνει δράσεις και προωθεί εμπειρίες και ταυτότητες.

Φωτογραφίες, βίντεο και σύνδεσμοι δίνουν διάφορες πληροφορίες όπως το ωράριο του κάθε εργαστηρίου, προϋποθέσεις για επιδότηση, ημερομηνίες για μαθήματα και μια σειρά πληροφορίες “δημόσιας χρήσης” σχετικά με τα καθήκοντα κάθε ομάδας και των μελών της.

Imagen de Inside Out Montevideo. Fotografía por Jorge Meoini [17]

Εικόνα από το έργο Inside Out (Μοντεβιδέο). Φωτογραφία του Jorge Meoini, με άδεια χρήσης.

Ο ιστότοπος του Δικτύου έχει συγκεντρώσει πάνω από 700 φίλους, και μέσω αυτού μπορεί κανείς να έρθει σε επαφή με περισσότερες ομάδες, όπως η Cooperativa Reciclando Sueños [18] του Μοντεβιδέο της Ουρουγουάης (Ο Συνεταιρισμός που Ανακυκλώνει Όνειρα). Αυτή η ομάδα μοιράζεται στο wall της τις ιστορίες μιας ομάδας ανακυκλωτών, που φωτογραφήθηκαν για να εμφανιστούν σε γιγαντοαφίσες σε διάφορους χώρους της πόλης, στα πλαίσια του διεθνούς πρότζεκτ Inside Out [19] (χρηματοδοτούμενου από το Βραβείο TED).

Οι εικόνες, όπως σημειώνουν οι καλλιτέχνες Magdalena Gurmendez και Agustín Fernández [17], που απεικονίζουν τη δουλειά στην Ουρουγουάη, είναι ένας τρόπος να γίνει εμφανής η ζωτικής σημασίας εργασία που κάνουν οι ανακυκλωτές στην πόλη.

Ο διαχωρισμός των αποβλήτων σε κατηγορίες είναι ένα από τα πρώτα βήματα στην αλυσίδα της ανακύκλωσης, γενικώς η δουλειά αυτή πραγματοποιείται σε άθλιες συνθήκες εργασίας -γυρίζοντας την πόλη με καρότσια για να ψάχνουν στους κάδους απορριμμάτων-, αλλά η συνεταιριστική δουλειά προσδίδει μια ξεχωριστή δυναμική, δίνει την ευκαιρία για εργασία κάτω από στέγη και με απόβλητα προ-επιλεγμένα…

Εν τέλει, αυτός ο αγώνας για ένταξη παίρνει δύναμη μέσω των κοινωνικών δικτύων. Εκεί οι εργαζόμενοι κερδίζουν έναν καινούργιο χώρο, από τους δρόμους μέχρι την καρδιά των κοινωνικών δικτύων, έτσι ώστε να πάψουν να είναι αόρατοι, έτσι ώστε η δουλειά τους να αναγνωριστεί επίσημα σαν επάγγελμα. Το διαδίκτυο ενισχύει την ιδέα της ανακύκλωσης, της προστασίας του περιβάλλοντος και των οικονομιών νέας γενιάς, κι έτσι μ’ ένα κλικ μπορούμε να “ανακαλύψουμε” αυτή τη δουλειά που σε γενικές γραμμές γίνεται πια ξεκάθαρη.

Ο Gerardo Espíndola Rojas είναι Διευθυντής Παραγωγής του Δικτύου Mi VOZ [20] (“Η Φωνή μου”). Διαβάστε περισσότερα για τη σύμπραξή μας με το Δίκτυο Mi VOZ [21].