- Global Voices στα Ελληνικά - https://el.globalvoices.org -

Ρωσία: Ακτιβιστές δημοσιογράφοι ή Μποσελβίκοι μπλόγκερς;

Κατηγορίες: Ανατολική - Κεντρική Ευρώπη, Ρωσία, Διαδηλώσεις, Εκλογές, Μέσα & δημοσιογραφία, Μέσα των πολιτών, Πολιτική, Ψηφιακός ακτιβισμός, RuNet Echo

Αυτή η δημοσίευση είναι μέρος της ειδικής κάλυψης του Ρωσικού Κινήματος Διαδηλωτών [1] [en].

Όποιος παρακολουθεί το Ρωσικό Κίνημα Διαδηλωτών δε μπορεί παρά να παρατηρήσει το βαθμό στον οποίο Ρώσοι δημοσιογράφοι εμπλέκονται με την αντιπολίτευση. Όχι μόνο παρευρίσκονται μαζί σε αγώνες ράλι, αλλά γευματίζουν και στις ίδιες καφετέριες, πίνουν στα ίδια μπαρ, πάνε στα ίδια κλαμπ με αυτά που πάνε οι ηγέτες του Κινήματος. Στην εποχή του Twitter, του Facebook και του Instagram, τέτοιου είδους διαπροσωπικές σχέσεις γίνονται εύκολα ορατές σε εξωτερικούς παρατηρητές.

Παρ’ όλη την αμφισβητήσιμη για τα δυτικά πρότυπα συμπεριφορά (όπως για παράδειγμα [2] [en] αυτή του Εθνικού Δημόσιου Ραδιοφώνου, που ουσιαστικά απαγορεύει τη συμμετοχή σε διαδηλώσεις – ακόμα και εκτός ωραρίου εργασίας), το ζήτημα δεν είχε προσελκύσει καθόλου την προσοχή των Ρώσων, μέχρι την προηγούμενη Δευτέρα.

Στις 17 Σεπτεμβρίου, ο ραδιοφωνικός παραγωγός του σταθμού “Ekho Moskvy”, Alexander Plushev, έγραψε στο Twitter το εξής [3] [ru]:

Я считаю, что журналисты, баллотирующиеся в КС оппозиции — это безобразие. Либо ты в оппозиции, либо журналист.

Πιστεύω πως το να διεκδικούν οι δημοσιογράφοι μια θέση στο κόμμα της αντιπολίτευσης του “Συντονιστικού Συμβουλίου” είναι μια παρωδία. Ή είσαι στην αντιπολίτευση ή είσαι δημοσιογράφος.

Έπειτα ανέφερε [4] [ru]:

Хочешь в политику — на время/навсегда перестань называть себя журналистом. Хочешь оставаться журналистом — и думать забудь про всякие КСы

Αν μπλεχτείς με τα πολιτικά – περιστασιακά ή μόνιμα – καλύτερα σταμάτα να αποκαλείς τον εαυτό σου δημοσιογράφο. Αν θες να παραμείνεις δημοσιογράφος, ξέχνα το “Συντονιστικό Συμβούλιο”.

Ο Plushev αναφερόταν στο γεγονός ότι αρκετοί δημοσιογράφοι (σύμφωνα με τον ίδιο, γύρω στους είκοσι) συμμετέχουν στις επερχόμενες εκλογές της αντιπολίτευσης του “Συντονιστικού Συμβουλίου [5]” [ru]. Γράφοντας στο προσωπικό του ιστολόγιο [6] [ru], επεξήγησε τις ιδέες του, περιγράφοντας το φαινόμενο ως ηθικά κατακριτέο και κάνοντας αναφορά στο Δημοσιογραφικό Καταστατικό της Μόσχας [7] [ru] του 1994, το οποίο, μεταξύ άλλων, προσπαθεί να τραβήξει διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στη δημοσιογραφία από την πολιτική, διαχωριστική γραμμή θολή κατά την περίοδο της Σοβιετικής Ένωσης.

[8]

Ο Alexander Plushev φρουρεί – ειρωνικά – υπό το φως της σημερινής διαμάχης (σε διάφορα επίπεδα), υποστηρίζοντας τον Οleg Kashin για τον άγριο ξυλοδαρμό του. Η ταμπέλα γράφει, “ο δημοσιογράφος Oleg Kashin έπεσε θύμα ξυλοδαρμού και απαιτώ να βρεθούν όσοι διέταξαν και διέπραξαν αυτό το έγκλημα”. 7 Νοεμβρίου 2010. Αποσπάσματα οθόνης από το Lenta.ru.

Το “Συντονιστικό Συμβούλιο” θα είναι ξεκάθαρα ένας υψηλά ιστάμενος πολιτικός οργανισμός, επιφορτισμένος με αρμοδιότητες όπως από την κατάταξη ηγετών της αντιπολίτευσης μέχρι και την άσκηση διακυβέρνησης “στη σκιά” και το συντονισμό διαδηλώσεων στους δρόμους [9] [ru] (Ως αναδυόμενο ίδρυμα, η κριτική επιτροπή δεν ξέρει ακόμα τι θα κάνει ακριβώς). Παρότι οι δημοσιογράφοι που συμμετέχουν στο “Συμβούλιο” θα έπρεπε να θεωρείται ότι παραβαίνουν τις αρχές του Καταστατικού του 1994, πολλοί επιτέθηκαν στον Plushev επειδή υποστήριζε αυτό ακριβώς. Κατά έναν ειρωνικό τρόπο, ένας από τους πιο σκληρούς επικριτές του είναι ο Sergey Parkhomenko, ο οποίος έχει κυριολεκτικά υπογράψει το Καταστατικό του 1994. Ο ίδιος ο Parkhomenko διεκδικεί μια θέση στο Σ.Σ. και απαντάει με μια μεγάλη δημοσίευση στο ιστολόγιό του [10] [ru] προς τον Plushev, όπου κυμαίνεται μεταξύ των εξής δύο: α) υποστηρίζει ότι η συμμετοχή στο Σ.Σ. δεν αποτελεί “θέση” και β) ότι η δημοσιογραφία στη Ρωσία έχει έτσι κι αλλιώς χρεοκοπήσει.

Παρότι αποκαλεί τον εαυτό του δημοσιογράφο [11] [ru], ο Parkhomenko έχει ένα ελαφρυντικό για να κυνηγάει την πολιτική. Σύμφωνα με το αφεντικό του στην Ekho Moskvy και ένα συνάδελφο που συνυπογράφει στο Καταστατικό, τον Alexey Venidiktov, ο Parkhomenko δεν είναι εργαζόμενος δημοσιογράφος, αλλά μάλλον ελεύθερος αρθρογράφος σε στήλη. Αυτό κάνει τη συμμετοχή του σε πολιτικό οργανισμό “μη τρομακτική” [12] [ru] – σύμφωνα με τον Leonid Bershidskii, πρώην συντάκτη του Slon.ru και νυν συντάκτη του Forbes.ua.

Ο Venediktov αργότερα έγραψε στο Twitter [13] [ru] υποστηρίζοντας τον Plushev και εκφράζοντας την “αλληλεγγύη” του. Ακόμα ένας δημοσιογράφος της παλιάς σχολής, ο Sergey Korzun, συμφώνησε, διαχωρίζοντας τους αρθρογράφους στήλης από αυτούς που απλά γράφουν δημόσια και από τους δημοσιογράφους. Έγραψε [14] [ru]:

Когда в процесс политического лоббизма вовлечены штатные журналисты, издание теряет свой статус 4-й власти.

Όταν εργαζόμενοι δημοσιογράφοι μπλέκονται στους πολιτικούς κύκλους, οι δημοσιεύσεις χάνουν το στάτους που τις θέλει να είναι Τέταρτη Εξουσία.

Ο δημοσιογράφος Oleg Kashin απάντησε με ένα άρθρο [15] [ru] στο Slon.ru, όπου απέρριψε τις εσωτερικές μεροληπτικές στρατηγικές του σταθμού Ekho, ως γραφικές και με “εταιρικούς κανόνες του προηγούμενου αιώνα”.  Περήφανος που αυτοί οι κανόνες δεν υπάρχουν στη δουλειά του στην Kommerersant, o Kashin είναι της γνώμης ότι ένας δημοσιογράφος δε μπορεί να αποφύγει τη μεροληψία. Και αφού αυτό ισχύει, γιατί να προσποιείσαι ότι είσαι αντικειμενικός, μένοντας έξω από πολιτικούς οργανισμούς;

[16]

Ο Oleg Kashin (στο κέντρο) δίνει το παρόν σε διαδηλώσεις στο Chistye Prudy της Μόσχας, 10 Μαΐου 2012. Φωτογραφία της Evgeniy Isaev, CC BY-SA 2.0.

Αυτοί που διαφωνούν με τον Plushev – μεταξύ άλλων ο πρώην αρχισυντάκτης της Kommersant, Demian Kutdriavtsev [17] [ru], ο δημοσιογράφος Kirill Martynov [18] [ru] και ο πολιτικός ακτιβιστής Oleg Kozyrev [19] [ru] – παπαγαλίζουν όλοι τους το επιχείρημα του Kashin. Δηλαδή: είναι πιθανό ένας δημοσιογράφος να είναι πραγματικά αντικειμενικός και η συμμετοχή στην πολιτική να μην αφαιρεί τίποτα από την ποιοτική δουλειά του. Στην πραγματικότητα μπορεί και να τη βελτιώσει, αφού η πολιτική δραστηριότητα κάνει τις προκαταλήψεις του δημοσιογράφου, ξεκάθαρες. Υπάρχει ένα κενό λογικής σε αυτό το σημείο: ο Plushev δεν επιχειρηματολογεί ενάντια στο να έχει κανείς απόψεις, αλλά ενάντια στο να αφήνει κανείς τις απόψεις του να επιδρούν στη διαδικασία της δημοσιογραφικής κάλυψης.

Περιέργως, ο Kashin και ο Martynov πιστεύουν ότι ο πλανήτης – συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ – είναι γεμάτος από “κομματικές” εφημερίδες και “αριστερές ή δεξιές εκδόσεις”, για τις οποίες οι πολιτικές προκαταλήψεις αποτελούν ένδειξη τιμής. Ας υποθέσουμε ότι αυτό ισχύει (αν και αυτό είναι παράδοξο για την επικρατούσα Αμερικανική δημοσιογραφία, που συχνά επικρίνεται γιατί έχει φτάσει στο άλλο άκρο και έχει υιοθετήσει το στυλ “διδασκαλία της διαμάχης” ). Αυτό δε σημαίνει οτι το προσωπικό αυτών των επιχειρήσεων είναι ενεργό πολιτικά. Ακόμη και οι περισσότεροι παρουσιαστές ειδήσεων του FOX News, παρ’ όλη την ιδεολογική στήριξη προς τους Ρεπουμπλικάνους, πιθανότατα δε θα συμμετείχαν σε ένα επίσημο κόμμα με πολιτική δομή, όπως είναι ουσιαστικά το “Συντονιστικό Συμβούλιο”.

Βέβαια, υπάρχουν και άλλες περιπτώσεις ενάντια στον Plushev. Μερικοί ρωτούν [20] [ru]: “Και τι θα τρώνε οι δημοσιογράφοι, αν παρατήσουν τις δουλειές τους για να γίνουν πολιτικοί;”. Η απάντηση δεν είναι σαφής. Κάποιοι, όπως ο Kudriavtsev, υποστηρίζουν ότι είναι σημαντικό οι δημοσιογράφοι να συμμετέχουν σε κινήματα διαδηλώσεων, γιατί αντιπροσωπεύουν την κοινωνία. Επιχειρήματα όπως αυτό, οδήγησαν τον Maksim Kurnikov, τοπικό συντάκτη στην Ekho Moskvy, να γράψει στο Twitter [21] [ru]:

@plushev мне кажется, или большинство отвечающих про журналистов и КС, не опровергают ваши тезисы, а переводят разговор в “кто, если не мы?”

@plushev είμαι μόνο εγώ ή είναι η πλειοψηφία των ανθρώπων που ανταποκρίνονται στους δημοσιογράφους και το Σ.Σ. που υποστηρίζουν τη θέση σου, αλλά αλλάζουν τη γνώμη τους και λένε “αν όχι εμείς, τότε ποιος;”

Ένα άλλο ενδιαφέρον σημείο που τόνισε ο φιλο-Κρεμλινικός αρθρογράφος Dmitry Olshansky στο προφίλ του στο Facebook [22] [ru], είναι ότι η Ρωσία έχει μια μακρά παράδοση δημοσιογράφων – πολιτικών μέσα στους αιώνες. Στη λίστα του περιλαμβάνει τον Λένιν, τον Τρότσκι, τον Κροπότκιν, τον Πλεκάνοβ και πολλούς άλλους. Κάποιοι σχολιάζουν [23] [ru] στη δημοσίευση του Olshansky ότι αυτοί οι άνθρωποι, ωστόσο, έγραφαν και εξέδιδαν ακόμη και εφημερίδες:

Деятельность тех людей в то время в тех СМИ больше всего походит на нынешнее блогерство или ведение колонок. Блогеры – это не журналисты

Η δραστηριότητα αυτών των ανθρώπων, στη δεδομένη χρονική στιγμή και στα συγκεκριμένα μαζικά μέσα ενημέρωσης μοιάζει περισσότερο με το σύγχρονο blogging και τα άρθρα ελεύθερης γνώμης. Οι μπλόγκερς δεν είναι δημοσιογράφοι.

Αυτή η άποψη δεν είναι καθόλου παρήγορη. Το διαδίκτυο θα ήταν πανίσχυρο όπλο στα χέρια του Λένιν, του Τρότσκι ή του Purishkevich και αναμφισβήτητα θα καταδίκαζε αυτές τις διαμάχες προπαγάνδας ως ντροπιαστικές.

Αυτή η δημοσίευση είναι μέρος της ειδικής κάλυψης του Ρωσικού Κινήματος Διαδηλωτών [1] [en].