Το άρθρο αυτό αποτελεί τμήμα του ειδικού μας αφιερώματος για τους Πρόσφυγες.

Μία εναέρια φωτογραφία ενός από τους μεγαλύτερους προσφυγικούς καταυλισμούς του κόσμου, στο Dabaab της Κένυας, που δημοσιεύτηκε στη σελίδα Flickr της οργάνωσης Oxfam International, καταδεικνύει πόσο εκτενές μπορεί να είναι το πρόβλημα του εκτοπισμού. Στο στρατόπεδο ζούνε 450.000 πρόσφυγες, οι περισσότεροι από τους οποίους αναγκάστηκαν σε μετανάστευση λόγω της ξηρασίας [en] κι ενός εμφυλίου πολέμου που διεξάγεται στη Σομαλία από το 1991. 1.500 νέοι πρόσφυγες καταφθάνουν κάθε μέρα.

Πιστεύεται πως το 75% όλων των προσφύγων εδρεύουν σε χώρες γειτονικές με τις πατρίδες τους, ελπίζοντας να βρουν ανακούφιση από συρράξεις, την πείνα και φυσικές καταστροφές, ενίοτε προκαλώντας ανθρωπιστικές κρίσεις που μπορεί να εξαντλήσουν τις δυνατότητες εθνικών κυβερνήσεων και διεθνών οργανισμών.

Αεροφωτογραφία του μεγαλύτερου προσφυγικού καταυλισμού στον κόσμο, του Dadaab © Oxfam International

Εκτός από το να χρησιμοποιεί το διαδίκτυο για να πληροφορεί και να καταδεικνύει την κατάσταση στον καταυλισμό μέσω του Twitter και του Flickr, ο διεθνής φιλανθρωπικός οργανισμός δημοσίευσε επίσης ένα βίντεο-ημερολόγιο της ηθοποιού και πρέσβειρας της Oxfam, Σκάρλετ Γιόχανσον, στο YouTube:

Η κατάσταση στο Dadaab είναι τόσο σοβαρή ώστε, βεβαίως, η Oxfam δεν είναι η μόνη διεθνής οργάνωση που εργάζεται στον καταυλισμό. Μια εθελόντρια, η Amy Burke, παρέχει συχνές ενημερώσεις στο blog “Lutheran World Relief” [en]:

Η χειρότερη ξηρασία των τελευταίων 60 ετών έχει αφήσει εκατομμύρια ανθρώπους στο χείλος του λιμού. Οι σοδειές καταστράφηκαν, μαζί και τα ζωντανά τους. Χωρίς κανένα μέσο να τραφούν, δεκάδες χιλιάδες έχουν συρρεύσει εδώ στο Dadaab στην Κένυα, στο μεγαλύτερο στρατόπεδο προσφύγων παγκοσμίως.

Καταφύγιο στο Dadaab © Lutheran World Relief

Με τα ΜΜΕ να μεταδίδουν πλέον ότι η χολέρα εξαπλώνεται για άλλη μια φορά στο στρατόπεδο, η Burke υπογράμμισε τον κίνδυνο από τις αρχές Νοεμβρίου [en]:

Οι βροχές έρχονται.

Μπορεί να ακούγεται σαν όμορφο συναίσθημα για τους Ανατολικοαφρικανούς πρόσφυγε που υποφέρουν από σοβαρές ξηρασίες στο Κέρας της Αφρικής κατά τη διάρκεια αυτού του έτους. Αν και οι βροχές φέρνουν νέα ζωή και ανανέωση, φέρνουν επίσης πολλές υδρόφιλες ασθένειες. Υπολογίζεται ότι περίπου 75.000 άτομα μόνο στο Dadaab μπορεί να αρρωστήσουν λόγω της διάδοσης ασθενειών.

Πράγματι, καταγραφές σαν αυτή της Burke είναι πολύ σημαντικές για την απόκτηση πληροφοριών εκτός στρατοπέδου, όταν απομακρυνθεί η προσοχή των ΜΜΕ [en]:

Τα πρωτοσέλιδα σταμάτησαν. Ο αγώνας είναι σιωπηλός. Μονάχα η κρίση παραμένει.

Ενόσω η ξηρασία στην Ανατολική Αφρική και ο μαζικός εκτοπισμός εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων στο υπερπληθές στρατόπεδο προσφύγων στο Dabaab σταμάτησαν να γίνονται πρωτοσέλιδα, η φύση του ζητήματος παραμένει απίστευτα φριχτή.

Οι πρόσφυγες είναι αληθινοί άνθρωποι, όχι κάποια μεγάλη στατιστική. Καθένας από τους 400.00 που μένει στο Dadaab είναι ένας πραγματικός άνθρωπος με πραγματική ζωή και πραγματικές ανάγκες – αλλά συχνά, τους σπρώχνουμε αυτούς και τα προβλήματά τους στο πίσω μέρος του μυαλού μας, πιστεύοντας ότι δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα.

Μια ξεχασμένη κρίση © Lutheran World Relief

Ίσως γι’ αυτό το λόγο, η Burke αποτύπωσε επίσης μια ανθρώπινη εικόνα της ζωής στο στρατόπεδο, τονίζοντας προσωπικές ιστορίες που πολλοί έξω από το Dadaab θα θεωρούσαν ιστορίες ανδρείας και θάρρους [en]:

Η Ambiya ζούσε στη Σομαλία με την κόρη, τη μητέρα και τη γιαγιά της. Λόγω της αυξανόμενης ξηρασίας και λιμού που επεκτεινόταν σε όλη τη χώρα της, ήρθε η ώρα να φύγει σε μια πιο ασφαλή τοποθεσία. Δεν ήταν όμως σε θέση να φύγει. Όσο έτρωγε ψίχουλα έως και τίποτα για 18 μέρες, η 20χρονη Ambiya γέννησε το γιο της, Hamza.

[…] Το να είσαι νέα μητέρα δεν είναι εύκολο. Η διασφάλιση ότι το μωρό σου είναι υγιές, ασφαλές και οι ανάγκες του/της πληρούνται είναι μια ευθύνη που καταλαμβάνει πλήρες ωράριο. Κι αν αυτό είναι αρκετά αγχώδες, φαντάσου να αφήνεις την πατρίδα σου, να περπατάς με τα πόδια για τουλάχιστον μια βδομάδα, να χάνεις όλα σου τα υλικά αγαθά λόγω μιας ξηρασίας και να φτάνεις σε ένα μέρος για να ξεκινήσεις μια νέα ζωή χωρίς να έχεις τίποτε άλλο παρά τα ρούχα που φοράς και κουβαλάς.

Χωρίς αργοπορία, τη μέρα μετά τη γέννα, η Ambiya έφυγε με το νεογέννητο, την κόρη, τη μάνα και τη γιαγιά της σε μια μεγάλη πεζοπορία από τη Σομαλία στην Κένυα. […] Ο μοναδικός στόχος των περισσότερων ανθρώπων είναι να επιζήσουν στο ταξίδι – μια υψηλή και σε πολλές περιπτώσεις ανεπίτευκτη ελπίδα. Για την Ambiya, στόχος της ήταν να φτάσει όλη της η οικογένεια ζωντανή στο Dadaab, ειδικά το νεογέννητο λίγων ημερών.

[…] Το πρόβλημα με την αποστασιοποίησή μας από την ιστορία της και το κατόρθωμά της είναι ότι τείνουμε να την θέτουμε στα όρια της φαντασίας. Η Ambiya είναι πραγματικό πρόσωπο, που άντεξε την πιο δύσκολη ίσως εμπειρία της ζωής της. Αντιπροσωπεύει καθαρό σθένος. Η ενέργειά της ήταν αληθινή και χαρακτηριστική του πως η αγάπη και η δύναμη μιας μητέρας εκτείνεται πέρα από τη λογική και την προσωπική επιβίωση, στην αγάπη και την αυτοθυσία.

Πρόσφυγες της Ανατολικής Αφρικής: Δύναμη μέσω Αγάπης © Lutheran World Relief

Η Burke επίσης δημοσιεύει αφηγήσεις από το πώς οι πρόσφυγες δημιουργούν κοινότητες και προσπαθούν να τα βγάλουν πέρα:

Πρόσφυγες που ήταν κάποτε τεχνίτες, ράφτες, αγρότες κλπ. βρήκαν τρόπους να χρησιμοποιήσουν τις ικανότητές τους και να ανταλλάξουν πόρους στις νέες τους κοινότητες στο Dadaab.

Ενόσω η βοήθεια παραμένει ένα απαραίτητο και ζωτικό στοιχείο για όσους ζουν στο Dadaab, οι έχουν αρχίσει να ξεπηδάνε παζάρια, που βοηθούν τους πρόσφυγες να βρουν τρόπους να ικανοποιήσουν κάποιες από τις ανάγκες τους.

Το εμπόριο ανθεί από τους τυχερούς που διαθέτουν ακόμα ζωντανά και πουλούν γάλα και τυρί, από ράφτες που με λίγα κομμάτια πρόσθετο ύφασμα φτιάχνουν ρούχα, υφαντές καλαθιών που καταφεύγουν και πάλι στην τέχνη τους και από όποιον έχει τα μέσα να αγοράσει σπόρους, να φτιάξει έναν κήπο και να πουλήσει λαχανικά κλπ.

Οι αγορές βοήθησαν την βελτίωση της καθημερινής ζωής, το χτίσιμο μιας μεγαλύτερης κοινότητας και την παροχή ευκολότερης πρόσβασης σε ορισμένες πηγές. Με την πρόσφατη εισροη ανθρώπων και νέων αγαθών στο εμπόριο, οι αγορές ανθούν – δημιουργώντας εντός Dadaab μια μικρή αυτόνομη οικονομία.

Η πολυμεσική παραγωγός του Reuters, Natasha Elkington, δημοσίευσε ένα βίντεο με τη ζωή στο στρατόπεδο, με τον ίδιο στόχο [en]:

Ήθελα να δω αν θα μπορούσα να αφηγηθώ την ιστορία τους υπό διαφορετικό πρίσμα, δείχνοντας τις καθημερινές τους ζωές αντί να στέκομαι πάνω από τα ταλαιπωρημένα τους κορμιά και τα πρησμένα μάτια.

[…]

[…] Πολλά από τα παιδιά του Dadaab πεθαίνουν. Και άλλα, που, παρότι ζουν στο παλαιότερο στρατόπεδο προσφύγων στον κόσμο, ζουν την παιδική τους ηλικία. Παίζουν, πάνε σχολείο, νοιάζονται για τ’ αδέρφια τους και μαζεύουν νερό για τις οικογένειές τους. Ήθελα να ενσωματώσω όλες αυτές τις πλευρές της ζωής των παιδιών του Dadaab γι’ αυτό το project.

http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=GVUJpUMwDro

Σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR), ο αριθμός των προσφύγων έχει πλέον φτάσει περίπου στους 43.7 εκατομμύρια διεθνώς, ο υψηλότερος εδώ και 15 χρόνια. Ο αριθμός των εσωτερικά εκτοπισμένων (IDPs) έχει επίσης αυξηθεί, φτάνοντας τα 27.5 εκατομμύρια στο τέλος του 2010.

Το άρθρο αυτό αποτελεί τμήμα του ειδικού μας αφιερώματος για τους Πρόσφυγες.