Ισπανία: Δημιουργικές εναλλακτικές λύσεις για μια οικονομία σε κρίση

Αυτό το άρθρο αποτελεί μέρος του ειδικού μας αφιερώματος Η Ευρώπη σε κρίση.

[Όλοι οι εξωτερικοί σύνδεσμοι του άρθρου οδηγούν σε ισπανόφωνες ιστοσελίδες, εκτός κι αν αναφέρεται διαφορετικά]

Από την αρχή της οικονομικής κρίσης, η ισπανική κυβέρνηση δεν έλαβε τα απαραίτητα μέτρα για να προωθήσει την ανάπτυξη ή την δημιουργία θέσεων εργασίας. Αντίθετα, έκανε πολλαπλές περικοπές στον προϋπολογισμό, θέτοντας σε κίνδυνο ολόκληρες κοινωνικές ομάδες και διακινδυνεύοντας τα δικαιώματα των πολιτών, δυσχεραίνοντας έτσι την κατάσταση σε χώρες που ήδη βρίσκονται στο χείλος της χρεωκοπίας.

Αντιμέτωπος με τέτοιες συνθήκες, ο κόσμος νιώθει ότι πρέπει να πάρει το μέλλον στα χέρια του, και στην Ισπανία, όπου ενθαρρυντικές τάσεις συνεχίζονται να εμφανίζονται, οι Ισπανοί έκαναν αυτό ακριβώς. Πολλοί επέλεξαν να δημιουργήσουν βιώσιμες εναλλακτικές για την οικονομία τους που βρίσκεται σε κρίση, όπως δίκτυα ανταλλαγής αγαθών κι υπηρεσιών, ή νέα συστήματα και συναλλακτικές πρακτικές που προωθούν την υπεύθυνη κατανάλωση.

Μοιραζόμαστε για να κάνουμε οικονομία

Μία από τις επιπτώσεις της κρίσης υπήρξε η εξάπλωση της φτώχειας στη μεσαία τάξη και η χειροτέρευση των συνθηκών διαβίωσης των πιο ευπαθών στρωμάτων της κοινωνίας, σε τέτοιο βαθμό που μία πρόσφατη έκθεση του ΟΗΕ [es] για την Ισπανία κατήγγειλε την τάση αυτή. Συνακόλουθα, το μοίρασμα κι η ανταλλαγή αγαθών έγιναν η πιο υποστηρικτέα και οικονομική επιλογή για έναν αριθμό Ισπανών. Κάποια από αυτά τα συστήματα προϋπήρξαν της κρίσης, αλλά απέκτησαν περισσότερη σημασία μόλις τώρα.

Για να μην γίνουν πολυτέλεια τα ταξίδια, μια συνηθισμένη πρακτική είναι η συνοδήγηση [es], με σκοπό την εξοικονόμηση χρημάτων κατά τη διάρκεια ταξιδιών. Με αυτό τον τρόπο, άτομα που δε γνωρίζονται μεταξύ τους, αλλά πηγαίνουν προς τον ίδιο προορισμό όλοι ταξιδεύουν με ένα όχημα και μοιράζονται το κόστος των καυσίμων. Παρομοίως, υπάρχει μια συλλογική υπηρεσία ταξί, στην οποία το κόστος ενός ταξιδιού διαιρείται μεταξύ του μεγαλύτερου δυνατού αριθμού ατόμων. Επίσης, όταν ταξιδεύουν στο εξωτερικό, πολλοί χρησιμοποιούν το couch-surfing, προκειμένου να απολαύσουν πιο οικονομική διαμονή.

Η αύξηση του ΦΠΑ από 18% σε 21% στην Ισπανία, κάτι που δεν περιλαμβανόταν στην πλατφόρμα της εκστρατείας του Προέδρου Mariano Rajoy, κατέστησε ακριβότερη τη ζωή και αποτέλεσε σφοδρό πλήγμα για τα πορτοφόλια των ανθρώπων. Τέθηκε σε εφαρμογή το Σεπτέμβριο, το μήνα που οι μαθητές επιστρέφουν στα θρανία και οι οικογένειες πάνε να ψωνίσουν για σχολικά είδη.

Διάφορες ομάδες κινητοποιήθηκαν για το συντονισμό δωρεών σχολικού εξοπλισμού, μεταξύ των οποίων συνελεύσεις κατοίκων και το Κίνημα 15M. Όσο για τα βιβλία, ιστοσελίδες όπως η Libroscompartidos.com (Βιβλία που Μοιράζονται) επιτρέπουν σε χρήστες από διαφορετικές γωνιές της χώρας να ανταλλάξουν βιβλία χωρίς κέρδος και πετυχαίνει ακόμα και υπηρεσίες μεταφοράς και συλλογής του υλικού.

Textbook exchange in Móstoles (Madrid) on September 16, 2012. Photo by Fotogracción.

Ανταλλαγή σχολικών βιβλίων στην περιοχή Móstoles (Μαδρίτη) στις 16 Σεπτεμβρίου 2012. Φωτογραφία: Fotogracción.

Προώθηση υπεύθυνης κατανάλωσης

Οι νέες τεχνολογίες, ειδικά το Διαδίκτυο, επιτρέπουν τη δημιουργία εποικοδομητικών ιδεών, καθώς και διαδικτυακών εναλλακτικών κοινοτήτων. Το Etruekko, εν μέσω της δυσαρέσκειας και των διαμαρτυριών στην Ισπανία, έκανε απλά αυτό, προσπαθώντας να εκπέμψει ένα θετικό μήνυμα και να δομήσει ένα διαφορετικό μοντέλο κοινωνίας.

Πρόκειται για ένα κοινωνικό δίκτυο ψηφιακών κοινοτήτων [es], ακόμα υπό ανάπτυξη, που προωθεί την κοινωνική ευθύνη και προσφέρει ένα κοινωνικό νόμισμα ονόματι “truekko”, το οποίο αποκτάται μέσω της ανταλλαγής αγαθών και υπηρεσιών. Με αυτό τον τρόπο, ένα άτομο μπορεί να ενισχυθεί, να καταναλώνει υπεύθυνα και να βοηθήσει στη διάχυση ηθικών αξιών στον ψηφιακό ιστό, ακόμα κι αν δεν είναι πολύ έμπειρο στη χρήση νέων τεχνολογιών.

Το ιστολόγιο Konsumo responsable (Υπεύθυνη Κατανάλωση) δημοσίευσε τον ακόλουθο ορισμό μιας “κοινωνικής αγοράς”:

El Mercado Social implementa un circuito de moneda complementaria que basa una parte de su funcionamiento en  bonificaciones aplicadas a los consumidores con cada compra, y que para el proveedor supone un descuento en la venta. Es algo parecido a los programas de puntos que tienen algunas empresas grandes para fidelizar clientes y aumentar ventas, pero con el objetivo de ampliar la incidencia de la economía solidaria y desarrollar redes amplias que puedan funcionar con una “moneda” basada en criterios económicos no capitalistas.

Η Κοινωνική Αγορά εφαρμόζει ένα συμπληρωματικό νόμισμα, που δουλεύει εν μέρει χάρη στα μπόνους που κερδίζουν οι καταναλωτές με κάθε αγορά: για τον πωλητή, αυτό σημαίνει μια έκπτωση κατά την πώληση. Είναι κάτι παρόμοιο με τα προγράμματα εξαργύρωσης πόντων που χρησιμοποιούν ορισμένες μεγάλες εταιρείες για να καλλιεργήσουν την πιστότητα των πελατών και την αύξηση πωλήσεων, αλλά με στόχο την αύξηση του αντίκτυπου μιας υποστηρικτικής οικονομίας και της ανάπτυξης εκτενών δικτύων, που μπορούν να εξυπηρετήσουν ως “νόμισμα” βάσει μη-καπιταλιστικών οικονομικών κριτηρίων.

Κατειλημμένα και αυτοδιαχειριζόμενα κοινοτικά κέντρα [es] έχουν ένα ρόλο σε αυτή τη δυναμική. Στη Μαδρίτη, ξεχωρίζουν τα κέντρα Tabacalera, Patio Maravillas και Casablanca. Τα κέντρα, που ξεκίνησαν ως ειρηνικές καταλήψεις αχρησιμοποίητων κτιρίων, αποτελούν οργανωμένους χώρους ανοιχτούς στο κοινό, που προσφέρουν ποικιλία πολιτιστικών δραστηριοτήτων και διασκέδασης.

Απαιτούν συνεχή οργάνωση από τις ομάδες και ενώσεις που συχνάζουν στα κέντα και έχουν καταλάβει επιτυψώς μια θέση στην κοινωνία. Τα κέντα συνήθως προσφέρουν δραστηριότητες και ομιλίες για ποικίλα θέματα: εργαστήρια χορού και μουσικής, συναυλίες, εκθέσεις, δωρεάν ρουχισμό και χώρους συνάντησης.

Στο αστικό περιβάλλον, όσοι συμμετέχουν σε αστικούς κήπους και κολεκτίβες κηπουρικής [en], καλλιεργώντας διάφορα είδη διατροφής σε αχρησιμοποίητα οικόπεδα, προωθούν σημαντικά τον κριτικό διάλογο ανάμεσα στον κόσμο σχετικά με το οικονομικό μοντέλο στο οποίο ανήκουν και τις πιθανές ηθικές εναλλακτικές στην οικονομία της αγοράς. Ομάδες καταναλωτών και κολεκτίβες συνηγορούν στην αγορά αειφόρων διατροφικών προϊόντων, ενώ ταυτόχρονα αρνούνται να συμμετάσχουν στην περιθωριοποίηση των μικροκαλλιεργητών από τις μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ.

Urban garden planted in the Puerta del Sol by members of the Spanish indignado movement in May 2011. Photo by Lecamaleon (cc).

Αστικός κήπος του ισπανικού κινήματος των αγανακτισμένων στην Puerta del Sol το Μάιο του 2011. Φωτογραφία του Lecamaleon (cc).

Eviction of the occupied community center, Casablanca, September 19, 2012, in Madrid. Neighbors went out and protested after the police intervention. Published on 15Mpedia

Έξωση από το κατειλημμένο κοινοτικό κέντρο Casablanca, 18 Σεπτεμβρίου 2012, στη Μαδρίτη. Οι γείτονες βγήκαν για να διαμαρτυρηθούν μετά την παρέμβαση της αστυνομίας. Δημοσιεύτηκε στο 15Mpedia

Παρά τα εμπόδια στην δημιουργία ενός άλλου συστήματος ικανού να ανταγωνιστεί την υπάρχουσα αγορά, ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι υποστηρίζουν οικονομικές φιλοσοφίες που είναι ηθικές, προωθούν την κοινωνική υπευθυνότητα και την αυτοδιαχείριση, ενώ αμφισβητούν το υπάρχον καπιταλιστικό μοντέλο μέσα από την περίσκεψη και χειρονομίες αλληλεγγύης, κάτι που στέλνει ένα καθαρό μήνυμα στην κοινωνία και τους κρατούντες: ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός.

Αυτό το άρθρο αποτελεί μέρος του ειδικού μας αφιερώματος Η Ευρώπη σε κρίση.

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.