Οι φοιτητές της ιστορίας της τέχνης στη Βαρκελώνη αλλάζουν τις παραδοσιακές εργασίες για να μοιραστούν τις γνώσεις τους πάνω στον καταλανικό μοντερνισμό ή modernisme στα καταλανικά, με τον κόσμο.

Αν έχετε επισκεφθεί ποτέ τη Βαρκελώνη, σίγουρα θα έχετε ακόμη ζωντανή στη μνήμη σας λίγο από την καμπυλόγραμμη και πολύχρωμη αρχιτεκτονική των ευφάνταστων κτιρίων του Antoni Gaudí. Ο Gaudí είναι ένας από τους μεγαλύτερους αντιπροσώπους του Καταλανικού μοντερνισμού, το πετράδι του στέμματος της Καταλανικής τέχνης, αλλά στη βάση αυτής της οργανικής και ονειρικής αισθητικής υπάρχει ένα ολόκληρο κίνημα πολιτικής και πολιτιστικής επανάστασης που προσπάθησε να μετασχηματίσει την Καταλανική κοινωνία στα τέλη του 19ου με αρχές του 20ου αιώνα. Μια εκλεκτική κίνηση που βασίστηκε σε παρόμοιες τάσεις και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η γαλλική Art Nouveau, αλλά με μια εθνική αίσθηση που της δίνει μοναδική προσωπικότητα.

Αφού αντιλήφθηκαν ότι η ποιότητα των καταχωρίσεων στη Wikipedia όσον αφορά τον Μοντερνισμό δεν ήταν η επιθυμητή, τα εξίσου ευφάνταστα μυαλά των Καταλανών wikipedιστών [ca] έχουν ξεκινήσει ένα συναρπαστικό wikiσχέδιο καλούμενο Viquimodernisme(Wikiμοντερνισμός) [ca], με τρεις στόχους: “να βελτιώσει την παρουσία του Καταλανικού Μοντερνισμού στη Wikipedia”, “να κάνει ευκολότερη τη πρόσβαση στο δίκτυο των γνώσεων που προσφέρει το πανεπιστήμιο” και “να θέσει σε εφαρμογή νέα μοντέλα ανοικτής εκπαίδευσης”.

Κατά τη διάρκεια του πρώτου τετράμηνου του ακαδημαϊκού έτους 2012-2013, μία εκατοντάδα [ca] φοιτητών του τμήματος Ιστορίας της Τέχνης του Πανεπιστημίου της Βαρκελώνης άλλαξαν την παραδοσιακή ακαδημαϊκή εργασία με την ανάπτυξη ποιοτικών άρθρων στη Wikipedia, υπό την επίβλεψη έξι καθηγητών και ερευνητών [ca] της GRACMON [ca], ερευνητικής ομάδας ιστορίας της τέχνης και σύγχρονου σχεδιασμού του Πανεπιστημίου της Βαρκελώνης. Μέχρι στιγμής έχουνε δημιουργήσει και επεξεργαστεί περισσότερα από εκατό άρθρα που σχετίζονται με τον καταλανικό μοντερνισμό.

Η τέλεια συνεργασία

Η πρόταση προήλθε από το χέρι του Álex Hinojo (@Kippelboy), μέλος του #glamwiki, μια διεθνής ομάδα wikipediστών που εργάζεται για την ενίσχυση των σχέσεων μεταξύ του πολιτιστικού τομέα και του δικτύου της ελεύθερης γνώσης. Ο Hinojo, εκτός του ότι είναι ένας από τους πιο ενεργούς wikipediστές, είναι ο δημιουργός του @CatalanMuseums, το οποίο παρέχει πληροφορίες στα αγγλικά από τα διάφορα μουσεία από τη Βαρκελώνη και τη Καταλονία.

Η Esther Solé (@EstherSole), ιστορικός της τέχνης, wikipediστρια και συνεργάτης του έργου του Viquimodernisme(Wikiμοντερνισμού), εξηγεί σε ένα άρθρο [ca] δημοσιευμένο στην ιστοσελίδα της Viquimèdia(Wikimedia) πώς αυτή η νέα πρόταση ξεπέρασε γρήγορα την επιφυλακτικότητα με την οποία ακαδημαϊκοί συχνά δέχονται τη Wikipedia:

Les suspicàcies ben aviat van deixar pas a la curiositat, i aquesta fou substituïda per l'entusiasme davant una proposta inèdita. […] Considerant que la viquipèdia normalment ocupa les primeres posicions als resultats de les cerques als principals buscadors i que sovint és la primera —i en moltes ocasions, la única— font que la població en general consulta per saciar els seus dubtes o la seva curiositat, no és descabellat optar per a que el coneixement i les dades que presenta aquesta enciclopèdia online siguin correctes i de qualitat.

Οι υποψίες έδωσαν γρήγορα τη θέση του στην περιέργεια, και αυτή αντικαταστάθηκε από ενθουσιασμό μπροστά στην αρχική πρωτότυπη πρόταση. […] Αν λάβουμε υπόψη μας ότι η wikipedia συνήθως καταλαμβάνει τις πρώτες θέσεις στα αποτελέσματα αναζήτησης στις κύριες μηχανές αναζήτησης, και είναι συχνά η πρώτη (και σε πολλές περιπτώσεις η μόνη) πηγή στο ευρύ κοινό για τη λύση των αμφιβολιών ή της περιέργειά τους, δεν είναι παράλογο να επιλέξουμε η γνώση και τα δεδομένα που παρουσιάζονται σε αυτή την online εγκυκλοπαίδεια να είναι ορθά και καλής ποιότητας.

Έχουμε ρωτήσει τον Hinojo τι πιστεύει για τη δυσπιστία εκ μέρους της ακαδημαϊκής κοινότητας:

El recel és sovint un resultat del desconeixement cap a un tema en concret. Per això fem aquest tipus de projectes, per apropar sectors. Una de les coses que més ens responen els professors és: “no tenia ni idea del nivell de control que fan els voluntaris ni de tots els processos de filtre de qualitat que té la Viquipèdia. Els Viquipedistes són més “perepunyetes” que els professors”.

Ο φόβος είναι συχνά το αποτέλεσμα της άγνοιας για ένα συγκεκριμένο θέμα. Γι’ αυτό το λόγο έχουμε ξεκινήσει αυτό το σχέδιο, για να ακολουθήσουν και οι άλλοι τομείς. Μία από τις πιο συχνές απαντήσεις που μας δίνουν οι καθηγητές είναι: “δεν είχαμε ιδέα του επιπέδου ελέγχου που ασκούν οι εθελοντές ούτε όλων των διαδικασιών του φίλτρου ποιότητας που έχει η Wikipedia. Οι wikipediστές είναι πιο “ιδιότροποι” από τους καθηγητές”.

Προς μια ανοικτή εκπαίδευση

Τα wikiσχέδια GLAM προσπαθούν οι επαγγελματίες σε ένα πολιτιστικό θεσμό να δεσμευτούν ώστε να μοιράζονται τις γνώσεις τους δωρεάν. Στην περίπτωση του Viquimodernisme(Wikiμοντερνισμού), οι Solé και Hinojo ανέλαβαν να μεταδώσουν στους καθηγητές του GRACMON, τη μεγαλύτερη αρχή για τον καταλανικό μοντερνισμό, τη παιδεία της συνεργατικής εργασίας της κοινότητας των wikipediστών. Λέει η Solé στο άρθρο της[ca]:

En lloc de realitzar treballs tradicionals de curs en forma de plecs de folis grapats que acabaven dormint el son dels justos, els alumnes editarien articles de la viquipèdia. […] Els participants es van veure immersos en un món de llenguatge enciclopèdic, on la sintaxi – el codi wiki – resultava estranya, on la comunitat d’editors de la viquipèdia participava activament del viquiprojecte i intervenia en un treball que havia deixat d’ésser exclusivament de l’alumne per ser lliure i a disposició de tothom gràcies a les llicències creative commons.

Αντί να πραγματοποιούν παραδοσιακές εργασίες στα μαθήματα με αμέτρητα συρραμμένα φύλλα και στο τέλος καταλήγουν να κοιμούνται τον ύπνο του δικαίου, οι μαθητές θα επεξεργάζονταν άρθρα της wikipedia. […]  Οι συμμετέχοντες ήταν βυθισμένοι σε έναν κόσμο εγκυκλοπαιδικής γλώσσας, όπου η σύνταξη (wiki markup) ήταν παράξενη, και όπου η κοινότητα των συντακτών της wikipedia συμμετείχε ενεργά στο Wikiσχέδιο και παρενέβη σε μια δουλειά που δεν παραχωρούνταν πλέον αποκλειστικά από το μαθητή δωρεάν αλλά έγινε διαθέσιμη σε όλο τον κόσμο χάρη στη Creative Commons License.

Τα άρθρα έχουν καλυτερέψει, κυρίως στα καταλανικά, αλλά επίσης έχουν επεξεργαστεί άρθρα στα ισπανικά, τα γαλλικά και τα αγγλικά. Οι συνεργάτες του σχεδίου πραγματοποίησαν μία έρευνα για να αξιολογήσουν την ανάπτυξη στο τέλος του πρώτου τετραμήνου, τον Ιανουάριο του 2013. Τα αποτελέσματα μπορείτε να τα δείτε εδώ [ca]. Μετά από αυτούς τους πρώτους μήνες του σχεδίου, ο Hinojo σημειώνει ως θετικό στοιχείο ότι “οι μαθητές βρίσκουν πολύ χρήσιμο το γεγονός ότι η δουλειά τους είναι “δημοσιευμένη” στη wikipedia ούσα χρήσιμη και για τους υπόλοιπους”.

Wikiσχέδια GLAM, φέρνοντας την τέχνη στο διαδίκτυο

Το σχέδιο του Viquimodernisme(Wikiμοντερνισμού) αποτελεί μέρος των wikiσχεδίων GLAM (ακρωνύμιο στα αγγλικά για Γκαλερί, Βιβλιοθήκες, Αρχεία και Μουσεία), μία διεθνή πρωτοβουλία όταν οι υπεύθυνοι του Βρετανικού Μουσείου [en] συνειδητοποίησαν το μεγάλο αριθμό αναζητήσεων που γίνονταν για το μουσείο στη Wikipedia και προσέλαβαν έναν wikipediστή με σκοπό να επιθεωρεί και να επεκτείνει τα υπάρχοντα άρθρα. Από τότε, η πρωτοβουλία εξαπλώθηκε και σε άλλες χώρες και θεσμούς.

Μετά το ενδιαφέρον που σημείωσε το σχέδιο στα ακαδημαϊκά ιδρύματα, οι συνεργάτες ελπίζουν [en] να μετατραπεί σε σημείο αναφοράς για νέες εμπειρίες. Προς το παρόν, προγραμματίζουν να παρουσιάσουν τα τελικά αποτελέσματα [ca] στο Διεθνές Συνέδριο d’Art Nouveau CoupdeFouet, που θα πραγματοποιηθεί στη Βαρκελώνη τον Ιούνιο του 2013, ημερομηνία που συμπίπτει με την ολοκλήρωση του έργου.