Κάθε χρόνο, η 11η Σεπτεμβρίου [1] είναι μια δύσκολη μέρα για τους Χιλιανούς. Και αυτή η 40ή επέτειος του πραξικοπήματος που ανέτρεψε τον Σαλβαδόρ Αλιέντε είναι ιδιαίτερα αμφιλεγόμενη. Η συμβολική ημερομηνία έρχεται εν μέσω ενός έτους εκλογών, που χαρακτηρίζεται από την αμφισβήτηση της διακυβέρνησης του Σεμπαστιάν Πινιέρα [2], του πρώτου δεξιού προέδρου μετά την επιστροφή στη δημοκρατία στα τέλη της δεκαετίας του '80. Οι προεκλογικές εκστρατείες [3] και οι συνεχείς αναμνήσεις έχουν αναβιώσει τη συζήτηση για την κυβέρνηση του Σαλβαδόρ Αλιέντε [4] και την κληρονομιά της δικτατορίας του Αουγούστο Πινοσέτ [5], αποκαλύπτοντας ότι η διαίρεση μεταξύ των Χιλιανών εξακολουθεί να αποτελεί ζήτημα στις μέρες μας.
Ως επί το πλείστον, το όνομα του Στρατηγού είναι συνώνυμο με παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων τόσο εντός όσο και εκτός της χώρας. Παρά το γεγονός ότι ακόμη και ορισμένοι από τους υποστηρικτές του Πινοσέτ καταδικάζουν τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν κατά τη διάρκεια των 17 ετών στην εξουσία (σύμφωνα με επίσημους αριθμούς [6], 40.018 άτομα υπήρξαν θύματα παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά τη διάρκεια του ντε φάκτο καθεστώτος και 3.065 δολοφονήθηκαν ή εξαφανίστηκαν). Ο Πινοσέτ εξακολουθεί να έχει μια ομάδα από δεξιούς οπαδούς, που τον θεωρούν ήρωα και ενθυμούνται τα οικονομικά επιτεύγματα, που έχουν καταστήσει τη Χιλή μια ακμάζουσα οικονομία.
Ο Pablo, πολιτικός μηχανικός που περιγράφει τον εαυτό του ως ακροδεξιό, εξέφρασε κάτι τέτοιο στο Twitter:
Dejense de webadas, quien fracturó la democracia y no respeto las instituciones fue #AllendeCTM [7]. El General Pinochet nos salvó de ser Cuba!
— Pablo (@SetzeriWarheart) September 9, 2013 [8]
Αρκετά με τις ανοησίες, ο Αλιέντε έσπασε τη δημοκρατία και δεν σεβάστηκε τα θεσμικά όργανα. Ο στρατηγός Πινοσέτ μας έσωσε από το να γίνουμε Κούβα!
Ή ο Patriota Chileno, λογιστής, ο οποίος απάντησε ως εξής σε έναν άλλο χρήστη που επέκρινε τον Πινοσέτ:
@hectortitolopez [9] Gracias a Pinochet puedes comer, vivir y realizarte libremente sin necesidad d hacer fila para comer…hasta puedes tuitear
— Patriota Chileno (@fachorodriguez) September 10, 2013 [10]
Χάρη στον Πινοσέτ μπορείτε να φάτε, να ζήσετε και να κατορθώσετε πράγματα ελεύθερα χωρίς να χρειάζεται να περιμένετε στην ουρά για φαγητό…μπορείτε ακόμη και να γράφετε στο Twitter
Εν τω μεταξύ, ο δικηγόρος JS Gumucio ισχυρίστηκε:
A Pinochet y a toda la milicada que participó en los crímenes les expreso mi mas profundo desprecio.
— JS Gumucio (@jsgumucio) September 10, 2013 [11]
Εκφράζω τη βαθύτατη περιφρόνησή μου για τον Πινοσέτ και τον στρατό, που συμμετείχε σε αυτά τα εγκλήματα.
Από την άλλη πλευρά, έχουμε τη χαρισματική προσωπικότητα του Σαλβαδόρ Αλιέντε, τον οποίο πολλοί θεωρούν ως εξαιρετικό πολιτικό, θύμα μιας σκευωρίας με τις πλάτες των ΗΠΑ [12] για να αποτρέψει την ανάπτυξη του σπόρου του σοσιαλισμού κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Άλλοι τον χαρακτηρίζουν ως κακό διαχειριστή.
Ο δημοσιογράφος Pedro Cayuqueo και η χρήστης του Twitter Angela σχολίασαν για τον Αλιέντε:
Allende, para mi, fue el ultimo Samurai de la politica chilena. El último de una estirpe. Murió por honor.
— Pedro Cayuqueo (@pcayuqueo) September 9, 2013 [13]
Ο Αλιέντε, για μένα, ήταν ο τελευταίος Σαμουράι στην χιλιανή πολιτική. Ο τελευταίος μιας ράτσας. Έχασε τη ζωή του λόγω τιμής.
Compañero Allende c/vez q leo y escucho tus discursos me emocionan, me conmueven. Que gran hombre de grandes ideales,que gran orador eras!
— Ángela (@pomelito77) September 10, 2013 [14]
Σύντροφε Αλιέντε, κάθε φορά που διαβάζω και ακούω τις ομιλίες σου, με ενθουσιάζουν, με συγκινούν. Τι σπουδαίος άνθρωπος με μεγάλα ιδανικά, τι σπουδαίος ρήτορας!
Ο πρώην αστυνομικός αξιωματούχος Herman Bravo ανακοίνωσε:
#Allende [15] triste personaje d muestra historia q no fue capaz d enfrentar los hechos y q quizo imponer a la fuerza la dictadura d proletariado
— Herman Bravo (@Hermanbravo) September 10, 2013 [16]
Αλιέντε, ένας θλιβερός χαρακτήρας στην ιστορία μας, που δεν ήταν σε θέση να αντιμετωπίσει τα γεγονότα και ήθελε να επιβάλει βίαια τη δικτατορία του προλεταριάτου
Από την πλευρά του, ο επιχειρηματίας και blogger José Navarro αναρωτήθηκε:
Si Allende, como todo el mundo, sabía que se avecinaba una tragedia, ¿Porqué no renunció para evitarla?
— José Navarro (@jocanavarro) September 10, 2013 [17]
Αν ο Αλιέντε, όπως και όλοι, ήξερε ότι έρχεται μια τραγωδία, γιατί δεν παραιτήθηκε για να το αποφύγει;
And Nataly Ruiz R. remembers that weeks before the coup, on August 23, 1973, Allende had named Pinochet Commander in Chief of the Chilean Army:
Και η Nataly Ruiz R. θυμάται ότι εβδομάδες πριν από το πραξικόπημα, στις 23 Αυγούστου 1973, ο Αλιέντε είχε χρίσει Αρχηγό του Χιλιανού Στρατού τον Πινοσέτ:
Fue apenas un mes antes del golpe militar que el mismo #Allende [15] nombró a #Pinochet [18] como jefe de las FFAA #sadbuttrue [19] pic.twitter.com/rBqWP3dmQU [20]
— Nataly Ruiz R. (@Forastera__) September 9, 2013 [21]
Ήταν μόλις ένας μήνας πριν από το στρατιωτικό πραξικόπημα που ο Αλιέντε έχρισε τον Πινοσέτ επικεφαλής των FFAA #λυπηρόαλλάαληθινό [19]
Στη στήλη του “Αλιέντε και Πινοσέτ [22]“, ο ποιητής Emilio Antileff περιέγραψε τη σχέση των αντίθετων – και συμπληρωματικών – πόλων μεταξύ αυτών των δύο μορφών στην ιστορία της Χιλής προωθώντας τη σύγκριση μεταξύ των δύο:
No cabe duda, históricamente hablando, que Salvador Allende fue uno de los hombres más carismáticos que hayan llegado a La Moneda.[…]
Sin embargo, los resultados de la revolución con empanadas del “compañero presidente” describen una administración en que el derroche y la debilidad en el liderazgo, contradecían el magnetismo personal del presidente de la UP [Unidad Popular [23], coalición de izquierda con la que Allende llegó al gobierno]. La cantidad de sueños y talentos desperdiciados bajo batuta allendista fue terreno fértil para cualquier conspiración, como la que arrasó contra una administración plena en ideología, pero con una capacidad de gestión, con resultados no proporcionales al encanto del Señor Allende.
El general Pinochet, con cero elegancia, tenía la claridad y celeridad en el camino a ejecutar su objetivo, que su antecesor no alcanzó jamás. Pinochet es en nuestra historia, del lado por donde lo miren, un eficaz martillo. Es decir, algo semejante a una herramienta que saca un clavo de la manera más violenta y desgarradora, para instalar otro, con precisión ingenieril. Sus clavos instalados son parte de las estructuras que sostienen al Chile de hoy, capeando crisis mundiales y catástrofes. […]
La debilidad de Allende, fortaleció la irrupción de un Pinochet. El atractivo personal del socialista fue la carencia del militar. El fracaso de uno fue el éxito de otro. El cariño que inspiraba el “salvador” llevó al miedo que provocaba el general “Augusto”.
Αναμφίβολα, ιστορικά μιλώντας, ο Σαλβαδόρ Αλιέντε ήταν ένας από τους πιο χαρισματικούς άνδρες που έφτασαν στη La Moneda [προεδρικό μέγαρο της Χιλής]. […]
Παρ’ όλα αυτά, τα αποτελέσματα της επανάστασης με την κάλυψη του “συντρόφου προέδρου” περιγράφουν μια διακυβέρνηση, στην οποία οι σπάταλες δαπάνες και η αδυναμία στην ηγεσία έρχονταν σε αντίθεση με τον προσωπικό μαγνητισμό του προέδρου του UP [Unidad Popular [24], του αριστερού συνασπισμού, με τον οποίο ο Αλιέντε μπήκε στην κυβέρνηση]. Το ποσό των σπαραγμένων ονείρων και των ταλέντων κάτω από τη σφαίρα του Αλιέντε ήταν εύφορο έδαφος για οποιαδήποτε συνωμοσία, όπως αυτή που συγκλόνισε μια διακυβέρνηση πλήρως ιδεολογική, αλλά με ικανότητα διαχείρισης με αποτελέσματα που δεν ήταν ανάλογα με τη γοητεία του Αλιέντε.
Ο στρατηγός Πινοσέτ, με μηδενική κομψότητα, είχε σαφήνεια και ταχύτητα στο δρόμο για την εκπλήρωση του στόχου του, την οποία ο προκάτοχός του δεν έφτασε ποτέ. Ο Πινοσέτ είναι στην ιστορία μας, με οποιονδήποτε τρόπο τον δει κανείς, ένα αποτελεσματικό σφυρί. Δηλαδή, κάτι παρόμοιο με ένα εργαλείο που βγάζει ένα καρφί με τον πιο βίαιο και σπασμωδικό τρόπο για να εγκαταστήσει ένα άλλο με την ακρίβεια ενός μηχανικού. Τα εγκατεστημένα καρφιά του είναι μέρος των δομών που υποστηρίζουν τη Χιλή του σήμερα, τις παγκόσμιες κρίσεις και τις καταστροφές. […]
Η αδυναμία του Αλιέντε ενίσχυσε την εισβολή ενός Πινοσέτ. Η προσωπική έκκληση του σοσιαλιστή δεν υπήρχε στον στρατιώτη. Η αποτυχία ενός ήταν η επιτυχία του άλλου. Η αγάπη που ενέπνευσε τον “σωτήρα” οδήγησε στο φόβο που προκαλούσε ο στρατηγός “Αουγούστο”.
Προσπαθώντας να περιγράψει αυτήν την περίοδο, πολλοί αμφισβήτησαν την αφηγηματική οπτική του δίπολου άσπρου-μαύρου, που προσπαθούν να γράψουν και τα δύο κόμματα, όπως ο εκπαιδευτικός Omar Audicio:
Para mí, lo de Pinochet fue una dictadura y violó derechos humanos. Pero también creo que los otros lo hubieran hecho, y aún lo harían.
— Omar Audicio B. (@Omar_Audicio) September 9, 2013 [25]
Για μένα, το καθεστώς του Πινοσέτ ήταν δικτατορία και παραβίαζε τα ανθρώπινα δικαιώματα. Αλλά πιστεύω επίσης ότι κι η άλλη πλευρά θα το είχε κάνει και θα το έκανε ακόμα.
Και άλλοι, όπως ο Matías Benfeld, ζήτησαν να μην επαναληφθούν ποτέ αυτά τα είδη συμβάντων, ανεξάρτητα από τους παράγοντες:
Ojalá el Museo de la Memoria sirva para decir #NuncaMás [26], de ningún bando, quebrantamiento democrático ni violaciones a los #DDHH [27]
— Matías Benfeld (@RojoBenfeld) September 9, 2013 [28]
Ας ελπίσουμε ότι το Μουσείο Μνήμης εξυπηρετεί στο να πούμε «ποτέ ξανά», από κάθε πλευρά, στην πτώση της δημοκρατίας και στις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων
Κατά τη διάρκεια μιας συνέντευξης στο τηλεοπτικό πρόγραμμα Zero Tolerance [Μηδέν Ανεκτικότητα], που προβλήθηκε την Κυριακή 9 Σεπτεμβρίου 2013, ο Alberto Cardemil, [29] πρώην Υφυπουργός Εσωτερικών κατά τη διάρκεια του καθεστώτος Πινοσέτ, έκανε διάφορες δηλώσεις σχετικά με την εν λόγω περίοδο. Ο χρήστης του Twitter και κοινωνιολόγος Profitador αναφέρθηκε σε αυτό:
Todo indicaba en 1973 que Chile avanzaba hacia una dictadura, por eso salvamos a Chile instalando una dictadura #LógicaCardemil [30] #Tolerancia0 [31]
— Profitador (@profitador) September 9, 2013 [32]
Τα πάντα το 1973 έδειχναν ότι η Χιλή προχωρούσε προς μια δικτατορία, γι’ αυτό σώσαμε τη Χιλή εγκαθιστώντας μια δικτατορία #LógicaCardemil (λογική Cardemil)
Υπήρχαν επίσης όσοι σχολίασαν την επιμονή για τη χρήση του παρελθόντος σε τρέχουσες πολιτικές συζητήσεις. Ο Angel Rodriguez και ο Pato Cuevas ανέφεραν την πρώην αριστερή πρόεδρο και νυν υποψήφια για την προεδρία Μιτσέλ Μπατσελέ [33]:
#Chile [34] Si no habla de Allende o Pinochet, Bachelet tiene muy poco o nada que decir.
— Angel Rodriguez (@AngelitoxlAngel) September 10, 2013 [35]
Αν δεν μιλάει για τον Αλιέντε ή τον Πινοσέτ, η Μπατσελέ έχει πολύ λίγα να πει ή τίποτα.
Ni Bachelet ni Piñera: dos discursos divergentes y que buscan salvar un rol político. Jamás resolverán la problemática de la justicia.
— Pato Cuevas (@cuevaspato) September 9, 2013 [36]
Ούτε ο Μπατσελέ ούτε ο Πινιέρα: δύο αποκλίνουσες συζητήσεις που επιδιώκουν να σώσουν έναν πολιτικό ρόλο. Ποτέ δεν θα λύσουν το πρόβλημα της δικαιοσύνης.
Υπάρχουν μερικοί, ωστόσο, που ζητούν να κλείσουν αυτό το κεφάλαιο και να κοιτάξουν προς το μέλλον.
Necesitamos hoy nuevos lideres que vean el futuro y dejen en el pasado a Allende y pinochet
— opina&vota (@opinayvota) September 9, 2013 [37]
Σήμερα χρειαζόμαστε νέους ηγέτες να ατενίζουν το μέλλον και να αφήσουν τον Αλιέντε και τον Πινοσέτ στο παρελθόν
Η συζήτηση συνεχίζεται και μόνο ο χρόνος θα πει πόσα περισσότερα πρέπει να συμβούν για να θεραπευτούν ανοιχτές πληγές 40 χρόνων.