Η Μαρία Αλιόχινα (Maria Alekhina) και η Ναντιέζντα Τολοκονίκοβα (Nadezhda Tolokonnikova) των Pussy Riot απεικονίζονται όπως το απτόητο από τη φυλάκιση μουσικό ντουέτο The Blues Brothers. Επεξεργασία εικόνας: Kevin Rothrock.

Οι γιορτές έφτασαν, το Σύνταγμα της Ρωσίας είναι πλέον είκοσι ετών και οι πόρτες της φυλακής ανοίγουν. Μετά το ψήφισμα της ομοσπονδιακής κυβέρνησης της Ρωσίας για αμνηστία περίπου 25.000 άνθρωπων που είχαν κατηγορηθεί ή καταδικαστεί για μικρής σημασίας εγκλήματα υπό ελαφρυντικές περιστάσεις, σύντομα θα αφεθούν ελεύθεροι πολλοί από τους πιο δημοφιλείς πολιτικούς της αιχμάλωτους. Αυτό έρχεται σε συνδυασμό με την απροσδόκητη απόφαση του Βλαντιμίρ Πούτιν να αποφυλακίσει με προεδρική χάρη τον Μιχαήλ Χοντορκόφσκι που ήταν χρόνια στη φυλακή. 

Οι εξελίξεις στη Ρωσία τρέχουν αυτό τον καιρό. Ο Χοντορκόφσκι βρίσκεται ήδη στο εξωτερικό, ενθουσιάζοντας τους δημοσιογράφους στο Βερολίνο με τις σκέψεις του για το iPad. Η Μαρία Μπαρόνοβα (Maria Baronova) και μερικοί (όχι όμως όλοι) σύντροφοί της ύποπτοι της πλατείας Bolotnaya δεν κινδυνεύουν πλέον με φυλάκιση. Ελευθερία θα πρέπει να υπάρξει σύντομα και για τους πολλούς ακτιβιστές της Greenpeace που συνελήφθησαν  στο πλοίο Arctic Sunrise στα μέσα Σεπτεμβρίου, κατά τη διάρκεια μιας διαμαρτυρίας ενάντια στην εξόρυξη πετρελαίου.

Οι άλλες πολιτικοί κρατούμενοι που αναμένονταν να αφεθούν ελεύθερες από τη φυλακή ήταν τα δυο μέλη του συγκροτήματος Pussy Riot που βρίσκονταν ακόμα στη φυλακή: η Μαρία Αλιόχινα (Maria Alekhina) και η Ναντιέζντα Τολοκονίκοβα (Nadezhda Tolokonnikova). Ο σύζυγος της τελευταίας, ο Πιοτρ Βερζίλοφ (Petr Verzilov), τον τελευταίο καιρό μοίραζε το χρόνο του ανάμεσα στο Κίεβο, όπου μετέδιδε [ru] για τις διαμαρτυρίες της EuroMaidan στην Ουκρανία, και στο νοσοκομείο των φυλακών Κρασνόγιαρσκ, όπου βρισκόταν για αρκετές εβδομάδες η Τολοκονίκοβα, μετά τη μεταφορά της από μια φυλακή στη Μορδοβία.

Από τις 18 Δεκεμβρίου 2013 που η κυβέρνηση ανακοίνωσε επίσημα το πρόγραμμα αμνηστίας, ο Βερζίλοφ και η γιαγιά της Τολοκονίκοβα περίμεναν οι αρχές να αφήσουν ελεύθερη την Ναντιέζντα. Σε μια εμφάνιση [ru] στον τηλεοπτικό σταθμό της αντιπολίτευσης “Ντοζντ” (“Дождь”), ζητήθηκε από τη γιαγιά της Τολοκονίκοβα να συγκρίνει την εγγονή της με τον άλλο πιο δημοφιλή κρατούμενο στη Ρωσία, τον Χοντορκόφσκι. Απαντώντας, αποκάλεσε τον Πούτιν έναν “εύθικτο άνθρωπο”, υποστηρίζοντας ότι τέτοιες δικαστικές υποθέσεις αποκαλύπτουν ότι ο Πρόεδρος δεν είναι ικανός να συγχωρήσει αυτό που βλέπει με ευαισθησία σαν ένα “χαστούκι στο πρόσωπο”.

Αλλά ούτε ο Βερζίλοφ έδειξε ευγνωμοσύνη. Σε μια δημοσίευσή του στο Twitter στις 19 Δεκεμβρίου (του 2013), υποβάθμισε την καλοσύνη του Πούτιν, επισημαίνοντας ότι η Τολοκονίκοβα και η Αλιόχινα ήταν στη φυλακή από τον Μάρτιο του 2012:

Путин любит царским жестом освобождать политзаключенных в самом конце их срока: Маше и Наде скинул 2 месяца из 2 лет, МБХ – полгода с 11 лет

— группа война (@gruppa_voina) December 19, 2013

Με ένα αρχοντικό νεύμα του χεριού του, ο Πούτιν λατρεύει να αφήνει ελεύθερους πολιτικούς κρατούμενους στο τέλος της ποινής τους: αφαίρεσε δυο μήνες από την ποινή δυο χρόνων της Μάσα (Αλιόχινα) και της Νάντια (Τολοκονίκοβα) και έξι μήνες από τα 11 χρόνια του Χοντορκόφσκι.

Οι συγκρίσεις ανάμεσα στον Χοντορκόφσκι και τις Pussy Riot είναι αναπόφευκτες. Οι δίκες τους τράβηξαν την προσοχή του περισσότερου κόσμου ως δοκιμές για το επιχειρηματικό κλίμα της Ρωσίας και την πολιτισμική ατμόσφαιρα, αντίστοιχα. Υπάρχουν, σαφώς, και εμφανείς διαφορές. Ο Χοντορκόφσκι πέρασε στη φυλακή πενταπλάσιο καιρό, έχοντας περάσει όχι από μια, αλλά από δυο παρατεταμένες δικαστικές υποθέσεις. Όταν άρχισαν να διαδίδονται φήμες ότι θα υπάρξουν και κατηγορίες για τρίτη δίκη, φαίνεται ότι τελικά ο πρώην μεγιστάνας του πετρελαίου συμφώνησε να βρούνε μια ειρηνική λύση με τον Πούτιν. 

Ο τρόπος με τον οποίο ο Χοντορκόφσκι αφέθηκε ελεύθερος επίσης φαίνεται να διαφέρει από αυτά που περίμεναν η Τολοκονίκοβα και η Αλιόχινα, οι οποίες έδειξαν κάποια απροθυμία να αποφυλακιστούν νωρίτερα. Για την ακρίβεια, την εβδομάδα που ανακοινώθηκε το πρόγραμμα αμνηστίας, η Τολοκονίκοβα άφησε να εννοηθεί [ru] στον δικηγόρο της ότι ίσως να μην αφήσει τη φυλακή νωρίτερα, καθώς έγινε μέλος ενός νέου συγκροτήματος στη φυλακή και δεσμεύτηκε να κάνει ένα tour στα σωφρονιστικά ιδρύματα Κρασνόγιαρσκ. “Υπάρχει μια σπουδαία κιθάρα εδώ”, λέγεται ότι εξήγησε η Τολοκονίκοβα, προσθέτοντας, “και υπάρχει και σετ ντραμς και τραγουδάμε και παίζουμε μουσική”.

Σε ό,τι θα μπορούσε να αποτελέσει μια πιο σοβαρή πρόκληση στην προσπάθεια της Ρωσίας να αφήσει τις ροκ σταρ πολιτικές της κρατούμενες, η Μαρία Αλιόχινα φαίνεται ότι είπε στη φίλη της, Ταΐσια Πολιάκοβα (Taisia Polyakova), ότι φοβάται για την ασφάλεια των συγκρατούμενών της όταν θα λείπει και ότι διερευνά νομικές επιλογές [ru] για να “αποφύγει την αμνηστία” και να παραμείνει στη φυλακή.

Πώς θα αντιδράσουν οι Ρώσοι σε αυτά τα τελευταία γεγονότα για τις Pussy Riot; Θα εκλάβουν την απροθυμία του συγκροτήματος να εγκαταλείψει τις τροφίμους φίλες τους ως ηρωική χειρονομία ή θα το δουν ως μια  σκόπιμη προσπάθεια να κλέψουν τα φώτα της δημοσιότητας από τον Χοντορκόφσκι, του οποίου η αναπάντεχη αποφυλάκιση απειλεί να επισκιάσει τη επάνοδο των μουσικών;