Το άρθρο αυτό έχει δημοσιευτεί προηγουμένως στο Syria Untold.

Η 15η Μαρτίου σηματοδοτεί την επέτειο της λαϊκής εξέγερσης κατά της τυραννίας στη Συρία. Λίγες μέρες πριν από αυτήν την ημερομηνία το 2011, Σύριοι πολίτες είχαν ήδη διαδηλώσει μπροστά από τις πρεσβείες της Τυνησίας, της Λιβύης και της Αιγύπτου για να υποστηρίξουν τις κινητοποιήσεις, που εξαπλώθηκαν σε όλη την περιοχή από τα τέλη του 2010. Άνδρες και γυναίκες στάθηκαν σε αλληλεγγύη με τους αγώνες των γειτόνων τους, με το οποίο οι Σύριοι συσχετίστηκαν πολύ. Τρία χρόνια μετά την εξέγερση, το Syria Untold είδε τη Συρία μέσα από τα μάτια τριών γυναικών, που εργάστηκαν ενεργά για την προώθηση της δικαιοσύνης και της ελευθερίας στη χώρα.

Πανό από την εκστρατεία για την απελευθέρωση της Σύριας ακτιβίστριας Razan Ghazzawi: “Το καθεστώς δεν φοβάται όσους φυλακίστηκαν, αλλά όσους δεν τους ξεχνούν”. Πηγή: Syria Planet

Μια γυναικεία εξέγερση;

Από πολύ νωρίς στην εξέγερση, οι γυναίκες συνεργάστηκαν με άνδρες στην οργάνωση διαδηλώσεων και άλλων πρωτοβουλιών πολιτικής ανυπακοής. Η Marwa Ghamian ήταν από τους πρώτους ανθρώπους, που συνελήφθησαν για δημόσια έκκληση για ελευθερία στις 15 Μαρτίου 2011, κατά τη διάρκεια διαδήλωσης στην αγορά Χαμίντια της Δαμασκού.

Για δεκαετίες, η ελευθερία της έκφρασης και της συνάθροισης απαγορεύονταν στη χώρα, οπότε δεν υπήρχε χώρος για ελεύθερες ανεξάρτητες συζητήσεις για τυχόν θέματα, συμπεριλαμβανομένων όσων επηρεάζουν τις γυναίκες. “Με την αρχή της εξέγερσης, ένιωσα ότι υπήρχε χώρος για προσωπική και δημόσια ελευθερία, που δεν είχα βιώσει ποτέ στη ζωή μου”, δήλωσε η Khawla Dunia στο Syria Untold. “Θα μπορούσα να μιλήσω, να με ακούσουν, να απαιτήσω τα δικαιώματά μου στους δρόμους της Δαμασκού και αλλού”.

“Αυτό συνέβη για γυναίκες από πολύ διαφορετικό πνευματικό και κοινωνικό υπόβαθρο, που συμμετείχαν σε κάθε επίπεδο διαδηλώσεων”, πρόσθεσε η Razan Ghazzawi.

Εάν οι γυναίκες έπαιξαν καθοριστικό ρόλο κατά τη διάρκεια του ειρηνικού σταδίου της εξέγερσης, ήταν λιγότερο σημαντικές στον ένοπλο αγώνα. “Καθώς η στρατιωτικοποίηση κατέκτησε έδαφος, ο ρόλος των γυναικών μειώθηκε σημαντικά και περιορίστηκε ως επί το πλείστον σε ανθρωπιστική βοήθεια και αρωγή”, δήλωσε η Yara Nassir.

Ωστόσο, σε περιοχές χωρίς καθεστωτικό έλεγχο, η συμμετοχή των γυναικών κυμαινόταν από πολύ δραστήρια έως ανύπαρκτη, ανάλογα με το ποιος ελέγχει την περιοχή. Η φύση της εξουσίας σε κάθε πόλη και χωριό, η οποία ποικίλλει από πολιτικές έως μετριοπαθείς ισλαμικές κυβερνήσεις σε ορισμένες, έως ομάδες που συνδέονται με την Αλ Κάιντα σε άλλες, κάνει μια μεγάλη διαφορά, όσον αφορά την ελεύθερη κυκλοφορία και δράση των γυναικών.

Σφυρηλατημένες από την καταπίεση του καθεστώτος και από νέες επιβολές

“Οι Σύριες σήμερα συνεχίζουν να σφυρηλατούνται από την καταπίεση του καθεστώτος από τη μία πλευρά και από νέες επιβολές από την άλλη”, πρόσθεσε η Nassir. “Η κατάσταση είναι δραματική, καθώς οι γυναίκες συνεχίζουν να υποφέρουν σε περιοχές υπό τον έλεγχο του καθεστώτος, ενώ σε πολλές απελευθερωμένες περιοχές εκδιώκονται από δημόσιους χώρους και διαδικασίες λήψης αποφάσεων. Οι γυναίκες συνεχίζουν να αναζητούν έναν πολιτικό χώρο, όπου μπορούν ελεύθερα να αναπτυχθούν και να εκφραστούν. Το γεγονός ότι η επανάσταση δεν ενσωμάτωσε τα δικαιώματα των γυναικών στον πυρήνα της, είναι μέρος του προβλήματος. Η ισότητα των φύλων δεν ήταν στο επίκεντρο του κινήματος για αλλαγή”.

Χρειάζεται μια αλλαγή στη νοοτροπία, συμφώνησε η Dunia, και αυτό οδήγησε τους Σύριους στους δρόμους αρχικά, αλλά οι τρέχουσες συνθήκες δεν επέτρεψαν να επιτευχθεί αυτή η αλλαγή.

“Συχνά ανακρίνομαι σε σημεία ελέγχου για το τι φοράω, πού είναι η οικογένειά μου και αν είμαι παντρεμένη ή όχι, ερωτήσεις που τους άνδρες δεν τους ρωτάνε ποτέ”, τόνισε η Ghazzawi. “Σαν να μην μπορούσα να δουλέψω ελεύθερα για τη χώρα μου, για τη χώρα, στην οποία έχω διαβατήριο”. Κατηγορεί τους συναδέλφους της ακτιβιστές, τόσο από τον ένοπλο όσο και από τον ειρηνικό αγώνα, για το ότι δεν μιλούν κατά της μεταχείρισης των ακτιβιστριών σε ορισμένες από τις απελευθερωμένες περιοχές. “Δεν έχω ακούσει κανέναν από τους συντρόφους μου να καταγγέλλει δημόσια αυτούς τους περιορισμούς κατά των γυναικών”, παραπονέθηκε.

Η εμπειρία της Nassir στις απελευθερωμένες περιοχές είναι αρκετά διαφορετική. “Όσο ήμουν εκεί, ποτέ δεν κάλυψα το κεφάλι μου και δεν μου μίλησαν για αυτό το ζήτημα ούτε από τον τοπικό πληθυσμό ούτε από κανέναν στρατιώτη”.

Όσον αφορά τις διάφορες πηγές βίας, οι ακτιβιστές συμφωνούν ότι το καθεστώς φέρει την τελική ευθύνη για τις καταχρήσεις, που συμβαίνουν στη χώρα. “Η σύγκριση μεταξύ βίας, που προέρχεται από το καθεστώς, και εκείνης, που προέρχεται από την αντιπολίτευση, είναι λανθασμένη. Το καθεστώς στοχεύει τον πληθυσμό στο σύνολό του, προβαίνει σε μαζικές κρατήσεις, βασανιστήρια και δολοφονίες”, δήλωσε η Ghazzawi .

Σήμερα, οι γυναίκες βρίσκονται παγιδευμένες μεταξύ του αγώνα ενάντια στο καθεστώς και άλλων καθημερινών απειλών, όπως όσες θέτουν οι εξτρεμιστικές ομάδες, που γεμίζουν το κενό εξουσίας στις απελευθερωμένες περιοχές, οι οποίες έχουν καταλυτική επίδραση στα δικαιώματα των γυναικών. Εκτός από αυτό, πολλοί ρωτούν εάν είναι η ώρα να συζητηθούν τέτοια θέματα, θεωρώντας ότι είναι πολυτέλειες ενόψει του θανάτου, της πείνας και της στέρησης επί τόπου. Ωστόσο, όπως είπε η Dunia, δεν αφορά μόνο τα δικαιώματα των γυναικών, αλλά τα αιτήματα δικαιοσύνης, ισότητας και ιθαγένειας, που οδήγησαν τους Σύριους στο δρόμο από τον Μάρτιο του 2011.

Το άρθρο αυτό έχει δημοσιευτεί προηγουμένως στο Syria Untold.