Τρεις χώρες στην γαλλόφωνη Αφρική παλεύουν για να εξέλθουν μιας μακροχρόνιας κοινωνικής κρίσης, η οποία πηγάζει από στρεβλά πολιτικά συστήματα. Τα τελευταία πέντε χρόνια, η Κεντρική Αφρικανική Δημοκρατία, η Μαδαγασκάρη και το Μάλι υπέστησαν πολιτικές ανακατατάξεις, στις οποίες εμπλέκονταν η συμμετοχή ένοπλων παρατάξεων:
- Στην Κεντρική Αφρικανική Δημοκρατία, οι επαναστάτες Σελέκα (σημαίνει Συμμαχία στη γλώσσα σάνγκο) ανέλαβαν την εξουσία το Μάρτιο του 2013 [1] (άρθρο στο Global Voices) και ο Μισέλ Τζοτόντια ονομάστηκε πρόεδρος. Η χώρα βιώνει αυτή τη στιγμή σοβαρές εμφύλιες διαμάχες, οι οποίες ανάγκασαν τις διεθνείς δυνάμεις να επέμβουν.
- Στη Μαδαγασκάρη, οι ένοπλες δυνάμεις απομάκρυναν τον εκλεγμένο πρόεδρο Μαρκ Ραβαλομανάνα [2] [en] και εγκατέστησαν στη θέση του τον τρέχοντα ηγέτη της μετάβασης, Άντρι Ραντζολίνα. Ο αγώνας των προεδρικών εκλογών έλαβε χώρα στις 20 Δεκεμβρίου [3]. Τα τελικά επίσημα αποτελέσματα αναμένονταν στις 18 Ιανουαρίου.
- Στο Μάλι, ενώ αντιμετωπίζουν την απειλή η χώρα τους να κοπεί στα δύο από μια ένοπλη εξέγερση [4] στο βορρά, μια ομάδα από στρατιώτες υπό την ηγεσία του πρώην Λοχαγού Σανόγκο απομακρύνουν τον εκλεγμένο Πρόεδρο Αμαντού Τουμάνι Τουρέ [5] [en] και στη θέση του εγκαθιστούν μεταβατική κυβέρνηση.
Και τα τρία αυτά κράτη αντιμετωπίζουν παρόμοιες μακροχρόνιες καταστάσεις πριν ένα βιώσιμο πολιτικό σύστημα σταθεροποιηθεί. Παρακάτω παρουσιάζονται τρεις προϋποθέσεις, τις οποίες οι κοινωνίες σε αυτές τις κατατρεγμένες από τον πόλεμο χώρες, έχουν προσδιορίσει, ώστε να ξεκινήσουν την ανοικοδόμηση των πολιτικών τους συστημάτων.
Μαδαγασκάρη
Ο Εμμάνουελ Τζόβελιν, λέκτορας στο Πανεπιστήμιο της Λιλ, και ο Λαλα Ραριβομαναντσόα, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Ανταναναρίβο, έγραψαν ένα βιβλίο με τον τίτλο “Opinion publique et bonne gouvernance à Madagascar [6]” [Κοινή γνώμη και καλή διακυβέρνηση στη Μαδαγασκάρη]. Οι συγγραφείς απευθύνουν μια σειρά από θέματα, που αφορούν την αντίληψη των Μαλαγάσιων πολιτών για τους πολιτικούς τους αντιπροσώπους. Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα κεφάλαια είναι το προτεινόμενο πλαίσιο εργασίας για την αξιολόγηση της κυβέρνησης στη Μαδαγασκάρη. Αποφαίνονται πως [7] [fr]:
Le gouverné n'est pas, comme on a toujours tendance à le croire, une masse informe que le gouvernant pourrait modeler à sa guise. L'opinion qu'il se fait de la gouvernance prend des formes variées parfois contradictoires pour mettre en place une administration efficace. […] Mais l'ensemble des opinions recensées dans cette étude peut constituer la base d'une gouvernance respectant les règles de la démocratie […] La succession des différents régimes depuis l'Indépendance peut s'expliquer par une faiblesse des structures intermédiaires de dialogue (à travers l'administration et au sein de la société civile) qui n'ont pas fonctionné comme on aurait pu le souhaiter.
Οι πολίτες δεν είναι, όπως τείνει κανείς να πιστεύει, μια αδιαμόρφωτη μάζα, η οποία μπορεί να διαμορφωθεί όπως επιθυμούν οι εξουσιαστές. Η άποψη των πολιτών για την διακυβέρνηση παίρνει διάφορες μορφές μερικές φορές αντίθετες στη καθιέρωση μιας αποτελεσματικής διοίκησης. […] Ακόμα, όλες οι απόψεις που ανιχνεύονται σε αυτή τη μελέτη μπορούν να αποτελέσουν τη βάση μιας διακυβέρνησης που σέβεται τους κανόνες της δημοκρατίας […] Η διαδοχή διαφορετικών καθεστώτων από την ανεξαρτησία μπορεί να εξηγηθεί από τις ασθενείς δομές του ενδιάμεσου διαλόγου (δια μέσου της κυβέρνησης και εντός της κοινωνίας) ο οποίος δεν λειτουργεί όπως πιθανόν να επιθυμούσε κάποιος.
Παρακάτω είναι ο πίνακας που προτείνουν για να αξιολογήσουν την απόδοση της κυβερνητικής διοίκησης:
[7]Στιγμιότυπου του πλαισίου εργασίας για την αξιολόγηση της κυβέρνησης στη Μαδαγασκάρη από ένα τμήμα του βιβλίου των Τζόβελιν, Ραριβομαναντσόα – CC-license-BY
Οι πρώτες δυο γραμμές αναλύουν τις ικανότητες που οποιοδήποτε κυβερνητικό σώμα θα πρέπει να παρουσιάσει και παρέχουν ένα υπόμνημα βαθμολόγησης:
1. Βαθμολόγηση για “Ακαδημαϊκό Επίπεδο”: δημόσιο σχολείο: 1, γυμνάσιο: 2, ανώτερη εκπαίδευση: 3.
2. Βαθμολόγηση για την σκοπιμότητα των προγραμμάτων ανάπτυξης : ασθενές : 1, μέσο: 2, ισχυρό: 3.
Κεντρική Αφρικανική Δημοκρατία
Η σύγκρουση στην Κεντρική Αφρικανική Δημοκρατία [8] [en] κλιμακώθηκε σε ένα ανησυχητικό βαθμό θυμάτων: ο αριθμός των νεκρών έχει φτάσει τουλάχιστον τα 500 [9], σύμφωνα με τον τοπικό Ερυθρό Σταυρό.
[10]Χάρτης των μαχών στα τέλη του 2012 κατά τον Εμφύλιο στην Κεντρική Αφρικανική Δημοκρατία. Wikipedia: άδεια CC-BY
Το ακόλουθο βίντεο παρουσιάζει το επίπεδο του φόβου και της ανασφάλειας σε όλη τη χώρα:
Το ιστολόγιο του Παρατηρητηρίου για την Καλή Διακυβέρνηση στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία (OCBG), το οποίο βρίσκεται στο Μπανγκί, αναφέρει στα πρακτικά της συνάντησης για την καλή διακυβέρνηση [11] [fr] στην Κεντρική Αφρικανική Δημοκρατία:
En Centrafrique ou ailleurs, par crainte ou par méfiance et quelquefois désintérêt à la chose politique, nombreux sont ceux qui se cachent [..] Notre pays a été marqué par des mutineries successives, des coups d’état et des rebellions ce qui affecte sa stabilité et son développement économique [..] En effet, les centrafricains attendent des gouvernants de demain : L’organisation d’une véritable armée nationale ; la garantie sécuritaire des populations sur toute l’étendue du pays ; l création des infrastructures (écoles, routes, hôpitaux, bâtiments administratifs etc.,) les accords de Libreville ne peuvent résoudre les problématiques récurrentes à notre pays, dans la mesure où Libreville a été qu’une course à l’échalote et des maroquins, aucun des protagonistes n’a posé la question relative à l’urgence sociale qui prévaut
Στην ΚΑΔ και την ευρύτερη περιοχή, πολλοί άνθρωποι κρύβονται εξαιτίας του φόβου, της καχυποψίας και της αδιαφορίας απέναντι στην πολιτική […] Η χώρα μας έχει σημαδευτεί από διαδοχικές στάσεις, πραξικοπήματα και εξεγέρσεις οι οποίες επηρεάζουν τη σταθερότητα και την οικονομική ανάπτυξη […] Στην ουσία, η ΚΑΔ αναμένει τα ακόλουθα από τους ηγέτες της: την εγκαθίδρυση ενός πραγματικά εθνικού στρατού, την εγγυημένη ασφάλεια των πληθυσμών σε όλη τη χώρα, την δημιουργία υποδομών (σχολεία, δρόμοι, νοσοκομεία, διοικητικά κτήρια κλπ.) Το Σύμφωνο της Λιμπρεβίλ δε μπορεί να λύσει τα επαναλαμβανόμενα προβλήματα της χώρας μας διότι το Σύμφωνο της Λιμπρεβίλ [12] [μια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός που υπογράφτηκε τον Ιανουάριο του 2013 με όρο τη συμμετοχή της αντιπολίτευσης στην κυβέρνηση] ήταν ένας αγώνας για χρήματα και εξουσία, ενώ καμία πλευρά δεν απεύθυνε καν το ερώτημα της κοινωνικής κρίσιμης κατάστασης που κυριαρχεί.
Μάλι
Η κρίση στο Μάλι [en] [13]λύθηκε εν μέρει από την στρατιωτική επέμβαση του Γαλλικού στρατού το 2013, αλλά παρά την παρουσία των ειρηνευτικών δυνάμεων, η αναταραχή υπάρχει ακόμα στο βόρειο τμήμα της χώρας.
[14]Ένας επαναστάτης Τουαρέγκ στο βόρειο Μάλι. Wikipedia, άδεια CC-BY
Για να διαφωτίσουν το ακόμα άλυτο πρόβλημα της διακυβέρνησης, οι Μίκαελ Μπράτον, Μασσα Κουλιμπαλι και Φαμπιανα Μασάντο αναφέρουν στην έρευνα που διενεργήθηκε σε Μαλιανούς πολίτες στο τι περιμένουν από μια καλή διακυβέρνηση [15] [PDF]:
Malians prefer democracy to other political regimes but their perception of democracy is culturally distinct. Malian satisfaction with democracy is often seen in terms of the personal performance of individual political leaders. They judge the legitimacy of the state based on popular trust in public institutions and perceptions that public officials are not corrupt [..] Malians continue to regard the State as the most reliable provider of employment. They prefer cosnensus and unity to political and economic competition.
Οι Μαλιανοί προτιμούν τη δημοκρατία από τα άλλα πολιτικά καθεστώτα, αλλά η αντίληψή τους για τη δημοκρατία είναι πολιτιστικά διακριτή. Η μαλιανή ικανοποίηση για τη δημοκρατία συχνά παρουσιάζεται με όρους προσωπικής απόδοσης του κάθε μεμονωμένου πολιτικού ηγέτη. Κρίνουν από την νομιμότητα του κράτους βασισμένη στην λαϊκή εμπιστοσύνη στα δημόσια ιδρύματα και τις αντιλήψεις πως οι δημόσιοι αξιωματούχοι δεν είναι διεφθαρμένοι […] Οι Μαλιανοί συνεχίζουν να βλέπουν το Κράτος ως τον πιο έμπιστο πάροχο εργασίας. Προτιμούν την συναίνεση και την ενότητα από τον πολιτικό και οικονομικό ανταγωνισμό.