- Global Voices στα Ελληνικά - https://el.globalvoices.org -

Λατινική Αμερική: Το έθιμο των ιταλικών νιόκι στο τέλος κάθε μήνα

· Σύνταξη Laura Schneider Μετάφραση  Laura Schneider, Veroniki Bacharidi-Krikoni

Κατηγορίες: Λατινική Αμερική, Αργεντινή, Ουρουγουάη, Παραγουάη, Διατροφή, Μέσα των πολιτών, Τέχνες - Πολιτισμός
Ñoquis. Foto de simenon en Flickr, bajo licencia Creative Commons (CC BY-SA 2.0) [1]

Νιόκι. Φωτογραφία: Simenon, Flickr. Χρησιμοποιείται με άδεια CC BY-SA 2.0.

[Όλοι οι σύνδεσμοι οδηγούν σε ισπανόφωνες σελίδες, εκτός κι αν αναφέρεται διαφορετικά.]

Στην Αργεντινή, την Παραγουάη και την Ουρουγουάη, το να τρως νιόκι [2] [en] στις 29 κάθε μήνα αποτελεί δημοφιλή παράδοση. Κανείς δεν ξέρει σίγουρα πού ή πότε προέκυψε το έθιμο αυτό, αλλά πολλοί bloggers αφιέρωσαν δημοσιεύσεις στη διατροφική αυτή συνήθεια και έγραψαν συνταγές για το πώς φτιάχνουν νιόκι.

Το ιστολόγιο Sección del por qué [3] ταξίδεψε πίσω στον 8ο αιώνα [4]: 

La tradición de servir ñoquis los dias 29 nace de una leyenda que se remonta al siglo VIII. Vivía entonces en Nicosia (Asia Mayor) un joven médico llamado Pantaleón, quien, tras convertirse al cristianismo, peregrina por el norte de Italia. Allí practicó milagrosas curaciones por las que fue canonizado. Cierta ocasión en que pedía pan a unos campesinos , estos lo invitaron a compartir su pobre mesa. Agradecido, les anuncia un año de pesca y cosechas excelentes. La profecía se cumplía y otros muchos milagros. San Pantaleón fue consagrado -a la par de San Marcos- patrono de Venecia. Aquel episodio ocurría un 29, por tal razón se recuerda ese día con una comida sencilla representada por los ñoquis. El ritual que lo acompaña de poner dinero bajo el plato simboliza el deseo de nuevas dádivas.

Η παράδοση των νιόκι στις 29 κάθε μήνα προέρχεται από ένα θρύλο του 8ου αιώνα. Τότε, στη Λευκωσία, ζούσε ένας νεαρός γιατρός ονόματι Παντελεήμων (Πανταλέων στη Δυτική Εκκλησία), που ταξίδεψε ως προσκυνητής στη βόρεια Ιταλία, αφότου έγινε χριστιανός. Εκεί, έκανε θαυματουργές ιάσεις, δράση για την οποία αγιοποιήθηκε. Κάποτε, όταν ζήτησε ψωμί από χωρικούς, τον προσκάλεσαν να μοιραστεί με αυτούς το ταπεινό τους γεύμα. Ευγνώμων, ο Παντελεήμων ανακοίνωσε ότι θα είχαν ένα χρόνο με εξαιρετική σοδειά και πολλές ψαριές. Η προφητεία εκπληρώθηκε και πολλά άλλα θαύματα. Ο Άγιος Παντελεήμων μαζί με τον Άγιο Μάρκο έγιναν προστάτες άγιοι της Βενετίας. Το επεισόδιο αυτό συνέβη 29 του μήνα, συνεπώς η μέρα αυτή μνημονεύεται με την κατανάλωση απλού φαγητού, όπως τα νιόκι. Η συνοδευτική παράδοση να βάζεις χρήματα κάτω από το πιάτο συμβολίζει τη λαχτάρα για νέα δώρα.

Η Carambolatango [5] προσέφερε τη δική της αγαπημένη ιστορία: 

Durante la Guerra de Europa, en Italia, escaseaban los alimentos entonces. El gobierno repartía bonos que eran cambiados por comida en los expendios. Las familias más numerosas se veían en serias dificultades para alimentarse y llegar a fin de mes. Nace la solidaridad entre  las personas y los vecinos invitaban a comer  noquis, (que era siempre considerada comida para los pobres) a las familias más grandes. Debajo de cada plato les ponían un bono y este regalo permitía que estos grupos pudieran cambiarlos por comida y llegar a fin de mes – 

Στην Ιταλία, κατά τη διάρκεια του Πολέμου στην Ευρώπη, το φαγητό ήταν λιγοστό. Η κυβέρνηση έδινε κουπόνια για φαγητό στην αγορά. Οι μεγαλύτερες οικογένειες είχαν σοβαρές δυσκολίες να βρουν φαγητό και να τα βγάλουν πέρα για το μήνα. Γεννήθηκε η αλληλεγγύη μεταξύ του κόσμου και γείτονες προσκαλούσαν μεγαλύτερες οικογένειες για φαγητό, όπου έτρωγαν νιόκι (που πάντοτε θεωρούνταν φαγητό των φτωχών). Κάτω από κάθε πιάτο, ο κόσμος έβαζε ένα κουπόνι και το δώρο αυτό επέτρεπε στις οικογένειες αυτές να ανταλλάζουν τα κουπόνια με φαγητό για να τα βγάλουν πέρα μέχρι το τέλος του μήνα.

Η Alejandra Moglia από το ιστολόγιο Chocolate y Frambuesa [6] πρόσθεσε ακόμα περισσότερη ιστορία για τα νιόκι:

Hay otra historia que cuenta que hacia 1690, en un pueblo de Piamonte, se perdió la cosecha de trigo. Si bien la papa sólo la usaban para alimentar a los animales, era tan grande la miseria que la cocinaron, la mezclaron con harina y dieron origen a los ñoquis.

Υπάρχει άλλη μια ιστορία που χρονολογείται από το 1690 σε μια μικρή κωμόπολη του Πιεμόντε, όπου η σοδειά του σιταριού σάπισε. Αν και οι πατάτες χρησιμοποιούνταν για να ταΐζουν τα ζώα, η μιζέρια ήταν τόσο κατάφωρη που [οι πατάτες] μαγειρεύονταν για φαγητό και αναμειγνύονταν με αλεύρι. Έτσι γεννήθηκαν τα νιόκι. 

Η Nuria Eme από το Cuaderno de recetas [7] δημοσίευσε μια συνταγή και πρόσθεσε [8]:  

[…] se suelen comer los días 29 de cada mes, y por lo visto el origen  (de esta versión, pues hay varias)  es, que por ser uno de los últimos días del mes, las personas que tenían pocos recursos y cobraban a primero de mes, tenían que ingeniárselas para comer con alimentos hechos con materia prima barata. Y claro, ya sabemos que la papa y la harina, no son excesivamente caros. Y aunque la tradición es antigua, creo que por desgracia, es extrapolable en el tiempo, y totalmente actual con las circunstancias que nos ha tocado vivir.

[…] τα νιόκι είναι συνήθως γεύμα για τις 29 κάθε μήνα κι έτσι φαίνεται ότι οι ρίζες του (τουλάχιστον σε αυτή την εκδοχή, γιατί υπάρχουν πολλές άλλες) είναι διότι πρόκειται για το τέλος του μήνα και ο κόσμος έχει λιγότερα χρήματα και πληρώνεται στην αρχή του επόμενου μήνα. Έτσι, πρέπει να φανούν δημιουργικοί για να τα βγάλουν πέρα μέχρι το τέλος του μήνα χρησιμοποιώντας λιγότερο ακριβά υλικά. Οι πατάτες και το αλεύρι δεν είναι ακριβά. Αν και η παράδοση είναι πολύ παλιά, μπορεί να έχει προεκτάσεις με τον καιρό και να ταιριάξει τέλεια με τις συνθήκες που ζούμε αυτή τη στιγμή.

Η Claudia Calizaya [9] έδειξε σε ένα βίντεο πώς τα φτιάχνει η ίδια:

Η παράδοση αυτή, όμως, δε σταματά στα γεύματα. Στην Αργεντινή, “νιόκι” είναι παρατσούκλι για τους δημόσιους υπαλλήλους [10] και γι’ αυτούς που δεν πάνε στη δουλειά τους, αλλά εμφανίζονται πάντα στις 29 του μήνα [11] για να πληρωθούν.  

Θρύλος ή παράδοση, το έθιμο συνεχίζει να αντέχει στο χρόνο στο νότιο ημισφαίριο. Αν δεν ξέρετε πώς να φτιάχνετε νιόκι, δείτε άλλη μια συνταγή από το ιστολόγιο From Argentina With Love [12][en].