Η σελίδα “My Stealthy Freedom” [Η αόρατη ελευθερία μου] και ο υπουργός Εξωτερικών Ζαρίφ. Εικόνες που χρησιμοποιούνται με άδεια, μοντάζ: Fred Petrossian.

Στις 13 Ιουλίου, το επίσημο κρατικό πρακτορείο ειδήσεων του Ιράν ανέφερε ότι οκτώ άτομα καταδικάστηκαν σε συνολική ποινή φυλάκισης 127 ετών για τις δραστηριότητές τους στο Facebook. Οι οκτώ νεαροί φέρονται να κατηγορούνται για “ενέργειες κατά της εθνικής ασφάλειας, διάδοση προπαγάνδας κατά του κατεστημένου, προσβολή των ιερών και προσβολή των αρχηγών της Ισλαμικής Δημοκρατίας”. Η ιρανική δικαιοσύνη δεν αποκάλυψε την ταυτότητα των καταδικασθέντων ούτε τα στοιχεία αυτής της επιθετικής δραστηριότητας. Ιρανοί ακτιβιστές τόσο εντός όσο και εκτός χώρας φαίνεται να μην γνωρίζουν σχεδόν τίποτα περισσότερο για την υπόθεση.

Οι καταδίκες φαίνεται να είναι μέρος τάσης. Τον Μάιο, μια 47χρονη Βρετανο-Ιρανή καταδικάστηκε σε 20 χρόνια φυλάκιση για σχόλια στο Facebook κατά του Ανώτατου Ηγέτη και της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Την ίδια περίοδο φυλακίστηκαν άλλοι επτά χρήστες του Facebook στη χώρα.

Κατά τη διάρκεια των 35 ετών ύπαρξής της, η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν δεν ανέχεται την ελεύθερη έκφραση ή τις δημόσιες συγκεντρώσεις πέρα ​​από τον έλεγχό της. Το Facebook προσφέρει κάποια ομοιότητα και των δύο αυτών στοιχείων σε μια εύχρηστη πλατφόρμα. Τι θα μπορούσαν να κάνουν οι Ιρανοί πολίτες, εάν τους δοθεί αχαλίνωτη πρόσβαση στο Facebook; Η δίωξη των χρηστών του Facebook είναι ένας τρόπος για να ενσταλαχθεί φόβος στον πληθυσμό. Οι πρόσφατες περιπτώσεις παρέχουν ένα ανατριχιαστικό παράδειγμα του τι θα συνέβαινε στους Ιρανούς, που προσπαθούν να εκφράσουν τις ιδέες τους στο Διαδίκτυο.

Ιράν και Facebook: Καταδικασμένο ειδύλλιο;

Η σχέση της κυβέρνησης με το πιο δημοφιλές κοινωνικό δίκτυο του Ιράν είναι περίπλοκη, αδύναμη και συχνά φαίνεται να αμφιταλαντεύεται μεταξύ αγάπης και μίσους. Παρά το γεγονός ότι το Facebook φιλτράρεται στο Ιράν, ο Πρόεδρος Χασάν Ρουχανί και πολλοί στο υπουργικό του συμβούλιο, ιδιαίτερα ο υπουργός Εξωτερικών Μοχάμαντ Τζαβάντ Ζαρίφ, είναι από τους πιο γνωστικούς και δημοφιλείς χρήστες του Facebook στο Ιράν. Όλοι οι υποψήφιοι για την προεδρία του 2013, που εγκρίθηκαν από τις ανώτατες Αρχές του Ιράν, γνωστές ως Συμβούλιο Φρουρών, χρησιμοποιούσαν το Facebook για να προωθήσουν τις εκστρατείες τους. Αυτή η σιωπηρή αποδοχή της πλατφόρμας από τα μέλη της ελίτ υπογραμμίζει δύο γεγονότα. Το πρώτο είναι ότι το φιλτράρισμα δεν λειτουργεί εντός του Ιράν. Ο Υπουργός Πολιτισμού και Ισλαμικής Καθοδήγησης επαλήθευσε αυτόν τον ισχυρισμό δηλώνοντας ότι υπολογίζει πως περίπου 4 εκατομμύρια Ιρανοί χρησιμοποιούν το Facebook. Δεύτερον, το Ιράν δεν μισεί το Facebook. Μάλλον, το Ιράν θέλει να ελέγξει.

Η κυβέρνηση Ρουχανί έχει υπογραμμίσει δημόσια την ανησυχία της για την κατάσταση του Διαδικτύου στο Ιράν και έχει επικρίνει τις μακροχρόνιες πρακτικές φιλτραρίσματος. Ωστόσο, οι ενέργειες του Ρουχανί δεν ανταποκρίνονται στις δεσμεύσεις του, όταν οι χρήστες του Facebook και οι bloggers γκάτζετ λαμβάνουν μεγάλες ποινές φυλάκισης. Αυτές οι αποφάσεις βρίσκονται τεχνικά εκτός του ελέγχου της εξουσίας του προέδρου και εντός της διακριτικής ευχέρειας του δικαστικού σώματος και μερικές φορές του ανώτατου ηγέτη. Ωστόσο, ο πρόεδρος έχει φωνή και μπορεί να λάβει θέση για όσους φυλακίζονται άδικα. Εντούτοις, έχει μείνει σιωπηλός.

Facebook και το Πράσινο Κίνημα

Το Facebook έγινε κεντρικό εργαλείο κατά τη διάρκεια του κινήματος διαμαρτυρίας του 2009, καθώς εκατομμύρια Ιρανοί αψήφησαν το καθεστώς και διαμαρτυρήθηκαν για τις αμφιλεγόμενες προεδρικές εκλογές. Ο υποψήφιος για την προεδρία Μιρ-Χουσεΐν Μουσαβί, ηγετική φυσιογνωμία στο Πράσινο Κίνημα που ακολούθησε τις εκλογές, χρησιμοποίησε το Facebook για να μεταφέρει το μήνυμά του και να επικοινωνήσει με τους υποστηρικτές του. Ο φόβος για τη δημοτικότητα των μεταρρυθμιστών υποψηφίων, όπως ο Μουσαβί στο Facebook, οδήγησε στο φιλτράρισμα του ιστότοπου έναν μήνα πριν από τις εκλογές του 2009.

Τέσσερα χρόνια μετά την καταστολή του Πράσινου Κινήματος και των ηγετών του σε κατ’ οίκον περιορισμό, οι ιρανικές αρχές κατήγγειλαν δημόσια το Facebook ως εχθρό της Ισλαμικής Δημοκρατίας.

Αυτή η καταστολή είχε διπλές συνέπειες. Ενώ ορισμένοι χρήστες του Διαδικτύου σταμάτησαν να γράφουν σε ιστολόγια, επειδή φυλακίστηκαν, άλλοι διέφυγαν από τις καταστολές και μετακόμισαν στο εξωτερικό, αλλά έχασαν τη συνάφειά τους, καθώς και το διαδικτυακό τους κοινό στη διασπορά. Αυτό βοήθησε στη δημιουργία του φαινομένου, που είναι γνωστό ως η παρακμή των bloggers. Το Facebook εμφανίστηκε γρήγορα για να καλύψει αυτό το κενό, καθώς εμφανίστηκαν επιτυχημένες εκστρατείες, που συχνά λειτουργούσαν ως γέφυρα μεταξύ του Ιράν και της διασποράς. Ένα δημοφιλές παράδειγμα αυτού είναι το “My Stealthy Freedom” [Η αόρατη ελευθερία μου], η σελίδα στο Facebook της δημοσιογράφου Masih Alinejad με έδρα το Λονδίνο, η οποία δημοσίευσε μια σειρά φωτογραφιών της, που ποζάρει στους δημόσιους χώρους του Ιράν χωρίς χιτζάμπ. Αυτό ξεκίνησε ένα εικονικό μαζικό κίνημα, κερδίζοντας στη σελίδα της περισσότερα από 500.000 likes και συγκεντρώνοντας πλήθος φωτογραφιών και σχολίων από το Ιράν. Αυτή η σελίδα στο Facebook έγινε μια διέξοδος για τις Ιρανές να αμφισβητήσουν τα 35 χρόνια υποχρεωτικής χιτζάμπ του ισλαμικού συστήματος.

Κάλεσμα στον Ρουχανί

Σήμερα, οκτώ χρήστες του Facebook αντιμετωπίζουν κατηγορίες για εγκληματική δραστηριότητα κατά του κατεστημένου, αλλά οι λεπτομέρειες των εγκλημάτων τους παραμένουν άγνωστες. Υπάρχουν κόκκινες γραμμές εντός της Ισλαμικής Δημοκρατίας σχετικά με το τι συνιστά διαδικτυακό εγκληματικό περιεχόμενο, αλλά είναι δύσκολο να εντοπιστούν και φαίνεται να είναι για πάντα μεταβαλλόμενες. Αυτό διαιωνίζει περαιτέρω τις ασάφειες σχετικά με το τι συνιστά διαδικτυακό έγκλημα, αφήνοντας τους χρήστες του Διαδικτύου εν αγνοία τους ευάλωτους σε αυθαίρετες συλλήψεις και, μερικές φορές, ακόμη και σε δολοφονίες, όπως αυτή του Sattar Beheshti το 2012. Η ασαφής φύση αυτών των συλλήψεων δημιουργεί μια ατμόσφαιρα φόβου, όπου οι Αρχές μπορούν να κατηγορήσουν οποιονδήποτε ότι ενεργεί εναντίον του κράτους αφήνοντας τους πολίτες να μαντέψουν ποιες συνέπειες θα αντιμετωπίσουν, όταν μιλούν στο διαδίκτυο.

Σε μια συνέντευξη με τον David Gregory του NBC, ο Ζαρίφ κάλεσε τη Δύση να σεβαστεί τον λαό της Μέσης Ανατολής, ένα εύλογο αίτημα. Στο ίδιο πνεύμα, καλούμε την κυβέρνηση Ρουχανί να λάβει θέση για να σεβαστεί τους Ιρανούς πολίτες και να καταδικάσει τις άδικες συλλήψεις και τιμωρίες των κατοίκων της.