- Global Voices στα Ελληνικά - https://el.globalvoices.org -

Είναι δίκαιο να μη λαμβάνουν αμοιβή χιλιάδες εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας στη Σενεγάλη;

Κατηγορίες: Υπο-Σαχάρια Αφρική, Σενεγάλη, Ανάπτυξη, Ανθρωπιστική ανταπόκριση, Ιδέες, Μέσα των πολιτών, Οικονομικά & επιχειρηματικότητα, Υγεία
Awa Diagne in Senegal [1]

Η κοινοτική εργαζόμενη υγείας Awa Diagne εθελόντρια στο χωριό της στη Σενεγάλη. Φωτογραφία από την Amy Costello για το PRI (χρησιμοποιείται με άδεια)

Αυτό το άρθρο και ραδιοφωνικό ρεπορτάζ της Amy Costello για το The World εμφανίστηκε αρχικά [1] στο PRI.org στις 19 Δεκεμβρίου 2013 και αναδημοσιεύεται ως μέρος μιας συμφωνίας ανταλλαγής περιεχομένου.

Σε πολλά μέρη της Λατινικής Αμερικής, της Ασίας και της Αφρικής, δεν υπάρχουν αρκετοί γιατροί και νοσοκόμες για να φροντίσουν όλους όσοι είναι άρρωστοι. Έτσι, φιλανθρωπικά ιδρύματα και κυβερνήσεις έχουν προσλάβει χιλιάδες εθελοντές για να λειτουργήσουν ως κοινοτικοί εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας.

Αυτοί οι εθελοντές παρέχουν πολύ απαραίτητη φροντίδα και, επειδή δεν λαμβάνουν μισθό, προσφέρουν μια οικονομική λύση σε φτωχά μέρη. Αλλά ποιος φροντίζει τα συμφέροντα των εθελοντών;

Ταξίδεψα στη Σενεγάλη της Δυτικής Αφρικής, η οποία διεξάγει ένα εθνικό πρόγραμμα υγείας, που βασίζεται σε εθελοντές.

Ρεπό την Κυριακή

Πήγα στο Ngueringne Bambara, ένα χωριό περίπου μία ώρα έξω από το Ντακάρ, την πρωτεύουσα. Μπήκα σε μια πολυσύχναστη ιατρική κλινική. Οι κλινικές ονομάζονται “καλύβες υγείας” στη Σενεγάλη, αλλά αυτή ήταν από τούβλα και λάσπη.

Μέσα, συνάντησα την εθελόντρια Awa Diagne, που φρόντιζε τους ασθενείς εκείνης της ημέρας.

Μέτρησε τον σφυγμό ενός άρρωστου βρέφους. Φρόντισε έναν άνδρα με σοβαρό εξάνθημα στο πόδι του. Είδε μια γυναίκα με πληγές στην πλάτη της, που είχε υποστεί σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα μερικές εβδομάδες νωρίτερα.

Βλέποντας την Awa Diagne σε δράση, εντυπωσιάστηκα. Αυτή και οι συνάδελφοί της έδιναν φροντίδα με καλοσύνη και ενδιαφέρον και αποτελεσματικότητα.

Ειλικρινά, δεν περίμενα να δω αυτό το επίπεδο επαγγελματισμού σε μια κλινική, που την διαχειρίζονταν εθελοντές. Σκέφτηκα ότι τα πράγματα θα ήταν πιο ad hoc, ότι οι εθελοντές άνοιγαν την κλινική τους μερικές ώρες την εβδομάδα. Εκανα λάθος.

“Δουλεύουμε από Δευτέρα έως Σάββατο”, είπε η Awa Diagne. “Καθόμαστε μόνο τις Κυριακές”.

Και αυτή και οι συνάδελφοί της δεν βγαίνουν ποτέ εκτός καθήκοντος, στην πραγματικότητα.

“Μπορείς να χτυπήσεις την πόρτα τους ανά πάσα στιγμή, ακόμη και μες στη νύχτα”, είπε η Mame Ngone Fall, μια γυναίκα που γνώρισα στην κλινική. “Δεν παραπονιούνται ποτέ”.

Όσα περισσότερα άκουγα, τόσο λιγότερο έμοιαζε με εθελοντισμό. Ήταν κανονική δουλειά.

Έμαθα μάλιστα ότι η Awa Diagne κάνει αυτή τη δουλειά χωρίς αμοιβή για πολύ καιρό, περισσότερο από μια δεκαετία.

Προσωπική ικανοποίηση

Το πρόγραμμα με τις καλύβες υγείας εδώ στη Σενεγάλη διοικείται από την ChildFund International, μια αμερικανική φιλανθρωπική οργάνωση.

“Ο ρόλος μας είναι να βοηθήσουμε στη στήριξη του συστήματος υγείας”, δήλωσε ο εθνικός συντονιστής υγείας του ChildFund στη Σενεγάλη, Mamadou Diagne (καμία σχέση με την Awa Diagne). “Επεκτείνουμε το έργο του υπουργείου Υγείας σε επίπεδο χωριού, όπου δεν υπάρχουν εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης”.

Είπε ότι το πρόγραμμά του παρέχει φροντίδα σε περίπου 9 εκατομμύρια άτομα. Χρησιμοποιεί 20.000 εργαζόμενους στον τομέα της υγείας.

“Δεν λαμβάνουν μισθό – είναι εθελοντική εργασία”, είπε. “Αλλά λαμβάνουν εκπαίδευση και την αίσθηση ότι βοηθούν τις κοινότητές τους”.

Οι εθελοντές αποκτούν προσωπική ικανοποίηση από την εργασία, είπε, καθώς και σεβασμό από τους γείτονές τους. Τους δίνονται πιστοποιητικά εκτίμησης σε τελετές της κοινότητας.

Η Awa Diagne, η εθελόντρια με την οποία πέρασα χρόνο, λέει ότι αυτά τα μη χρηματικά οφέλη την έχουν κρατήσει στη δουλειά την τελευταία δεκαετία.

“Το κάνουμε αυτό, γιατί αγαπάμε την κοινότητα. Δεν το κάνουμε για τα λεφτά”, είπε. “Θέλουμε να βοηθήσουμε τους ανθρώπους”.

Πολλοί, όμως, από τους εθελοντές είναι φτωχοί κι οι ίδιοι, χωρίς πολλά χρήματα ή χρόνο για ξόδεμα. Η Awa Diagne έχει πέντε παιδιά. Ο σύζυγός της είναι χτίστης, που μερικές φορές δεν μπορεί να βρει δουλειά.

“Μερικές φορές δεν καταφέρουμε καν να έχουμε τρία γεύματα την ημέρα”, είπε.

Ένα “αμφιλεγόμενο” ζήτημα

Φτωχοί άνθρωποι, όπως η Awa Diagne, εργάζονται εθελοντικά για έναν απροσδιόριστο αριθμό διεθνών φιλανθρωπικών οργανώσεων υγείας σε όλο τον κόσμο. Είναι ηθικό να ζητάμε από τόσο απεγνωσμένα φτωχούς ανθρώπους να αφιερώνουν τόσο μεγάλο μέρος του χρόνου τους δωρεάν;

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας χαρακτηρίζει αυτό το ζήτημα “αμφιλεγόμενο”. Ένα έγγραφο του 2007 [2], που ανατέθηκε από τον ΠΟΥ, ισχυρίστηκε ότι, “κατά κανόνα, οι κοινοτικοί εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας είναι φτωχοί και αναμένουν και χρειάζονται εισόδημα”. Σε άλλο έγγραφο [3] ένα χρόνο αργότερα, ο ΠΟΥ έκανε μια ισχυρή σύσταση ότι οι κοινοτικοί εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας πρέπει να λαμβάνουν “επαρκή και κατάλληλα κίνητρα, συμπεριλαμβανομένων μισθών”.

Γιατί λοιπόν δεν πληρώνεται η Awa Diagne; Ρώτησα τον εκπρόσωπο του ChildFund.

“Πιστεύω ότι όλοι αξίζουν να πληρώνονται”, είπε ο Mamadou Diagne. “Αλλά με την κατάσταση της ανάπτυξης εδώ, δεν μπορούμε να το αντέξουμε οικονομικά. Για παράδειγμα, 20.000 εθελοντές. Εάν δώσετε σε καθέναν από αυτούς, όχι πολλά – ας πούμε, 100 δολάρια – μαζεύονται πολλά χρήματα”.

Όμως, το έργο του ChildFund εδώ πληρώνεται από έναν πλούσιο ευεργέτη – την κυβέρνηση των ΗΠΑ – που έχει δώσει 40 εκατομμύρια δολάρια στο πρόγραμμα με τις καλύβες υγείας.

Κατευθύνθηκα λοιπόν στην Αμερικανική Πρεσβεία στο Ντακάρ και εντόπισα την Ramatoulaye Dioume. Εργάζεται στην κυβέρνηση των ΗΠΑ για κοινοτικές δραστηριότητες υγείας εδώ και 15 χρόνια. Της είπα για την Awa Diagne και τους άλλους εθελοντές, που εργάζονται έξι ημέρες την εβδομάδα για μια δεκαετία.

Ρώτησα: “Είναι ηθικό να τους ζητάμε να το κάνουν δωρεάν;”

“Θα σας απαντήσω κι εγώ με μια ερώτηση”, απάντησε. “Είναι ηθικό να τους αφήνουμε χωρίς υπηρεσίες; Μπορούμε να αφήσουμε την κοινότητα χωρίς τίποτα;”

Εδώ είναι το πρόβλημα. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ θα μπορούσε πιθανώς να πληρώσει εθελοντές στη Σενεγάλη με ένα μέρος των χρημάτων της για βοήθεια, αλλά αυτή θα ήταν μια βραχυπρόθεσμη λύση, διότι το πρόγραμμα καλύβων υγείας σύντομα θα παραδοθεί στην κυβέρνηση της Σενεγάλης. Εάν η Σενεγάλη δεν μπορεί να μεταφέρει αυτούς τους εργαζομένους στη μισθοδοσία της, τι θα συμβεί στο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης της χώρας;

“Εάν πληρώσεις τους εθελοντές για λίγα χρόνια και μετά σταματήσεις, οι εργαζόμενοι δεν θα το αποδεχτούν”, δήλωσε ο Mamadou Diagne του ChildFund. “Θα οργανωθούν σε ομάδες πίεσης – ένα είδος συνδικαλιστικής οργάνωσης – και τότε η κυβέρνηση θα πρέπει να βρει τα χρήματα για να τους πληρώσει. Ή υπάρχει κίνδυνος όλοι να σταματήσουν να εργάζονται”.

Αυτό είναι κάτι που άκουσα πολύ στη Σενεγάλη: η κυβέρνηση απλά δεν έχει την οικονομική δυνατότητα να πληρώσει τους εργαζόμενους στον τομέα της υγείας

Προβληματισμοί για υποθέσεις

Όταν επέστρεψα στις Ηνωμένες Πολιτείες, τηλεφώνησα στον Kenneth Maes. Είναι ανθρωπολόγος στο Κρατικό Πανεπιστήμιο του Όρεγκον, ο οποίος μελετά εθελοντές κοινοτικής υγείας στην Αιθιοπία.

“Είναι εύκολο να πούμε ότι δεν μπορούμε να αντέξουμε οικονομικά [κοινοτικούς εργαζόμενους στον τομέα της υγείας]”, είπε, “αλλά χρειάζεται πραγματικά μια αλλαγή στην ιδεολογία, μια αλλαγή στις αξίες, μια δέσμευση για συγκέντρωση χρημάτων και να πείσουμε διάφορους παίκτες στη διεθνή υγεία ότι αυτό είναι κάτι που αξίζει να επενδύσεις χρήματα”.

Πρόσθεσε: “Συγκεντρώνοντας τα χρήματα και υποστηρίζοντας αυτήν την αναμφισβήτητη ιδέα ότι απλά δεν είναι δυνατόν και δεν είναι βιώσιμο [να πληρώσουμε χιλιάδες εργαζόμενους] – νομίζω ότι αυτό είναι το πρώτο βήμα.”

Μερικές κυβερνήσεις έχουν ήδη κάνει αυτό το βήμα. Η Αιθιοπία προσέλαβε περίπου 40.000 υπαλλήλους στον τομέα της υγείας, καθιστώντας τους μισθωτούς πλήρους απασχόλησης. Η Βραζιλία προσέλαβε ακόμη περισσότερους: περίπου 250.000 σε ολόκληρη τη χώρα.

Ο Maes είπε ότι αυτές οι κυβερνήσεις θέσπισαν τα προγράμματα όχι μόνο για τη βελτίωση της υγείας του κοινού, αλλά και ως μέτρα για τη δημιουργία θέσεων εργασίας.

Η Awa Diagne, η Σενεγαλέζα εθελόντρια υγείας, είναι περήφανη για το έργο, που έχει κάνει για την κοινότητά της δωρεάν για μια δεκαετία. “Η κυβέρνηση πρέπει να γνωρίζει ότι οποιοδήποτε πρόγραμμα οργανώνει – εμβολιασμοί, HIV, ελονοσία – αυτά τα προγράμματα δεν μπορούν να είναι επιτυχημένα χωρίς τη βοήθεια των κοινοτικών εργαζομένων”, είπε.

“Κοιτάξτε τη δουλειά και τις δραστηριότητές μας”, πρόσθεσε, “Αξίζει να πληρωνόμαστε. Η κυβέρνηση πρέπει να βρει λύσεις για να μας βοηθήσει”.

Έχετε προσφέρει εθελοντικά για έναν μη κερδοσκοπικό οργανισμό; Μοιραστείτε τις δικές σας εμπειρίες και ακολουθήστε την ετικέτα #TrackingCharity [4] στο Twitter για συζήτηση.
Η Amy Costello είναι πρώην ανταποκρίτρια για την Αφρική στο The World του PRI. Φιλοξενεί τώρα το Tiny Spark [5], ένα podcast για τις ευεργεσίες.