Τουρκία: Η κρυφή γλώσσα της κοινότητας ΛΟΑΤ

Αυτό το άρθρο και η ραδιοφωνική αναφορά από την Dalia Mortada ^[1] για το The World in Words ^[2] [Ο κόσμος σε λέξεις] αρχικά εμφανίστηκε στην ιστοσελίδα PRI.org ^[3] στις 14 Ιανουαρίου 2015 και επαναδημοσιεύεται ως μέρος μιας συμφωνίας ανταλλαγής περιεχομένου.

Η Sevval Kilic είναι μια αρκετά ντροπαλή γυναίκα ύψους 1,83μ. Τα μαλλιά της, αρκετές αποχρώσεις ανοιχτού καστανού, φτάνουν μέχρι τη μέση της πλάτης της, και τα μάτια της, που τονίζονται χάρη στις μακριές βλεφαρίδες της, μοιάζουν με τέλεια σχεδιασμένα αμύγδαλα.

Έχει ένα από τα μεγαλύτερα χαμόγελα που έχω δει και είναι μεταδοτικό. Δείχνει αρκετά νεότερη από τα 40 της χρόνια και της αρέσει να αναπολεί τις παλιές καλές μέρες, όταν έβγαζε καλά λεφτά.

“Στις καλές μέρες,” αναπολεί, “ψώνιζα, ψώνιζα σαν τρελή … τα παπούτσια μου, μόνο τα παπούτσια μου …” χαμηλώνει τον τόνο της φωνής, γελώντας νευρικά. Ήταν τη δεκαετία του '90, όταν η Sevval ζούσε σε μια γειτονιά, περιβόητη για τους μη καταχωρημένους οίκους ανοχής. Ήταν 19 χρονών όταν μετακόμισε εκεί.

Σήμερα, ο ήσυχος δρόμος στο κέντρο της Κωνσταντινούπολης μοιάζει πολύ με το πώς ήταν τη δεκαετία του '90. Αλλά οι ήχοι που γεμίζουν τον δρόμο είναι τελείως διαφορετικοί.

Μια κυρία που πλένει τα παράθυρα στον τρίτο όροφο κάνει ένα διάλειμμα για να μιλήσει μ’ έναν γείτονα που τη χαιρετάει από το δρόμο. Δεν είναι, όπως ήταν κάποτε, γεμάτος με άντρες που διάλεγαν τις σεξουαλικές τους περιπέτειες για το βράδυ. Δεν υπάρχουν οι αποδοκιμασίες που έρχονταν από τα παράθυρα, όπως συνέβαινε πριν μερικές δεκαετίες, όπως το είδος των επιδοκιμασιών που χρησιμοποιούσε η Sevval για να προσελκύσει πελάτες: “Πςς, πςς, πςς, πςς — από εδώ είναι ο δρόμος” εξηγεί η Sevval “ή φςς, φςς”. Ένας μικρός, διακριτικός ήχος για να τραβήξεις την προσοχή κάποιου τύπου.

Στην Τουρκία, η πορνεία είναι νόμιμη με μια άδεια, και οι κρατικοί οίκοι ανοχής έχουν μια περίπλοκη διαδικασία εγγραφής. Αλλά η Sevval και οι συνεργάτιδές της δεν ήταν κατάλληλες: το κράτος δεν δεχόταν και ακόμα δεν δέχεται τις διαφυλικές γυναίκες ή τους ομοφυλόφιλους άντρες. Η Sevval δεν είχε ολοκληρώσει ακόμα την αλλαγή της σε γυναίκα, όταν υπέγραψε για τον οίκο ανοχής της.

Στην πραγματικότητα, έφτασε μόνο με τα αντρικά της ρούχα. Μια από τις πιο έμπειρες γυναίκες την πήρε υπό την προστασία της. “Με φρόντισε σαν πραγματική μητέρα. Με έπλυνε, με τάισε, με έντυσε, μου έμαθε τα πάντα για τη δουλειά, για τη μυστικότητα”, λέει. Η μυστικότητα συμπεριλαμβάνει και μια μυστική “slang”, ή, όπως την αποκαλούν οι γλωσσολόγοι, μια αργκό που λέγεται “Lubunca”.

Η Lubunca είναι ο τρόπος με τον οποίο η Sevval και οι συνεργάτιδές της μιλάνε μπροστά στους πελάτες ή τους αστυνομικούς. Χρησιμοποιεί τούρκικες προτάσεις και γραμματική, αλλά συγκεκριμένες λέξεις έχουν αντικατασταθεί. Οι λέξεις που χρησιμοποιούσε η Sevval ήταν σχετικές με τη δουλειά της. Υπάρχουν όροι για τα μαλλιά και το μακιγιάρισμα, για τις στάσεις του σεξ και και τους διαφορετικούς τύπους πελατών. “Ας πούμε ότι υπάρχει ένας πλούσιος πελάτης και το κορίτσι στο μπροστινό δωμάτιο φωνάξει “Πελάτης εκατό δολαρίων!”. Τότε είναι “bir but baari”, εξηγεί η Sevval.

“Bir” είναι η τούρκικη λέξη για το “ένας” και “but” σημαίνει μηρός ή πισινός. Το “bari” είναι σαν να λες “τουλάχιστον”. Όλες αυτές είναι τούρκικες λέξεις, αλλά με τη σειρά με την οποία έχουν μπει, δεν θα καταλάβαινε κανείς τι σημαίνει, εκτός αν γνωρίζει τη Lubunca.

Άλλες λέξεις στην αργκό προέρχονται από άλλες γλώσσες. “Κάποια από τα βασικά στοιχεία της Lubunca προέρχονται από άλλες “μικρές” γλώσσες που δεν μιλιούνταν πολύ για αρκετό καιρό”, εξηγεί ο Nicholas Kontovas. Ο Kontovas είναι ένας κοινωνικο-ιστορικός γλωσσολόγος, που έχει μελετήσει τις ρίζες της Lubunca. Εξηγεί ότι οι περισσότερες από τις λέξεις προέρχονται από τη ρομανί — τη γλώσσα των εθνικών Ρομά, ή Αθίγγανων, που ζούνε στην Τουρκία.

Υπάρχουν επίσης λέξεις από τα ελληνικά, τα κουρδικά και τα βουλγάρικα. Ο Kontovas εξηγεί ότι οι άνθρωποι από αυτές τις κοινότητες έχουν υπάρξει, σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, απόβλητα της τουρκικής κοινωνίας, έτσι έχουν την τάση να ζούνε στις ίδιες γειτονιές της πόλης. Έτσι η Lubunca πήρε την ξένη αίσθησή της.

Ο Kontovas λέει ότι οι λέξεις της Lubunca είναι στενά συνδεδεμένες με αυτές τις γειτονιές και με τα σημεία συνάντησης σε αυτές τις γειτονιές. Η τούρκικη λέξη, για παράδειγμα, για το οθωμανικό είδος λουτρού είναι “hamam“. Στη Lubunca, είναι “tato”, που προέρχεται από τη λέξη “ζεστός” της ρομανί γλώσσας. “Το γεγονός ότι υπάρχει λέξη για το ‘hamam’ είναι αρκετά αποκαλυπτικό. Οι αλλόκοτες ποικιλίες της αργκό που χρησιμοποιούνταν πρωτύτερα, ό,τι έχει καταγραφεί τουλάχιστον, χρησιμοποιούνταν κυρίως στα χαμάμ”, όπου λάμβανε χώρα η σεξουαλική εργασία των αντρών κατά την Οθωμανική αυτοκρατορία, λέει ο Kontovas.

Φυσικά η Lubunca έχει εξελιχθεί. Οι όροι για τα γεννητικά όργανα και τις στάσεις έχουν γίνει πολύ δημιουργικοί — και δεν είναι κατάλληλες για δημοσίευση. Οι όροι για το φλερτ είναι αρκετά πονηροί, επίσης. “Ο όρος ‘badem alikmak’ που είναι επίσης το ‘να κοιτάς κάποιον με σεξουαλικό ενδιαφέρον’. Η λέξη ‘badem’, που σημαίνει ‘αμύγδαλο’, προφανώς σχετίζεται με το σχήμα του ματιού”, εξηγεί ο Kontovas. “Υπάρχει ακόμα κάτι που είναι σπουδαίο, το οποίο είναι το ‘badem sekeri’, που είναι ‘καραμέλα αμύγδαλο’, που είναι μάτι καραμέλα”, προσθέτει.