Ένα ταξίδι στο Κοσσυφοπέδιο στις μέρες μας θα έπειθε τον καθένα ότι η χώρα αυτή, εκτός από την αρνητική της συχνά φήμη, έχει πράγματι πολλά να προσφέρει. Σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας [en] [1], περισσότεροι από το 70% του πλυθυσμού στο Κόσοβο είναι κάτω των 35 ετών, κάτι που σίγουρα εξηγεί το γεγονός ότι στην πτήση με την οποία ταξίδεψε η γράφουσα προς την πρωτεύουσα, Πρίστινα, οι μισοί ταξιδιώτες ήταν κάτω των 10 ετών. Αυτό κι αν είναι ασυνήθιστη αρχή για διακοπές!
Η νεολαία του Κοσσυφοπεδίου, ενώ έχει να αντιμετωπίσει τρομερά ποσοστά ανεργίας της τάξης του 55.3% [en] [2], καταφέρνουν να φορτίζουν ενέργεια τη χώρα και να διώχνουν ολοένα και πιο μακριά τις μελανές αναμνήσεις του πολέμου [en]. [3] H Αμερικανίδα blogger Adventurous Kate [4] σχολιάζει για το πώς αισθάνονται όσοι επισκέπτονται για πρώτη φορά τη χώρα:
Είναι η πρώτη φορά που επισκέπτομαι το Κόσοβο και δεν ξέρω τι να περιμένω. Και μόνο η αναφορά της λέξης “Κόσοβο” στην Αμερική φέρνει στο μυαλό μια εικόνα πολέμου, θανάτου, εθνικών εκκαθαρίσεων και βομβών. Ακόμα κι αν όλα αυτά συνέβησαν περισσότερο από μια δεκαετία πριν, αναρωτιέμαι τι είδους πληγές μπορεί να φέρει αυτή η χώρα.
Μην έχοντας καμία σχέση με πληγές, αυτό που εντυπωσιάζει τον αρτι αφιχθέντα επισκέπτη είναι οι απίστευτες καφετέριες στην Πρίστινα. Κανείς δεν πρέπει να χάσει τη γεύση ενός τέλειου καφέ macchiato σε μια ηλιόλουστη καλοσχεδιασμένη ταράτσα, χαζεύοντας τις φρενήρεις πορείες των περαστικών. Σίγουρα δεν είναι μύθος αυτό που λένε ότι ένας καφές εκεί έχει συχνά καλύτερη γεύση ακόμα και από ένα καφέ στην Ιταλία – ζητάμε συγγνώμη από τους Ιταλούς μας φίλους γι’ αυτό, αλλά η αλήθεια να λέγεται!
Απολαμβάνοντας έναν καφέ latte macchiato στο καφέ Shipja e Vjetër στην Πρίστινα
Το καφέ Dit’ e Nat’ τιμά τον Ιρλανδό ποιητή Γητς
Αν και μπορεί να αληθεύει ότι η αρχιτεκτονική της Πρίστινα, κυρίως γκρίζα και άναρχα χτισμένα κτίρια, δεν είναι το κύριο αξιοθέατό της, η πόλη ολόκληρη είναι όλο κέφι και στυλ. Οι τοίχοι της είναι γεμάτοι γκράφιτι και άλλες μορφές τέχνης του δρόμου. Η ψυχή της πόλης εμφανίζεται πάνω τους σαν ανοιχτό βιβλίο στους επισκέπτες.
“Αγαπώ τα χρώματα” και “Αγαπώ τα λουλούδια”: αυτά τα δυο εμφανίζονται πολύ συχνά στους τοίχους της πόλης, κυρίως στις πιο στενάχωρες μεριές της.
Αστική τέχνη ωθεί τον κόσμο να μην ξεχνά ότι οι ηγέτες της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου είναι ορατοί εδώ κι εκεί.
Δημιουργικές λεπτομέρειες διακρίνονται σε κάθε γωνιά του Κοσσυφοπεδίου.
Οι άνθρωποι του Κοσσυφοπεδίου μοιάζουν να κοιτάνε πιο πολύ προς το μέλλον παρά να μένουν κολλημένοι στο παρελθόν, υμνώντας ήρωες του πολέμου ή φιλειρηνιστές στη μάχη του Κοσσυφοπεδίου για ανεξαρτησία από τη Σερβία, όπως ο Ιμπραήμ Ρουγκόβα [en] [5]. To Kόσοβο, πλέον το νεότερο κράτος της Ευρώπης, αποτελούσε ιστορικά κομμάτι της Σερβίας και πρώην Γιουγκοσλαβίας. Ο Πόλεμος του Κοσσυφοπεδίου (1998-99) [en] [6] πραγματοποιήθηκε μεταξύ των δυνάμεων της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας, την οποία αποτελούσαν τότε η Σερβία και το Μαυροβούνιο, και της επαναστατικής ομάδας του Κοσσυφοπεδίου, γνωστής ως Απελευθερωτικός Στρατός του Κόσοβου (KLA), με στρατιωτική αεροπορική υποστήριξη από το NATO, έπειτα από 10 χρόνια ειρηνικής αντίστασης από τους πολίτες του Κοσσυφοπεδίου [en] [7].
Αν και πορτρέτα του Ιμπραήμ Ρουγκόβα, πρώτου προέδρου του νεογέννητου κράτους, καθώς και ηγετών της ένοπλης αντίστασης είναι ορατά εδώ κι εκεί, η γενική εντύπωση στον νεοαφιχθέντα επισκέπτη είναι ότι οι τωρινοί πρωταγωνιστές του Κοσσυφοπεδίου χτίζουν τα δικά τους μοντέλα. Όντας μάρτυρας στις εκλογές στο Κόσοβο από την Πρίστινα τον Νοέμβριο του 2013, ο Darmon Richter [8] σχολιάζει:
Τα άρθρα των εφημερίδων για τα ΜΑΤ και βίαιες επιθέσεις σε εκλογικά κέντρα δεν δίνουν την ακριβή εικόνα του σύγχρονου Κοσόβου παρά μόνο είναι καλά για τις λίγες “τσέπες” στη χώρα, όπου η εκλογική αντιπαλότητα είναι ακόμα διαδεδομένη. Στην πόλη της Πρίστινα, ο κόσμος λαχταρά την αναγνώριση της ανεξαρτησίας τους…αλλά εν τέλει, είναι μια φυσιολογική πόλη όπως όλες οι άλλες στα Βαλκάνια.
Στην πραγματικότητα, με το 60% του πληθυσμού να εμφανίζεται στις κάλπες σε εθνικό επίπεδο, η δημοκρατία φαίνεται να λειτουργεί καλύτερα εδώ απ’ ό,τι στη Μεγάλη Βρετανία.
Στο κέντρο της Πρίστινα, street art που απεικονίζει τον πρώτο πρόεδρο του Κοσσυφοπεδίου, Ιμπραήμ Ρουγκόβα, είναι ακόμα παρούσα, αλλά τα χρώματα έχουν ξεθωριάσει.
Κατά κάποιο τρόπο, η Πρίστινα μπορεί να εμφανίζεται ως “μίνι-Κωνσταντινούπολη”, με την έννοια του ότι ισορροπεί αρκετά καλά μεταξύ μιας μετα-οθωμανικής και δυτικοευρωπαϊκής κουλτούρας. Το ταξιδιωτικό ιστολόγιο της Kim [en] [9], από αμερικανική και κορεάτικη οπτική γωνία, υπογραμμίζει την κοσμοπολίτικη ατμόσφαιρα της “πόλης της αγάπης”, που εκπλήσσει:
Αφότου επισκέφθηκα την Πρίστινα, κατάλαβα πραγματικά γιατί ο κόσμος αποκαλεί το Κόσοβο μια γρήγορα αναπτυσσόμενη και γεμάτη ενέργεια χώρα. Μπορούσες να δεις νέα κτίρια να ξεφυτρώνουν παντού, ξένους (κυρίως Ευρωπαίους) να ταξιδεύουν γύρω-γύρω στην πόλη, ενώ υπήρχαν αρκετά ωραία εστιατόρια εκτός από βαλκανική κουζίνα μονάχα (…). Αν και δεν είδα καθόλου Ασιάτες, ένας από τους φίλους μου με ενημέρρωσε ότι είχε δει τέσσερις Γιαπωνέζους να χαζεύουν στην πόλη. Μακάρι να ήμουν εκεί να έβλεπα ΑΣΙΑΤΕΣ να περπατάνε γύρω-γύρω στην πόλη, κάτι τέτοιο θα ήταν πολύ διασκεδαστικό. Πιθανότατα θα είχαμε ανταλλάξει περίεργα βλέμματα τύπου “τι στο καλό κάνεις εσύ εδώ…;” χαχα
Αυτό που προκύπτει αποτελεί, όπως ακριβώς στην τουρκική πόλη των θαυμάτων, ένα απαράμιλλο μείγμα μαγαζιών παραδοσιακής αργυροχοΐας, υπερμοντέρνων νέων καφετεριών, πολλών φούρνων, παλαιών αναδομημένων τεμενών και κάποιων εκκλησιών που έχουν αφεθεί να ερειπώσουν. Στο κέντρο, μπορείς να δεις κάποια απίστευτα κτίρια, όπως η Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου της Πρίστινα, που εμφανίζεται σχεδόν σαν εξωγήινο αντικείμενο εν μέσω των υπόλοιπων κτιρίων κομουνιστικής αρχιτεκτονικής που βρίσκονται στην περιοχή. Το ταξιδιωτικό ιστολόγιο της Kim [en] [9]αναφέρεται επίσης στο κτίριο αυτό:
Μπορείς να δεις πολλά ιστορικά κτίρια σε όλη την πόλη και σίγουρα λες ότι οι Κοσοβάροι είναι πολύ περήφανοι γι’ αυτά. Το Πανεπιστήμιο της Πρίστινα, το καλύτερο στο Κοσσυφοπέδιο, χτίστηκε όμορφα. Επίσης, δίπλα στο πανεπιστήμιο βρίσκεται η Εθνική Βιβλιοθήκη της Πρίστινα, ένα αρκετά εντυπωσιακό κτίριο με περίεργο σχεδιασμό. Ο φίλος μου, που δουλεύει στο Πανεπιστήμιο της Πρίστινα, μου είχε εξηγήσει σε τι βασιζόταν η δομή και το σχέδιό του, αλλά…φυσικά τούτο το κουφιοκέφαλο το ξέχασε. Ίσως θα το γκουγκλάρω αργότερα ή θα το ψάξω στη Wikipedia.
Το περιοδικό Kosovo 2.0 [10], διαθέσιμο στα αγγλικά, τα αλβανικά και τα σέρβικα, είναι το νέο brand αυτής της μορφωμένης, πολύγλωσσης και πολύ ανοιχτής και πολύπειρης κοινωνίας. Με θεματολογία που καλύπτει την πολιτική, τις τέχνες, τη μόδα, κοινωνικά ζητήματα, τις γυναίκες και την ισότητα των φύλων, ειδήσεις από το Κόσοβο και όλο τον κόσμο, το περιοδικό είναι διαθέσιμο σε έντυπη και διαδικτυακή έκδοση. Το Kosovo 2.0 επίσης προσφέρει μια επιλογή από την πιο πρόσφατη μουσική παραγωγή, κυρίως electro, online: http://www.kosovotwopointzero.com/player [11]. Απολαύστε!
Τα χρώματα που χτυπάνε στο μάτι, ένας νέος τρόπος ζωής, δεν μπορεί να τα αγνοήσει κανείς στους τοίχους της Πρίστινα.
Η Πρίστινα είναι γεμάτη εκπλήξεις για επισκέπτες κάθε λογής. Καθώς το Κοσσυφοπέδιο είναι νεαρό, μεγαλώνει και αλλάζει πολύ γρήγορα. Οπότε μη χάσετε περισσότερο χρόνο και, αν μπορείτε, μπείτε στο αυτοκίνητο ή πάρτε την επόμενη πτήση και αφιερώστε λίγες στιγμές για να ανακαλύψετε την πολλά υποσχόμενη αυτή πόλη και τις χαρούμενες αντιθέσεις της. Αν είστε αρκετά γρήγοροι, μπορεί να προλάβετε και ένα κομμάτι κέικ [12]!
Γευστικό και κρεμώδες! Υπερβολή, αλλά όχι αρκετή.