[1]Ο Joey Ayoub στο Συνέδριο Μέσων των Πολιτών του Global Voices το 2015 στο Σεμπού των Φιλιππίνων. Φωτογραφία: Jer Clarke [2]
Ο συνεργάτης του Global Voices Joey Ayoub [3] κάθεται σε μια καφετέρια του Σεμπού και χαζεύει απρόθυμα τις πρωινές ειδήσεις στο smartphone του. Τον ρωτάω αν θα ήταν καλή στιγμή να συζητήσουμε λίγο για την ειδησεογραφική κάλυψη της Παλαιστίνης, τις αφηγήσεις στα κυρίαρχα ΜΜΕ και την ελπίδα του για την περιοχή. Κουνάει καταφατικά το κεφάλι του και σηκώνεται αργά, προσπαθώντας να συγκεντρώσει αρκετή ενέργεια για να συζητήσει ένα θέμα, για το οποίο έχει γράψει εκτενώς τους τελευταίους μήνες.
Είναι εμφανώς κουρασμένος. Η Σύνοδος Κορυφής Μέσων των Πολιτών του 2015 του Global Voices στο Σεμπού στις Φιλιππίνες ήταν συναρπαστική, αλλά έντονη. Περισσότερο από το συνέδριο, φαίνεται ότι η πρόκληση του να γράψει για το θέμα και τους ανθρώπους που ενδιαφέρεται βαθιά τον έχει επηρεάσει πολύ.
Ο Joey είναι από τον Λίβανο, αλλά καλύπτει επίσης ειδησεογραφικά την Παλαιστίνη και άλλες χώρες της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής για το Global Voices. Είναι επίσης ο συνδημιουργός του ιστολογίου Hummus for Thought. [4]Ο πόλεμος στη Γάζα ξέσπασε στις 8 Ιουλίου 2014, καθώς το Ισραήλ ξεκίνησε μια στρατιωτική επιχείρηση κατά της Λωρίδας με την ονομασία Επιχείρηση “Protective Edge” [5]. Οι συνεχείς βομβαρδισμοί της περιοχής οδήγησαν σε περισσότερους από 2.200 θανάτους, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν κάτοικοι της Γάζας. Ο Joey ήταν ένας από τους κύριους συγγραφείς, που ώθησαν την κάλυψη της σύγκρουσης από το Global Voices. Το κείμενό του για έναν πληροφοριοδότη του Ισραηλινού Στρατού [6] ήταν η πιο διαβασμένη ανάρτηση στο Global Voices το 2014.
Εδώ είναι οι σκέψεις του σχετικά με τη σύγκρουση στη Γάζα και τον αντίκτυπό της στους κατοίκους της Γάζας και στον ίδιο.
Global Voices (GV): Έγραψες εκτενώς για τη βία μεταξύ Ισραήλ και Γάζας. Ποια ήταν η πιο προκλητική πτυχή της κάλυψης της κατάστασης για εσένα προσωπικά;
Joey Ayoub (JA) : Ήταν μια συναισθηματικά κουραστική εργασία. Έγραφα ένα άρθρο κάθε δύο μέρες περίπου. Έχω πολλούς φίλους στη Γάζα και, όταν βλέπεις εικόνες θανάτων, κτίρια που έχουν καταστραφεί και κάποιο γνωστό σου άτομο να είναι ανάμεσα στα θύματα, γίνεται τρομακτική πρόκληση να εμμείνεις στα γεγονότα και να κυριαρχούν όχι λιγότερα προσωπικά συναισθήματα. Λίγο-πολύ τα κατάφερα, πιστεύω. Αλλά ο ψυχολογικός αγώνας της παρατήρησης της σύγκρουσης ήταν απαιτητικός, οπότε έπρεπε να λάβω κάποια βοήθεια για να το αντιμετωπίσω.
GV: Κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης, πώς κατάφερες να μείνεις συνδεδεμένος με τον κόσμο επί τόπου;
JA : Αυτή ήταν η άλλη προκλητική πτυχή της κάλυψης αυτής της ιστορίας: η παραμονή στην κορυφή των ειδήσεων όταν η σύνδεση με τα άτομα επί τόπου διαταρασσόταν. Αλλά υπάρχει μια πολύ ενεργή διαδικτυακή κοινότητα στη Γάζα και οι φίλοι μου εκεί ήταν επίσης καλά δικτυωμένοι, έτσι μπόρεσα να αναπτύξω το δίκτυό μου με όλους τους παραγωγούς μέσων ενημέρωσης, ντόπιους και ξένους, στην περιοχή. Μου επέτρεψε να ανακτήσω γεγονότα και να μεταφέρω σωστά την είδηση.
GV: Η πολυπλοκότητα της σύγκρουσης έχει τεκμηριωθεί καλά. Ποια θα έλεγες ότι είναι η πτυχή της σύγκρουσης, που οι εξωτερικοί παρατηρητές δυσκολεύονται περισσότερο να κατανοήσουν;
JA : Η σύγκρουση στην Παλαιστίνη, στην πραγματικότητα, δεν είναι τόσο δύσκολο να κατανοηθεί, αλλά ταυτόχρονα, είναι μια τρομακτική πρόκληση για πλήρη κατανόηση.
Επίτρεψέ μου να εξηγήσω: δεν είναι δύσκολο, γιατί τα γεγονότα είναι συνήθως ξεκάθαρα, αδιαμφισβήτητα. Οι κατοχικές δυνάμεις είναι γνωστές και ταυτοποιείται και ο κατεχόμενος πληθυσμός. Σε αντίθεση με την κοινή πεποίθηση παγκοσμίως, αυτό που βλέπουμε εδώ είναι μια σχετικά νέα, μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο σύγκρουση (1948), όχι κάποιος αρχαίος πόλεμος μεταξύ αντίπαλων πληθυσμών. Οι άνθρωποι στην Δύση συχνά πιστεύουν ότι η εχθρότητα γεννιέται από αιώνες συγκρούσεις πολιτισμού, τύπου Φουκουγιάμα και θα εξετάσουν τη σύγκρουση μέσα από ένα συγκεκριμένο γεωπολιτικό πρίσμα. Οι άνθρωποι της περιοχής δεν έχουν αυτή την πολυτέλεια. Αντιμετωπίζουν τον αντίκτυπο της σύγκρουσης και προσπαθούν να την αντιμετωπίσουν με τον καλύτερο τρόπο. Οι κάτοικοι της Γάζας θα προσπαθούσαν να αποκτήσουν διεθνή συνείδηση [7] και αλληλεγγύη για τον αγώνα, που αντιμετωπίζουν σε καθημερινή βάση. Δεν τους ενδιαφέρει πραγματικά το γεωπολιτικό πλαίσιο, με το οποίο ο υπόλοιπος κόσμος προσπαθεί να εξηγήσει τα αίτια της σύγκρουσης.
Οπότε νομίζω ότι αυτό είναι το πιο δύσκολο να κατανοηθεί από τον υπόλοιπο κόσμο: η έννοια της βασικής αυτοάμυνας, που δικαιούται ο κατεχόμενος πληθυσμός (ευαισθητοποίηση και αλληλεγγύη για τα θύματα), έχει χαθεί, επειδή προσπαθούμε να βρούμε μια γεωπολιτική αιτία στη σύγκρουση.
GV: Θα μπορούσες να εξηγήσεις λίγο περισσότερο αυτή την έννοια της αυτοάμυνας;
JA : Το γεγονός είναι ότι η διεθνής κοινότητα θεωρεί τους ισραηλινούς οικισμούς στη Δυτική Όχθη παράνομους βάσει του διεθνούς δικαίου και τον αποκλεισμό της λωρίδας της Γάζας από τον ισραηλινό στρατό ως πράξη κατοχής. Το δικαίωμα έκφρασης και διαμαρτυρίας (αυτοάμυνα) είναι κατοχυρωμένο στο διεθνές δίκαιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε οποιεσδήποτε κατεχόμενες περιοχές, επειδή οι κατεχόμενοι κάτοικοι υποτάσσονται στον έλεγχο της κατοχικής δύναμης χωρίς καμία πρόσβαση στην πολιτική της εξουσία. Ωστόσο, η ιδέα ότι επιτρέπεται στους Παλαιστίνιους να διαμαρτυρηθούν για την κατοχή δεν συζητείται καν στα δυτικά ΜΜΕ. Αυτό εξηγεί εκτενώς ο Παλαιστίνιο-Αμερικανός συγγραφέας Έντουαρντ Σάιντ στην έννοια της “άδειας [8] αφήγησης”: η τρέχουσα αφήγηση στα ΜΜΕ αρνείται στους Παλαιστίνιους τη δύναμη να μεταδίδουν τη δική τους ιστορία.
GV: Οπότε η αφήγηση της κοινωνικής δικαιοσύνης λείπει, όταν εστιάζουμε στην αιτία της σύγκρουσης, θρησκευτική ή μη.
JA : Οι Παλαιστίνιοι θα σου πουν ότι δεν υπήρχαν ζητήματα συνύπαρξης μεταξύ κοινοτήτων στην Παλαιστίνη πριν από το 1948. Διαφορετικές κοινότητες ζούσαν μαζί χωρίς προβλήματα πριν, αλλά τώρα είναι πιο δύσκολο λόγω της καθημερινής κοινωνικής αδικίας. Υπάρχουν πολλοί άλλοι παράγοντες, που τροφοδοτούν τη σύγκρουση, αλλά η μείωση των τρεχουσών πηγών αδικίας στα εδάφη εκεί θα είναι πιο αποτελεσματική στη μείωση του αριθμού των μελλοντικών συγκρούσεων από οποιεσδήποτε γεωπολιτικές λύσεις, που προτείνονται μέχρι σήμερα.
GV: Πώς μπορούν τα ΜΜΕ να μεταδώσουν καλύτερα αυτόν τον καθημερινό αγώνα επί τόπου και να βοηθήσουν στη μετάδοση μεγαλύτερης ενσυναίσθησης με τα θύματα της σύγκρουσης;
JA : Ο πρωταρχικός μας στόχος ήταν να επιστρέφουμε πάντα στα γεγονότα και να τα επαναλαμβάνουμε ξανά και ξανά σε κάθε ανάρτηση, ώστε να μην παραμένει καμία ασάφεια σχετικά με το τι συνέβαινε επί τόπου. Η ιδέα ήταν να μην αφήσουμε το περιεχόμενο των άρθρων μας να βγει εκτός πλαισίου από κομματικές ομάδες εκατέρωθεν. Η παροχή του πλαισίου είναι το κλειδί στην προσπάθεια μετάδοσης της ενσυναίσθησης.
Μια άλλη πρόκληση είναι ότι υπάρχει αποκλεισμός των ΜΜΕ, που εμποδίζει τον ισραηλινό πληθυσμό να γνωρίζει τι συμβαίνει στα κατεχόμενα. Αυτός είναι ο λόγος, που τρέφω μεγάλο σεβασμό για τους Εβραίους ακτιβιστές, που προσπαθούν να ευαισθητοποιήσουν για την παλαιστινιακή υπόθεση παρά την προσπάθεια της κυβέρνησης Νετανιάχου να τους φιμώσει. Χρειάζεται πολύ περισσότερη προσπάθεια για να κατανοήσεις την αδικία, όταν το πλαίσιο δεν είναι εύκολα προσβάσιμο σε σένα. Και χρειάζεται ακόμη μεγαλύτερη προσπάθεια για να προσπαθήσουμε να πολεμήσουμε αυτό το σύστημα εκ των έσω.
Από την άλλη πλευρά, ο πληθυσμός του Λιβάνου και άλλες γειτονικές χώρες γνωρίζουν καλά την τραγωδία στη Γάζα. Όταν βλέπετε τις εικόνες της καταστροφής, γίνεται πολύ δύσκολο για αυτούς να μην κάνουν γενική κρίση για την ισραηλινή διοίκηση και τους ανθρώπους, που υποτίθεται ότι εκπροσωπεί. Γι’ αυτό θέλω να τονίσω το έργο, που αναλαμβάνουν οι Εβραίοι ακτιβιστές για τον παλαιστινιακό πληθυσμό. Η κατάστασή τους είναι πολύ αδύναμη και, αν θέλουμε να μεταδώσουμε περισσότερη ενσυναίσθηση στα θύματα των συγκρούσεων, οι Εβραίοι ακτιβιστές είναι η επιτομή του πώς μπορεί να γίνει αυτό. Πρέπει να τους υποστηρίξουμε, γιατί είναι σίγουρα αρκετά απομονωμένοι στη χώρα τους.
GV: Έγραψες ένα άρθρο για το πώς οι Παλαιστίνιοι χρήστες του Twitter υποστήριζαν τις διαδηλώσεις στο Φέργκιουσον του Μιζούρι μετά τον θάνατο ενός μαύρου εφήβου από πυροβολισμούς στα χέρια ενός αστυνομικού. Έχουμε δει πολλές εικόνες Παλαιστινίων να δείχνουν ενσυναίσθηση προς άλλα γεγονότα, ενώ οι ίδιοι είναι υπό πίεση.
JA : Ήταν μια από τις πιο συγκινητικές περιστάσεις, [9] που είχα την ευκαιρία να καλύψω. Ωστόσο, οι δύο καταστάσεις δεν μοιάζουν αρκετά. Στο Φέργκιουσον, οι κοινότητες των Μαύρων μπορούν να πουν ότι είναι πολίτες των ΗΠΑ και ότι απαιτούν τα δικαιώματα να έχουν ίση μεταχείριση. Αυτό δεν συμβαίνει στην Παλαιστίνη. Αλλά και οι δύο κοινότητες μπορούν να σχετίζονται με την έλλειψη ευκαιριών, στις οποίες έχουν πρόσβαση. Η υποστήριξη στο Φέργκιουσον από την Παλαιστίνη έγινε οργανικά. Πολλοί Παλαιστίνιοι ακτιβιστές συνέβαλαν στο κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα, καθώς περιηγήθηκαν σε παρόμοιους κύκλους και εργάστηκαν για παρόμοια θέματα. Οι διαδηλώσεις στο Φέργκιουσον έγιναν λίγο μετά τη σύγκρουση στη Γάζα, οπότε ο παραλληλισμός ήταν εύκολο να γίνει. Θα έλεγα ότι η κατάσταση στη Δυτική Όχθη είναι πιθανώς πιο παρόμοια από αυτήν στη Γάζα, επειδή είναι ο ίδιος τύπος καταπίεσης.
GV: Τελευταία ερώτηση: πέρασες μερικούς μήνες στη Μαδαγασκάρη και δημιούργησες τη σελίδα “Humans of Madagascar [10]” κατά τη διάρκεια της διαμονής σου. Ποιος ήταν ο λόγος πίσω από την παραμονή σου εκεί και τι έμαθες από αυτήν;
JA : Ήμουν 20 ετών, στο δεύτερο έτος στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο της Βηρυτού και ετοιμαζόμουν για πτυχίο στις κοινωνικές σπουδές. Το WWF προσέφερε μια υποτροφία για να γίνω εθελοντής στο εξωτερικό και είχα την τύχη να γίνω δεκτός. Έμεινα περίπου δύο μήνες σε ένα γοητευτικό μικρό χωριό ονόματι Ambohibola [11] στη νότια Μαδαγασκάρη και ήταν αξέχαστα. Το θέμα με τους πολίτες της Μαδαγασκάρης είναι ότι είναι πολύ καλοί ανεξαρτήτως κατάστασης. Ήμουν εκεί ένα χρόνο μετά το πραξικόπημα (το 2009), οπότε τα πράγματα ήταν πολύ ασταθή, αλλά πάντα ένιωθα ασφαλής στο χωριό. Ελπίζω να επιστρέψω εκεί σύντομα.
GV: Ευχαριστώ, Joey! Καλά και ασφαλή ταξίδια.