- Global Voices στα Ελληνικά - https://el.globalvoices.org -

Ιδιωτικές πρωτοβουλίες για την επίλυση της “κρίσης των ναυαγίων” στην Ευρώπη

Κατηγορίες: Δυτική Ευρώπη, Μέση Ανατολή & Βόρεια Αφρική, Γερμανία, Ιταλία, Ανθρωπιστική ανταπόκριση, Ιδέες, Μέσα των πολιτών, Μετανάστευση, Πόλεμος - Συγκρούσεις, Πρόσφυγες, Τεχνολογία, Φυσικές Καταστροφές, Ψηφιακός ακτιβισμός
The Italian coastguard rescues two of the 156 survivors of the October 3 tragedy off Lampedusa Island. Photo by UNHCR under CC BY-NC 2.0

Η ιταλική ακτοφυλακή διασώζει δυο από τους 156 επιζώντες της τραγωδίας της 3ης Οκτωβρίου στο Νησί Λαμπεντούζα. Φωτογραφία: UNHCR [1] , άδεια CC BY-NC 2.0

Πάνω από 800 πρόσφυγες έχασαν τη ζωή τους στην τραγωδία στις ακτές της Λιβύης τον προηγούμενο μήνα. Σύμφωνα με αναφορά [2] [en] της Διεθνούς Αμνηστίας, το πλοιάριο που κουβαλούσε τους πρόσφυγες βούλιαξε, όταν πάρα πολλοί από όσους ήταν μέσα στριμώχτηκαν στη μια του πλευρά, προκειμένου να φτάσουν ένα εμπορικό πλοίο, που πρόσφερε βοήθεια.

Δυστυχώς, η τραγωδία της 18ης Απριλίου δεν είναι η μόνη που έχει συμβεί τους τελευταίους μήνες. Ο οργανισμός ευρωπαϊκών συνόρων Frontex, που παρείχε εξουσιοδότηση στην Επιχείρηση Τρίτων να παρακολουθεί τις ακτές των εξωτερικών συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης τον Νοέμβριο του 2014, αναφέρει ότι δεν μπορεί πλέον να υποστηρίξει μεγάλης κλίμακας εργασίες διάσωσης και αφοσιώνεται στην παρατήρηση και επιφυλακή μόνο, ενώ οι εθνικές ακτοφυλακές των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και εμπορικά πλοία κάνουν ό,τι μπορούν για την πραγματοποίηση διασώσεων.

Αυτό είναι ατυχές, καθώς ο πρόδρομος της Επιχείρησης Τρίτων, η Mare Nostrum [3], αποτέλεσε το σωτήρα χιλιάδων ζωών κατά τη διάρκεια της ύπαρξης της για ένα μόλις χρόνο. Αν και η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αντιμετωπίσει επικρίσεις [4] [de] για τη μη-ανθρωπιστική προσέγγισή της στη μετανάστευση από θαλάσσης, η Mare Nostrum κόστισε περισσότερα χρήματα από την Επιχείρηση Τρίτων και η μετανάστευση στο σύνολό της είναι πολιτικά μη δημοφιλής: ορισμένοι ανησυχούν πως μια συνδυασμένη επιχείρηση διάσωσης μειώνει τους κινδύνους της μετακίνησης μέσω πλοιαρίων κι έτσι αυξάνεται ο αριθμός προσφύγων και μεταναστών που σχεδιάζουν να χρησιμοποιήσουν ένα τέτοιο μέσο.

Παρόλ’ αυτά, η Επχιείρηση Τρίτων δεν έχει καταφέρει να σταματήσει την εισροή προσφύγων στην Ευρώπη. Η Διεθνής Αμνηστία ισχυρίζεται [2][en] ότι υπάρχει δραστική αύξηση στον αριθμό ατόμων που προσπαθούν να διασχίσουν την Μεσόγειο το 2015 σε σύγκριση με την ίδια περίοδο το 2014. Σύμφωνα με στοιχεία της ομάδας, το 2015 παρατηρήθηκε μια αύξηση 42% σε ανώμαλες διασχίσεις συνόρων κατά τους δυο πρώτους μήνες του έτους.

Αρκετοί οργανισμοί και απλοί πολίτες συνεχίζουν να πιέζουν για μια απάντηση εκ των θεσμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για ένα πρόγραμμα συντονισμένων επιχειρήσεων διάσωσης σε μεγάλη κλίμακα:

Κατάλογος των 17.306 μεταναστών που πνίγηκαν στη Μεσόγειο προσπαθώντας να φτάσουν στην Ευρώπη. Στο Ευρωκοινοβούλιο, οι Βουλευτές πρέπει να περάσουν από πάνω του.

Τα τελευταία χρόνια, έχουν ξεπηδήσει διάφορες ιδιωτικές πρωτοβουλίες και οργανώσεις για να καλύψουν τα κενά του πολιτικού συστήματος. Οι οργανώσεις και οι πρωτοβουλίες αυτές στοχεύουν να αμβλύνουν την κατάσταση στη Μεσόγειο με το δικό τους τρόπο.

Καθώς οι πολιτικοί αδρανούν, οι απλοί πολίτες παίρνουν πρωτοβουλίες

Ο Harald Höppner ίδρυσε την πρωτοβουλία Sea Watch [Θαλάσσιο Παρατηρητήριο] μαζί με άλλους εθελοντές έπειτα από το προπέρσινο ναυάγιο στη Λαμπεντούζα, [10] όπου έχασαν τη ζωή τους 366 μετανάστες, προκειμένου να αντιμετωπίσουν την κατάσταση στη Μεσόγειο που ολοένα και χειροτερεύει.

Το Sea Watch δημιουργήθηκε από έναν αριθμό οικογενειών στο Βραδεμβούργο της Γερμανίας και λειτουργεί επί του παρόντος από καμιά δεκαριά εθελοντές από ολόκληρη τη χώρα. Το πρόγραμμα, που χρηματοδοτείται από ιδιωτικές δωρεές, στοχεύει να χρησιμοποιήσει το δικό του πλοιάριο για να παρατηρεί την ναυτική ζώνη μεταξύ Μάλτας και ακτών της Λιβύης, να παρέχει πρώτες βοήθειες σε πλοιάρια που βρίσκονται σε κίνδυνο και να αναφέρουν τις εμπειρίες τους στη θάλασσα στο κοινό. Το αρχικό χρονοδιάγραμμα για το πρόγραμμα έχει τεθεί στους τρεις μήνες.

Στην ιστοσελίδα της [11], η ομάδα γράφει:

Νιώθουμε υπεύθυνοι και δεν επιθυμούμε πλέον να καθόμαστε άλλο αμέτοχοι, ενώ άνθρωποι συνεχίζουν να υποφέρουν και να πεθαίνουν.

Το Sea Watch επίσης προωθεί [12]την κουλτούρα της “φιλοξενίας”, του είδους που κηρύττουν οι Ευρωπαίοι πολιτικοί, αλλά στην πράξη υπόκειται σε μια πολιτική αποκλεισμού:

Αποφασίσαμε να αγωνιστούμε για τον εξανθρωπισμό της πολιτικής. Για άλλη μια φορά θα πρέπει η φιλοξενία να γίνει κομμάτι της καθημερινής μας ζωής. Μια ναυτική ομάδα διάσωσης από πολίτες θα πρέπει να δημιουργηθεί άμεσα και η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι απρόθυμη. Γι’ αυτό το λόγο ορμάμε στην πρωτοβουλία αυτή.

Η υλοποίηση του προγράμματος θα ξεκινήσει στα μέσα Μαΐου. Ένα πλήρωμα 4-8 ατόμων θα πλεύσει στη ναυτική περιοχή βορειοδυτικά των ακτών της Λιβύης και θα διεξάγει 12ημερη παρακολούθηση.

Αν δουν σε κίνδυνο κάποιο πλοιάριο με πρόσφυγες, η οργάνωση θα ενημερώσει τις σχετικές αρχές και θα παρέχει πρώτες βοήθειες, πόσιμο νερό και φαγητό, καθώς και ιατρική βοήθεια, συμπεριλαμβανομένων και σωσίβιων λέμβων και προσωπικών σωσιβίων, αν κριθεί αναγκαίο. Σε συμφωνία με τις προτάσεις [13] της οργάνωσης ProAsyl, μιας ΜΚΟ υπέρ του ασύλου στη Γερμανία, η ομάδα δεν θα πάρει θύματα στις βάρκες της.

Το Sea Watch επίσης διατηρεί και μια τηλεφωνική γραμμή άμεσης ανάγκης, προκειμένου να παρέχει πληροφορίες επείγουσας δράσης στις εθνικές ακτοφυλακές.

Χαρτογραφώντας τη Μεσόγειο

Το Sea Watch εργάζεται στενά με το Watch The Med [14], μια άλλη ιδιωτική πρωτοβουλία που ιδρύθηκε το 2012. Η ομάδα έχει εξελιχτεί σε ένα μεγάλο δίκτυο, που απαρτίζεται από ακτιβιστές, ερευνητές, προσφυγικές οργανώσεις και ναυτικούς, οι οποίοι καταγράφουν ατυχήματα μαζί με τον αριθμό νεκρών και τραυματισμένων προσφύγων στην περιοχή της Μεσογείου, χρησιμοποιώντας τεχνολογία χαρτογράφησης. Χρησιμοποιώντας δεδομένα κινητών τηλεφώνων, ανάλυσης ανέμου και ρευμάτων, καθώς και αναφορές αυτοπτών μαρτύρων, μπορεί να καταγραφεί η ακριβής θέση των λέμβων και των ατυχημάτων, προκειμένου στη συνέχεια να καθοριστεί ποιος είναι υπεύθυνος για την παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου και των δικαιωμάτων των μεταναστών σε ανοιχτή θάλασσα.

Στο επίκεντρο του προγράμματος βρίσκεται η τεχνολογία χαρτογράφησης, που δημιουργεί μια σύνοψη του πότε και πού έλαβε χώρα κάποιο περιστατικό και πόσοι πρόσφυγες ενεπλάκησαν σε αυτό. Ωστόσο, οι χάρτες επίσης απεικονίζουν πόσοι πρόσφυγες μπορούν να διασωθούν. Που σημαίνει ότι ένας χρήστης θα μπορούσε, για παράδειγμα, να δει ότι το Watch the Med έλαβε μια κλήση από δορυφορικό τηλέφωνο στις 11 Απριλίου [15]από ένα σκάφος με σχεδόν 1000 πρόσφυγες έξω από τις ακτές της Λιβύης. Οι πρόσφυγες αυτοί θα μπορούσαν στη συνέχεια να διασωθούν, αφότου διαβιβαστεί αίτημα βοήθειας προς τις αρμόδιες Αρχές.

Σε μια συνέντευξη [16] στην ελβετική διαδικτυακή πύλη 20Minuten, ο Simon Sontowski, εκπαιδευμένος στη γραμμή έκτακτης ανάγκης από το Watch the Med στη Ζυρίχη, μίλησε για τα κίνητρά του ως προς τη συμμετοχή του στην πρωτοβουλία:

Γιατί μπορώ να κάνω κάτι πρακτικό. Το Watch the Med είναι μια πραγματική γραμμή ζωής σε μια πολιτική και ανθρώπινη τραγωδία. Όλοι συμφωνούν ότι είναι τρομερό το γεγονός ότι τόσοι άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο, αλλά οι φράσεις “Τα χέρια μας είναι δεμένα” ή “Και τι μπορούμε να κάνουμε γι’ αυτό” προκύπτουν συχνά. Και απλά δεν είναι σωστό. Φυσικά, δεν μπορούμε να τους σώσουμε όλους – ούτε στοχεύουμε σε κάτι τέτοιο. Αλλά μπορούμε να βοηθήσουμε στο να χαλαρώσει σταδιακά η πίεση αυτή και με αυτό το πρόγραμμα θέλουμε να εστιάσουμε στο γεγονός ότι δε θα πρέπει να είναι δικός μας στόχος αυτός, αλλά της Ευρωπαϊκής Ένωσης.