Μοντάζ: Kevin Rothrock.

Οι Ρώσοι δημοσιογράφοι γράφουν για αυτά σχεδόν εδώ και δύο χρόνια. Δυτικοί δημοσιογράφοι έκαναν κι αυτή την αρχή το περασμένο καλοκαίρι. Μέχρι τώρα, σχεδόν οποιοσδήποτε παρακολουθεί το ρωσικό Διαδίκτυο είναι εξοικειωμένος με την έννοια των ρωσικών “εργοστασίων τρολ”: ολόκληρα γραφεία αμειβόμενου προσωπικού, που εμφανίζονται ως απλοί πολίτες στο διαδίκτυο αφήνοντας ψεύτικα σχόλια σε ειδησεογραφικές δημοσιεύσεις και ιστολόγια προσπαθώντας να πνίξουν φωνές επικριτικές προς το Κρεμλίνο.

Την περασμένη εβδομάδα, αποκαλώντας τον εαυτό της ανεξάρτητη ερευνητική δημοσιογράφο και πολίτη ακτιβίστρια, μια γυναίκα ονόματι Lyudmila Savchuk ανακοίνωσε ότι μήνυσε το πιο διάσημο “εργοστάσιο τρολ” της Ρωσίας, τον Οργανισμό Έρευνας Διαδικτύου, που βρίσκεται στην Αγία Πετρούπολη. Η Savchuk λέει ότι εργάστηκε για αυτό το γραφείο από τον Ιανουάριο έως τον Μάρτιο του 2015 ως μυστική δημοσιογράφος.

Με τη βοήθεια της νομικής εταιρείας Ομάδα 29, η Savchuk λέει ότι παραπέμπει την Υπηρεσία Έρευνας Διαδικτύου στο δικαστήριο για εργασιακή διαφορά: παράνομες πρακτικές πρόσληψης και μισθοδοσίας. Στην απίθανη περίπτωση που κερδίσει την υπόθεση, η Savchuk υπόσχεται να δώσει τις απολαβές της σε φιλανθρωπικούς σκοπούς. Ο πραγματικός σκοπός της μήνυσής της, ωστόσο, είναι να αναγκάσει την εταιρεία να εμφανιστεί δημόσια ενώπιον του νόμου, οπότε και περισσότεροι άνθρωποι θα μάθουν για το σκανδαλώδες έργο της, ελπίζει.

Την 1η Ιουνίου, ωστόσο, την ημέρα που είχε προγραμματιστεί να ξεκινήσει η δίκη της Savchuk, κανένας από τον Οργανισμό Έρευνας Διαδικτύου δεν εμφανίστηκε και ο δικαστής ανέβαλε την ακρόαση μέχρι τις 23 Ιουνίου. (Όπως αποδεικνύεται, το διαβατήριο της Savchuk δεν ήταν ΟΚ.)

Δικηγόροι από την “Ομάδα 29″, ο Evgeny Smirnov (αριστερά) και η Daria Sukhikh (δεξιά) με την Lyudmila Savchuk (κέντρο). 2 Ιουνίου 2015, Μόσχα. Φωτογραφία: Facebook.

Παρά αυτήν την καθυστέρηση στην προσπάθειά της να εκθέσει τους ανθρώπους πίσω από το μεγαλύτερο “εργοστάσιο τρολ” της Ρωσίας, η Savchuk κατάφερε να δώσει αρκετές συνεντεύξεις σε φιλελεύθερα ΜΜΕ όπως το TV Rain, το Echo of Moscow, το Novaya Gazeta και το Snob. Μίλησε επίσης με την RuNet Echo, λέγοντας ότι οι επαφές της με τον ξένο Τύπο δεν πάνε πάντα ομαλά:

И еще очень неприятно читать моих коллег-журналистов, которые извращают мои слова и приписывают мне слова, мысли и чувства, которых я не говорила и не имела. Так было с Франц Пресс и другими СМИ. У них своя информационная война и задача представить меня как зарвавшегося тролля. И они это делают. Поэтому общаться с журналистами мне трудно.

Είναι πολύ δυσάρεστο να διαβάζω δημοσιογράφους-συναδέλφους μου να διαστρεβλώνουν τα λόγια μου και να μου αποδίδουν σκέψεις και συναισθήματα, που δεν έχω ή είχα ποτέ εκφράσει. Έγινε έτσι με την Agence France-Presse και άλλα μέσα ενημέρωσης. Έχουν τον δικό τους πόλεμο πληροφόρησης να πολεμήσουν και είναι δική τους δουλειά να με παρουσιάσουν ως τρολ, που πήραν τα μυαλά του αέρα. Και αυτό κάνουν και γι’ αυτό είναι δύσκολο για μένα να μιλήσω με δημοσιογράφους.

Η Savchuk αναφέρεται σε άρθρο της 5ης Απριλίου 2015 στην Agence France-Presse, που ξεκινά: “Η Lyudmila Savchuk λέει ότι τα χρήματα την προσέλκυσαν στις τάξεις του διαδικτυακού στρατού του Κρεμλίνου”. Η Savchuk είπε στην RuNet Echo ότι αυτό είναι ψέμα. “Είπα ξεκάθαρα στην ανταποκρίτρια της Agence France-Presse, Marina Koreneva, ότι πήγα [στο εργοστάσιο τρολ] για να ερευνήσω”, εξήγησε η Savchuk λέγοντας ότι είχε λάβει μέρος ακόμη και χωρίς αμοιβή για να μάθει περισσότερα για την επιχείρηση. “Διαδίδουν αυτό το ψέμα σε ολόκληρο τον κόσμο”, λέει απογοητευμένη.

Η Savchuk λέει ότι είναι πεπεισμένη ότι η χρηματοδότηση για τα εργοστάσια τρολ της Ρωσίας προέρχεται από την κυβέρνηση και εντάσσεται κάπως στις προσπάθειες προπαγάνδας του κράτους:

Это действительно огромная трата денег в пустоту, вы правы. Нам неизвестно их происхождение, но, судя по всему, они из того же источника, что и деньги, питающие российское тв и кремлевские СМИ. Так как повестка одна и та же. Те же тезисы, подача, тематика. Так что есть все основания подозревать, что финансирование пропаганды в интернете идет из денег налогоплательщиков.

Είναι πραγματικά σπατάλη ενός τεράστιου χρηματικού ποσού. Δεν γνωρίζουμε την πηγή της χρηματοδότησης, αλλά προφανώς προέρχεται από τα ίδια χρήματα, που τροφοδοτούν τη ρωσική κρατική τηλεόραση και τα ΜΜΕ υπέρ του Κρεμλίνου. Και οι ατζέντες είναι οι ίδιες – οι ίδιες κύριες ιδέες, η ίδια έκφραση και τα ίδια θέματα. Υπάρχει λοιπόν λόγος να υποπτευόμαστε ότι η χρηματοδότηση της προπαγάνδας στο Διαδίκτυο είναι χρήματα των φορολογουμένων.

Επιπλέον, η Savchuk διαφωνεί έντονα με όσους λένε ότι αυτές οι δαπάνες είναι απλώς σπατάλες. Υποστηρίζει ότι είναι εντελώς επικίνδυνο:

Я не думаю, что это только “безобидное” распиливание бюджета. Я всегда спорю с людьми, которые недооценивают серьезность проблемы. Это не только распил но и растление молодежи. И вообще разжигание национальной и любой другой розни. Боюсь, что скоро начнут люди бить друг друга на улицах потому что у них разные взгляды. Они насаждают какое-то странное раздвоение.

Δεν νομίζω ότι είναι απλώς “αβλαβές” ξόδεμα του κρατικού προϋπολογισμού Πάντα διαφωνώ με ανθρώπους, που υποτιμούν τη σοβαρότητα αυτού του προβλήματος. Δεν είναι μόνο διαφθορά. Είναι η διαφθορά των νέων. Σε γενικές γραμμές, μιλάμε για υποκίνηση εθνοτικού μίσους και άλλων εντάσεων. Φοβάμαι ότι σύντομα οι άνθρωποι θα αρχίσουν να πολεμούν μεταξύ τους στους δρόμους λόγω διαφορετικών πολιτικών απόψεων. [Τα τρολ] καλλιεργούν μια παράξενη κοινωνική διχοτομία [μεταξύ πατριωτών και προδοτών].

Lyudmila Savchuk. Φωτογραφία: VKontakte.

Η Savchuk επιμένει ότι αυτή η αίσθηση διέγερσης είναι εμφανής στους δρόμους, λέγοντας ότι “ο ίδιος τόνος”, που διαδίδεται στο διαδίκτυο, βρίσκει δίοδο σε συνηθισμένες συνομιλίες.

Τον Μάρτιο, αφού διέρρευσε αναφορές στη Novaya Gazeta και σε άλλη εφημερίδα, τα αφεντικά του εργοστασίου τρολ της Savchuk ανακάλυψαν το σαμποτάζ της και την απέλυσαν αμέσως. Λίγο αργότερα, ίδρυσε μια διαδικτυακή κοινότητα ονόματι Information Peace (Ειρήνη Πληροφοριών, λογοπαίγνιο με τη φράση “πόλεμος πληροφοριών”), επιδιώκοντας να υπονομεύσει και να ευαισθητοποιήσει για τα εργοστάσια τρολ της Ρωσίας.

Αν και ο περισσότερος κόσμος πιθανώς υποθέτει ότι ο ακτιβισμός της Savchukείναι έντονα κατά του Πούτιν, λέει ότι ορισμένα από τα μέλη της ομάδας της είναι στην πραγματικότητα υποστηρικτές του Προέδρου:

Я не оппозиционер в данном случае. В нашем движении есть и любители Путина. Нас возмущает информационная война в принципе, и моя известность причиняет мне больше беспокойств, чем радостей. Я журналист и гражданский активист уже давно.

Δεν είμαι αντιπολιτευόμενη σε αυτήν την περίπτωση. Το κίνημά μας έχει επίσης υποστηρικτές του Πούτιν. Είμαστε εξοργισμένοι κατ’ αρχήν από τον πόλεμο πληροφοριών και η προσωπική μου δημόσια ορατότητα μου φέρνει περισσότερο άγχος παρά χαρά. Είμαι ήδη δημοσιογράφος και πολιτική ακτιβίστρια εδώ και πολύ καιρό.

Μέχρι στιγμής, τα μόνα ΜΜΕ, που έχουν αναφέρει ακριβώς την ιστορία της Savchuk είναι τα ξένα μέσα ενημέρωσης, τα οποία κανείς δεν διαβάζει κανείς στη Ρωσία, και οι εγχώριες φιλελεύθερες εκδόσεις, των οποίων το κοινό είναι ήδη σε μεγάλο βαθμό εξοικειωμένο με τα κακά των εργοστασίων τρολ. Αυτό όμως δεν κάνει τη Savchuk προδότρια ή ακόμη και φιλελεύθερη στα μάτια της. “Έχουμε την τάση να κατηγορούμε όλους όσοι απαιτούν δικαιοσύνη και σεβασμό στο νόμο ότι είναι φιλελεύθεροι αντιπολιτευόμενοι”, λέει.