Το ακόλουθο αφιέρωμα στον αείμνηστο Espíritu Bautista γράφτηκε από την Anna Luisa Daigneault, Συντονίστρια Έργων της Λατινικής Αμερικής στο Ινστιτούτο Ζωσών Γλωσσών για τις Απειλούμενες Γλώσσες στο προφίλ της στο Facebook. Αναδημοσιεύεται εδώ με άδεια. Ο Bautista συμμετείχε στο εργαστήριο Enduring Voices: Digital Media για ομιλητές απειλούμενων γλωσσών στη Λατινική Αμερική, που πραγματοποιήθηκε στο Σαντιάγο της Χιλής στις αρχές του 2013, στο οποίο συμμετείχε επίσης το Rising Voices. Εκεί, συνεργάστηκε ενεργά με τον γιο του για να αναζωογονήσει τη γλώσσα γιανέσα μέσω της παραγωγής του Ομιλούντος Λεξικού Γιανέσα. Το παραπάνω βίντεο δείχνει κομμάτι του έργου αυτού.

Espíritu Bautista. Φωτογραφία: Anna Lazuli

Ο φίλος και ο συνάδελφός μου Espíritu Bautista πέθανε πριν από αρκετές εβδομάδες. Ήταν ένα πολύ χαρισματικό και σοφό άτομο και θα λείψει από την κοινότητά του, τους ιθαγενείς Γιανέσα του νοτιοκεντρικού Αμαζονίου στο Περού και θα λείψει σε όλους όσοι είχαν την ευκαιρία να συνεργαστούν μαζί του. Ο Espíritu ήταν ένας από τους τελευταίους ανθρώπους της φυλής του, που είχε βαθιές, λεπτομερείς γνώσεις για όλη την αρχαία μουσική και προφορική ιστορία των Γιανέσα.

Είχα το τεράστιο προνόμιο να συνεργάζομαι κάθε χρόνο με τον Espíritu στο Περού μεταξύ 2008-2013 και να βοηθάω στην κατασκευή των Αρχείων Προφορικής Ιστορίας των Γιανέσα, ενός ψηφιακού εγχειρήματος, που κατέγραψε πάνω από 300 ώρες παραδοσιακής μουσικής και παραμυθιών, που ηχογραφήθηκαν από τους Espíritu Bautista και Richard Chase Smith.

Στον Espíritu άρεσε πολύ να τρώει ψάρι (μερικές φορές σχολίαζε: “ο λαός μου προτιμά να μην τρώει πουλιά”) και πάντα είχε να προσφέρει χρήσιμες συμβουλές και να αφηγηθεί ενδιαφέρουσες ιστορίες. Περιέγραφε τη μουσική και τα παραμύθια των Γιανέσα με έναν ζωντανό, ουσιαστικό τρόπο. Ακολουθούν μερικά αποσπάσματα από την καταλογογράφησή του (στα ισπανικά, με μεταφράσεις), ώστε να μπορείτε να μάθετε λίγα πράγματα για την κληρονομιά των Γιανέσα:

Mellañotheñrexh | Este canto fue originado por los dioses de la naturaleza. Ellos cuando nos concentramos para buenas cosas, siempre ellos nos compadecen.

Mellañotheñrexh – Τραγούδι των Θεών του Βουνού | Αυτό το τραγούδι προέρχεται από τους θεούς, που κατοικούν μες στη φύση. Όταν αυτοσυγκεντρωνόμαστε και επικεντρωνόμαστε σε καλά πράγματα, είναι πάντα συμπονετικοί απέναντί μας.

Rrartsorexh | Este canto fue originado de la madre yuca. Lo cantamos cuando sembramos la yuca para que se produzca buenas yucas de calidad.

Rrartsorexh – Το τραγούδι της Γιούκα | Αυτό το τραγούδι προέρχεται από τη Μητέρα μας Γιούκα (γνωστή και ως ρίζα μανιόκα). Τραγουδούμε αυτό το τραγούδι, όταν φυτεύουμε γιούκα, έτσι ώστε να μεγαλώσουν γιούκα υψηλής ποιότητας.

Yachor Pallá | Esta es la historia de nuestra madre Palla, esposa del Inca. Ella nos trajó el algodón lo que hiló nuestra hermana personaje araña para que nosotros podamos tener nuestra vestimenta típica, la cushma.

Yachor Pallá – Η Μητέρα μας Παλλά | Αυτή είναι η ιστορία της Μητέρας μας Παλλά, συζύγου του Ίνκα. Μας έφερε βαμβάκι, το οποίο ήταν υφασμένο από την Αδελφή μας την Αράχνη, για να έχουμε τα παραδοσιακά μας ενδύματα, τα cushma.

Το έργο του Espiritu διασώζεται στα Αρχεία Προφορικής Ιστορίας των Γιανέσα.