Συμμετέχοντες στη Συνάντηση Ψηφιακού Ακτιβισμού για τις Ιθαγενείς Γλώσσες στην Μπογκοτά της Κολομβίας, 18-19 Ιουνίου.
Η πολιτισμική ποικιλομορφία της Κολομβίας αντικατοπτρίζεται στην πλούσια γλωσσική της κληρονομιά, που αντιπροσωπεύεται από περισσότερες από 60 ιθαγενείς γλώσσες. Ενώ κάποιες γλώσσες βρίσκονται σε μεγάλο κίνδυνο εξαφάνισης, πολλές άλλες παραμένουν ζωντανές και ακμαίες.
Με περισσότερους από 1 εκατομμύριο ομιλητές σε όλη τη χώρα, οι γλώσσες αυτές χρησιμοποιούνται στις τάξεις, τις αγορές, τα μέσα μαζικής μεταφοράς και στο Διαδίκτυο. Παρότι οι κοινωνικές πιέσεις, καθώς και ο ιστορικός υποβιβασμός των ιθαγενών γλωσσών – όχι μόνο στην Κολομβία, αλλά σε ολόκληρη τη Λατινική Αμερική – αποθάρρυναν πολλούς από το να συνεχίσουν να μιλούν τη μητρική τους γλώσσα, η νεολαία σήμερα προχωρά σε ένα είδος αναγέννησης, προασπίζοντας τη γλώσσα και την κουλτούρα της μέσω της λειτουργίας εύχρηστων εργαλείων και διαδικτυακών πλατφορμών. Αυτοί οι “ψηφιακοί ακτιβιστές” βρίσκονται στο επίκεντρο ενός κινήματος που έχει ως αποστολή του να διασφαλίσει ότι οι επόμενες γενιές θα βρουν τη γλώσσα και την κουλτούρα τους να αντανακλάται στο Διαδίκτυο.
Για δύο ημέρες, στις 18 και 19 Ιουνίου, 15 συμμετέχοντες από όλη την Κολομβία συγκεντρώθηκαν στην πρωτεύουσα τους, Μπογκοτά, για την 1η Συνάντηση Ψηφιακών Ακτιβιστών για τις Ιθαγενείς Γλώσσες. Ακολουθώντας την επιτυχία παρόμοιας συγκέντρωσης στην Οαξάκα του Μεξικού τον Οκτώβριο [en] [1], το γεγονός λειτούργησε ως ένας διαδραστικός χώρος στον οποίο μπόρεσαν να συναντηθούν και να μάθουν ο ένας από τον άλλο οι νεαροί ιθαγενείς χρήστες του διαδικτύου που αναζωογονούν ενεργά τη μητρική τους γλώσσα.
Η συγκέντρωση συνδιοργανώθηκε από το Global Voices, μέσω της πρωτοβουλίας Rising Voices [2], την ομάδα έρευνας Muysccubun [3]και το Ινστιτούτο Caro and Cuervo [4], που αποτέλεσε και τον φιλόξενο οικοδεσπότη του γεγονότος. Παρόντες και το Wikimedia Colombia [5], το Mozilla Colombia [6] και το Ubuntu Colombia [7]ως τοπικοί συνεργάτες, οργάνωσαν εργαστήρια και παρείχαν καθοδήγηση στους συμμετέχοντες που επιθυμούσαν να ξεκινήσουν νέα projects ή να βελτιώσουν ήδη υπάρχουσες πρωτοβουλίες. Η συγκέντρωση κατέστη δυνατή εν μέρει και μέσω της υποστήριξης του Hivos [8].
Συμμετέχοντες
Στα μέσα Μαΐου, δημοσιεύαμε ένα ανοιχτό κάλεσμα συμμετοχής [es], [9]αναζητώντας ενδιαφερόμενους που εργάζονταν ήδη για την αναβίωση των ιθαγενών τους γλωσσών μέσω διαδικτυακών εργαλείων. Οι συμμετέχοντες επιλέχθηκαν βάσει γεωγραφικής και γλωσσικής ποικιλίας, καθώς και βάσει της δέσμευσής τους να μοιραστούν ό,τι θα μάθαιναν με τις κοινότητές τους.
Ο Ever Kuiru (δεξιά) δείχνει στον Deiver Edisson Canticus και στην Yeraldin Domico την ιστοσελίδα του ψηφιακού του project.
Οι αιτήσεις που λάβαμε από ανθρώπους σε όλη τη χώρα, μαρτυρούν εντυπωσιακή εμπειρία σε κοινοτικά projects, όπως για παράδειγμα διαδικτυακούς ραδιοφωνικούς σταθμούς, ιστολόγια, προωθητικά μηνύματα σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, διαδικτυακά λεξικά και παιχνίδια για παιδιά. Μετά από αξιολόγηση, η διοργανώτρια ομάδα κατέληξε στα 15 άτομα που τελικά έλαβαν μέρος. Η πλήρης λίστα με τους συμμετέχοντες, καθώς και οι αντίστοιχες κοινότητες και γλώσσες είναι διαθέσιμες εδώ [10].
Συνεδρίες, σεμινάρια και εκδηλώσεις για το κοινό
Επιλεγμένοι συμμετέχοντες διηύθυναν εργαστήρια ή πάνελ συζητήσεων, φροντίζοντας να διατηρηθεί σε αυτά ο χαρακτήρας κουβέντας. Κατά τη διάρκεια των συνεδριών με όλους τους συμμετέχοντες, οι συντονιστές έκαναν μια εισαγωγή στο θέμα μαζί με κάποιες γενικής φύσεως ερωτήσεις, έτσι ώστε να ξεκινήσει η κουβέντα και να αρχίσουν όλοι να μοιράζονται απόψεις και εμπειρίες.
Ανάμεσα στα θέματα προς συζήτηση ήταν και κάποια σχετικά με τις τεχνικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν όταν χρησιμοποιούν τη μητρική τους γλώσσα, όπως για παράδειγμα η έλλειψη πληκτρολογίων για συγκεκριμένους χαρακτήρες. Επίσης, η διαρκής έλλειψη συνοχής σε πολλές κοινότητες αποτελεί ακόμα ένα εμπόδιο που οι κοινότητες καλούνται να προσπελάσουν προκειμένου να γίνουν πιο ενεργές, ενώ η απουσία συναίνεσης όσον αφορά τους κανόνες γραφής ή τους κανόνες για τη δημιουργία ενός ενιαίου αλφαβήτου αποτελεί μια ακόμα πρόκληση.
Επίσης, ένα άλλο θέμα που συζητήθηκε ήταν και το αν θα πρέπει να δανείζονται λέξεις από την Ισπανική στις περιπτώσεις εκείνες που η γλώσσα τους δε διαθέτει τον αντίστοιχο τεχνολογικό όρο. Ορισμένοι, ωστόσο, ήταν ανένδοτοι στο ενδεχόμενο αυτό, υποστηρίζοντας ότι θα πρέπει για τις ανάγκες αυτές να δημιουργούνται νεολογισμοί, ούτως ώστε η γλώσσα να μην εξαρτάται από την Ισπανική. Μια άλλη συζήτηση κινήθηκε γύρω από τα δικαιώματα των μελών της κοινότητας όσον αφορά το υλικό που ανεβάζουν στο διαδίκτυο — πιο συγκεκριμένα αν οι ψηφιακοί ακτιβιστές θα πρέπει να ζητούν άδεια από τους παλαιότερους ή τους εκάστοτε επικεφαλής. Αν ναι, σε ποιες περιπτώσεις θα πρέπει να γίνεται αυτό, και κατά πόσο θα μπορούσε η διαδικασία να ρυθμιστεί με τη χρήση ελεύθερων αδειών.
Η καταληκτική συζήτηση επικεντρώθηκε στη δημιουργία συμμαχιών ανάμεσα στα διάφορα μέρη με στόχο τη δημιουργία προγραμμάτων για την επιτυχή αναζωογόνηση των γλωσσών. Πολλοί ήταν οι συμμετέχοντες ζήτησαν την ενεργότερη παρουσία των κυβερνητικών αρχών στο σεμινάριο, προκειμένου να προασπιστούν άμεσα τις ανάγκες των κοινοτήτων τους για τη διατήρηση και αναζωογόνηση της γλώσσας τους.
Με βάση τα σχόλια που συγκεντρώθηκαν από το σεμινάριο στο Μεξικό, οι συμμετέχοντες είχαν συγκεκριμένο χρόνο στη διάθεσή τους προκειμένου να παρουσιάσουν το ψηφιακό project τους σε ολόκληρη την ομάδα.
Ο Jhon Alexander Delgado παρουσιάζει το project του στην ομάδα.
Σημαντικό συστατικό της συγκέντρωσης αυτής ήταν και τα πρακτικά σεμινάρια υπό την καθοδήγηση των συμμετεχόντων και άλλων τοπικών παραγόντων. Οι συμμετέχοντες έμαθαν πως να κάνουν ηχογραφήσεις και επεξεργασία ήχου με το πρόγραμμα Audacity [11], πως να ανοίγουν ένα ελεύθερο πρόγραμμα για localization project, πως να φτιάχνουν memes με το πρόγραμμα Webmaker [12], πως να επεξεργάζονται ένα άρθρο στη Wikipedia, και πως να χρησιμοποιούν το Twitter για να δημιουργούν συζητήσεις γύρω από ένα συγκεκριμένο hashtag. Το hashtag που χρησιμοποιήθηκε για το γεγονός αυτό ήταν το #ActivismoLenguasCO [13].
Λόγω αυξημένης ζήτησης, μια συνάντηση [14] με τίτλο “Το Internet και η Γλώσσα μου– Οι εμπειρίες των Κολομβιανών Ακτιβιστών για τις Ιθαγενείς Γλώσσες” διοργανώθηκε το πρωινό του επόμενου Σαββάτου. Με ελεύθερη είσοδο και ανοιχτή στο κοινό, η εκδήλωση έδωσε στους συμμετέχοντες του σεμιναρίου την ευκαιρία να έρθουν σε επαφή με το ευρύ κοινό και να το ευαισθητοποιήσουν επί του θέματος.
Διεύρυνση του δικτύου
Ήταν δυο μέρες γεμάτες πληροφορίες και απόκτηση νέων δεξιοτήτων. Κατά τη διάρκεια της καταληκτικής συνεδρίας, πολλοί πρότειναν οι μελλοντικές συνεδρίες να διαρκέσουν περισσότερο προκειμένου να έχουν το χρόνο να μπορέσουν να εμβαθύνουν στα ψηφιακά εργαλεία και τα θέματα προς συζήτηση. Σύμφωνα με τους συμμετέχοντες, δύο ημέρες είναι πολύ λίγες για να προλάβουν να αναπτύξουν όλα τα ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι ψηφιακοί ακτιβιστές. Επιπλέον, τα ψηφιακά εργαλεία που παρουσιάστηκαν ήταν σε ορισμένες περιπτώσεις πολλά για να μπορέσουν να τα εμπεδώσουν εντός του διαθέσιμου χρόνου, και πρότειναν να υπάρχει περισσότερος χρόνος και λιγότερα εργαλεία.
Ομαδικές συζητήσεις κατά τη διάρκεια του σεμιναρίου.
Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι οι συμμετέχοντες επανέλαβαν τη δέσμευση τους στα project με τα οποία ασχολούνται. Επίσης, εξέφρασαν την επιθυμία τους να αναπαράγουν τη δομή του σεμιναρίου σε τοπικό επίπεδο και να αναπτύξουν ουσιαστικούς δεσμούς με τις υπόλοιπες κοινότητες της περιοχής, όπως αυτές που συμμετείχαν στη συγκέντρωση του Μεξικού.
Νωρίτερα τον ίδιο χρόνο, το Rising Voices ξεκίνησε το ActivismoLenguas.org [15], έναν ιστότοπο για την καταγραφή και την προβολή των project των ψηφιακών ακτιβιστών για τις ιθαγενείς γλώσσες όλης της Λατινικής Αμερικής. Ο ιστότοπος — που μπόρεσε να υλοποιηθεί χάρη στη συνεργασία των φοιτητών γλωσσολογίας του Εθνικού Πανεπιστημίου της Κολομβίας– φιλοξενεί τα προφίλ των συμμετεχόντων, βίντεο με συνεντεύξεις με τους συμμετέχοντες από το Μεξικό, ενώ σύντομα θα προστεθούν και βίντεο με συνεντεύξεις από τους συμμετέχοντες της Κολομβίας. Το δίκτυο αυτό που ξεκίνησε στην Οαχάκα έχει ήδη διευρυνθεί με νέα μέλη από το σεμινάριο της Κολομβίας.
Όπως αποδεικνύουν και οι συγκεντρώσεις αυτές, πρόκειται για ένα καινοτόμο έργο που συντελείται σε επίπεδο βάσης, αλλά υπάρχει ακόμα ανάγκη για υποστήριξη τόσο σε τεχνικό και γλωσσικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο κοινότητας. Η εύρεση ουσιωδών τρόπων σύνδεσης των νεαρών ψηφιακών ακτιβιστών παραμένει μια πρόκληση που δεν έχει ξεπεραστεί. Η δημιουργία ενός δικτύου είναι ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση.
Το Global Voices ελπίζει να συνεχίσει να αναπαράγει το μοντέλο αυτό και σε άλλες χώρες στην περιοχή, μεσολαβώντας για τη δημιουργία συνεργασιών με τοπικούς οργανισμούς οι οποίοι μοιράζονται την κοινή αυτή αποστολή για την προώθηση του έργου των νέων ψηφιακών ακτιβιστών.