[1]Οικογένεια προσφύγων κάθεται στην προβλήτα του λιμανιού του Πειραιά, αγναντεύοντας τη θάλασσα, περιμένοντας το λεωφορείο για το σταθμό του τρένου. Φωτογραφία: Michael Debets, © Demotix (28/9/2015).
Το φετινό καλοκαίρι ήταν ένα δύσκολο καλοκαίρι. Και ας μην αρχίσουμε τις κλασικές ατάκες «μα είναι Σεπτέμβρης ακόμη…». Το καλοκαίρι τελείωσε είμαστε στο φθινόπωρο. Το φετινό, λοιπόν, καλοκαίρι ήταν ένα σχολείο. Το οποίο θα συνεχιστεί βεβαίως και το φθινόπωρο και το χειμώνα και για όσο τέλος πάντων θα υπάρχουν όλα αυτά που γίνονται εντός και έκτος των συνόρων μας.
Μέσα σε όλο αυτό το κλίμα κρίσης, πόλωσης, ανέχειας και αγανάκτησης, εν μέσω μιας τουριστικής σεζόν, η όποια πρέπει να ομολογήσω σαν αυτόπτης μάρτυρας καθώς ήμουν κομμάτι της δεν ήταν καθόλου σε κρίση- κάθε άλλο θα έλεγα- ήρθε να προστεθεί και η αθρόα έλευση προσφύγων. Ή λαθρομεταναστών; μεταναστών; Εγώ θα πω κυνηγημένων ανθρώπων που ψάχνουν την ελπίδα. Και σιμά στην ανάγκη για επιβίωση του ντόπιου ήρθε και η ανάγκη για επιβίωση του ξένου. Και έγιναν ένα.
Στο λιμάνι της Χίου κάθε πρωί η εικόνα επαναλαμβάνεται: τα περιπολικά του Λιμενικού Σώματος αποβιβάζουν κόσμο που περισυνέλεξαν το βράδυ ή τα ξημερώματα της προηγούμενης μέρας. Το ίδιο και τα πλοιάρια που κάνουν το δρομολόγιο από Ψαρά και Αιγνούσα. Όσο το καλοκαίρι βάθαινε οι αποβιβάσεις γίνονταν και μέρα – μεσημέρι και νωρίς το βράδυ σε οποιαδήποτε παραλία είχε ανταπόκριση με τα τουρκικά παράλια. Σε άμεσο χρονικό διάστημα λεωφορεία ήταν εκεί να μαζέψουν το κόσμο να τον πάνε σε χώρο του Λιμεναρχείου όπου ο Ερυθρός Σταυρός περίμενε να δώσει πρώτες βοήθειες ή όποια άλλη ιατρική βοήθεια χρειάζεται.
Κάθε πρωί το λιμάνι γίνεται μια απέραντη απλώστρα από ρούχα παπούτσια και προσωπικά αντικείμενα που μέχρι το βράδυ θα στεγνώσουν θα μπουν σε στεγνά σακίδια και θα συνεχίσουν το ταξίδι προς την ελπίδα. Κάθε μέρα οι ίδιοι άνθρωποι σε εναλλασσόμενες βάρδιες περιπολούν τα παράλια, θα περισυλλέξουν ναυαγούς , θα τους καταγράφουν, θα τους παρέχουν τα απαραίτητα έγγραφα και θα τους δίνουν την δυνατότητα να συνεχίσουν το ταξίδι προς την ελπίδα. Κάθε μέρα. Κάθε πρωί. Στο λιμάνι. Λιμενικοί υπάλληλοι, Ερυθρός Σταυρός, εθελοντές, διασώστες. Απλοί άνθρωποι που πάνε στον Κήπο της Χίου και αφήνουν ότι μπορεί ο καθένας.
Σίγουρα υπάρχουν και παρατράγουδα, παρατυπίες και συμφορές. Χάνονται άνθρωποι, γίνονται φασαρίες, αθώες ψυχές τιμωρούνται για κάτι το οποίο δεν μπορούν καν να το αντιμετωπίσουν. Αλλά δεν πρέπει, για κανένα λόγο να ξεχνάμε ότι υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που είναι στο καθήκον εικοσιτέσσερις ώρες το εικοσιτετράωρο, κάθε μέρα και σώζουν κόσμο. Και τους βλέπουμε κάθε μέρα. Κάθε πρωί. Δεν πρέπει να αφήνουμε τίποτα να σκεπάζει το έργο που κάνουν.
Ένα μεσημέρι συνάντησα ένα ζευγάρι Σύριων που έψαχναν κάποιο ανταλλακτήριο χρημάτων, ημέρα Κυριακή. Μας ρώτησαν σε ποια χώρα βρίσκονται και ποιο νόμισμα έχουμε. Νόμιζαν ότι ήταν στην Ιταλία. Επίσης καθώς οι περισσότεροι φθάνουν βράδυ στα παράλια της Τουρκίας και τους περνάνε απέναντι τους λένε ότι θα διασχίσουν απλά ένα μεγάλο ποτάμι. Εκείνο όμως που συγκίνησε ήταν ότι ένας με ρώτησε αν υπάρχει τζαμί στο νησί γιατί ήθελε να προσευχηθεί. Ένιωσα λίγο άσχημα που έπρεπε να του πω ότι ναι υπάρχει άλλα δεν μπορείς καν να πας κοντά γιατί είναι μόνιμα «υπό κατασκευή». Και οι εικόνες και τα περιστατικά είναι πολλά και θα μείνουν για πάντα στο μυαλό μου γιατί ήταν ένα καλοκαίρι, μία σεζόν αλλιώτικη από τις άλλες, που μας άλλαξε όλες τις προοπτικές και τις σκέψεις.
Και πέρασε το καλοκαίρι, και μάθαμε να είμαστε άνθρωποι, μάθαμε να οργανώνουμε τις ανάγκες μας, μάθαμε ότι υπάρχουν και πολύ χειρότερα και ότι τίποτα δεν είναι δεδομένο στην ζωή μας. Μάθαμε ότι περισσεύει να το δίνουμε στον διπλανό μας, όποιος και αν είναι και να μην το πετάμε. Μάθαμε να μην πετάμε τίποτα και να ξαναχρησιμοποιούμε τα πάντα. Μάθαμε και τις δύο όψεις του νομίσματος.
To άρθρο της Άρτεμης Τουλή δημοσιεύτηκε αρχικά στην διαδικτυακή πύλη StasiNews [2] και αναδημοσιεύεται εδώ μερικώς τροποποιημένο.