Μοζαμβίκη: Τα κρυφά μηνύματα πίσω από τις παραδοσιακές γυναικείες μάσκες Μουσίρο
Στις βόρειες παράκτιες περιοχές και νησιά της Μοζαμβίκης, είναι σύνηθες να συναντάς γυναίκες με τα πρόσωπα καλυμμένα με μια φυσική λευκή μάσκα, που τη λένε mussiro ή n’siro. Ο σκοπός της μάσκας αυτής φαίνεται ότι έχει περάσει διάφορα στάδια εξέλιξης στο πέρασμα του χρόνου. Πλέον, τείνει να θεωρείται ως ένα μέσο καλλωπισμού της επιδερμίδας, αλλά σύμφωνα με προφορικές μαρτυρίες, οι μάσκες μουσίρο έφεραν κρυφά μηνύματα σχετικά με την κοινωνική θέση των γυναικών.
Κι ενώ κάποιες ερμηνείες μπορεί να χάθηκαν μες στους αιώνες ιστορίας, με το άρθρο αυτό αποτίουμε φόρο τιμής στις γυναίκες της Μοζαμβίκης σχετικά με μια παράδοση που θεωρείται μια από τις ισχυρότερες χαρακτηριστικές εικόνες της χώρας αυτής.
Ο Matope Jose, από τη σελίδα Mozmaníacos, έγραψε [pt] για την παράδοση των μασκών μουσίρο:
Γυναίκα με μάσκα μουσίρο. Φωτογραφία: VHGU, Flickr (CC BY-NC-SA 2.0)
A província de Nampula é tradicionalmente conhecida como a terra das “muthiana orera” ou, simplesmente, meninas bonitas. As mulheres daquela região do país possuem uma técnica que lhes é peculiar de tratar da pele, desde tenra idade, com recurso a uma espécie florestal bastante procurada, denominada mussiro, uma planta que consta da lista das que devem ser preservadas e multiplicadas e que, regra geral, são usadas pelas comunidades para cura de diversas enfermidades, bem como para fins decorativos.
Νησί Ibo. Φωτογραφία: Rosino, Flickr (CC BY-SA 2.0)
Στο ακόλουθο video [pt] από τον Julio Silva, γυναίκες από την περιοχή Αngoche εξηγούν πώς πέρασε η παράδοση στη σημερινή γενιά από τις γιαγιάδες τους και δείχνουν πώς εξάγεται η κρέμα από το φυτό Olax dissitiflora χρησιμοποιώντας μια πέτρα και λίγο νερό:
É esta planta é que nós usávamos na cara como mussiro. É como está a ver na minha cara, é esta planta.
Eu sou Fátima natural de Angoche. Este musiro nossos avós pintava primeiro uma pessoa quando é virgem. Depois entrava dentro de uma casa. Depois pintava este mussiro para ficar branca, até vir um namorado para namorar e casar-se com ele é que deixava mussiro. Só depois, para fazer assim este mussiro, depois uma pessoa quando está fora para ficar clara, para ficar bonita a cara. É este o mussiro. A planta está no mato. Nós costuma ir buscar nossos marido, o bisavô vão cortar e isto começa aí vender. Agora vou mostrar a maneira como se faz este mussiro.
Είμαι η Fátima από την περιοχή Angoche. Το μουσίρο το χρησιμοποιούσαν οι γιαγιάδες μας για να δείξουν ότι μια κοπέλα ήταν παρθένα. Έπειτα έμπαινε σε κάποιο σπίτι. Βάφονταν με αυτό το μουσίρο και γινόταν το πρόσωπο άσπρο, κι έπειτα ερχόταν ένα αγόρι, ερωτεύονταν και παντρεύονταν. Μόνο τότε σταματούσαν να χρησιμοποιούν την κρέμα. Πολύ αργότερα, χρησιμοποιούν τη μάσκα μουσίρο έτσι, όταν βγαίνει κάποιος έξω, να έχει λευκό πρόσωπο, να κάνει το πρόσωπο να δείχνει ωραίο. Αυτή είναι η κρέμα μουσίρο. Το φυτό είναι στο δάσος. Όσο πάμε και συναντάμε τους άντρες μας, οι ηλικιωμένοι πάνε και το κόβουν κι αρχίζουν και το πουλάνε. Τώρα θα σας δείξω πώς φτιάχνουμε το μουσίρο.
Νησί στη Μοζαμβίκη. Φωτογραφία: Rosino, Flickr (CC BY-SA 2.0)
Μια δημοσίευση [pt] στην ιστοσελίδα του περιοδικού Baía προσθέτει πως η παράδοση που θέλει τις μάσκες μουσίρο να χρησιμοποιούνται από παρθένες ή από γυναίκες που οι άντρες τους είναι μακριά δεν αποτελεί πλέον τη μοναδική τους χρήση:
Actualmente, esta pasta está massificada e “liberalizada” para todas as mulheres do norte a sul do país podendo ser usada não só pela mulher makwa ou makonde, mas também a manhungue, machuabo, maronga, machope, matswa etc. É já considerado um tratamento de beleza usado por todas aquelas mulheres preocupadas de forma especial com a beleza feminine africana. Algumas estilistas apostam as suas modelos a usarem esta “pasta afro” nas grandes passarelas como é o caso de Mozambique Fashion Week.
