Μπροστά σε νομοσχέδιο που νομιμοποιεί την εκτεταμένη παρακολούθηση υπόπτων, η γαλλική κοινή γνώμη κινείται μεταξύ ανησυχίας και αδιαφορίας

Anti-surveillance demonstration in France. Photo via Amnesty International.

Διαδήλωση κατά των μαζικών παρακολουθήσεων στη Γαλλία. Φωτογραφία: Διεθνής Αμνηστία.

Ως επακόλουθο της επίθεσης στα γραφεία του περιοδικού Charlie Hebdo και παρά τις σφοδρές αντιδράσεις από ομάδες προάσπισης των ατομικών ελευθεριών, το Γαλλικό Κοινοβούλιο ψήφισε το Μάιο του 2015 ένα νομοσχέδιο, το οποίο επιτρέπει στην κυβέρνηση να παρακολουθεί τις τηλεφωνικές κλήσεις και τα ηλεκτρονικά μηνύματα υπόπτων για τρομοκρατία, χωρίς να απαιτείται προηγούμενη έγκριση από εισαγγελέα. Το νομοσχέδιο επίσης ζητά από τους παρόχους υπηρεσιών Διαδικτύου να εγκαταστήσουν τα λεγόμενα «μαύρα κουτιά», τα οποία σαρώνουν και αναλύουν
μεταδεδομένα εκατομμυρίων χρηστών του διαδικτύου και τους αναγκάζει να θέτουν αυτά τα δεδομένα ανεμπόδιστα στη διάθεση μυστικών υπηρεσιών. Το νομοσχέδιο επίσης δίνει τη δυνατότητα σε πράκτορες μυστικών υπηρεσιών να «φυτεύουν» μικρόφωνα, κάμερες και συστήματα καταγραφής πληκτρολόγησης σε σπίτια υπόπτων για τρομοκρατία. Με αυτό το νόμο, η κυβέρνηση μπορεί να εγκρίνει μια παρακολούθηση με ασαφείς λόγους, όπως «μείζονα συμφέροντα εξωτερικής πολιτικής» και αποτροπή «οργανωμένου εγκλήματος».

Ομάδες προάσπισης των ατομικών ελευθεριών, συμπεριλαμβανομένων της Διεθνούς Αμνηστίας, της Οργάνωσης Article 19, της Επιτροπής για την Προστασία Δημοσιογράφων (Committee to Protect Journalists) και το δίκτυο Global Voices Advox, συνυπέγραψαν μια ανοιχτή επιστολή που συντάχθηκε από την La Quadrature du Net, την εξέχουσα γαλλική οργάνωση για τα δικαιώματα και τις ελευθερίες των πολιτών στο διαδίκτυο, η οποία δημοσιεύτηκε στις 30 Σεπτεμβρίου με αποδέκτες Γάλλους βουλευτές και με προτάσεις γύρω από μια σειρά τροποποιήσεων στο νομοσχέδιο. Στην επιστολή αναφέρεται:

With this new bill, parliament is about to approve new disproportionate surveillance measures to monitor international communications. Based on the principle of massive collections of data, the bill seeks to legitimise the civil and human rights abuses revealed by Edward Snowden about the practice of intelligence agencies such as the ones in the US and the UK. As a crucial part of the global Internet traffic goes through French submarine cables, this law would put France in the list of countries with sweeping surveillance capabilities.

Με αυτό το νέο νομοσχέδιο, το Κοινοβούλιο πρόκειται να εγκρίνει δυσανάλογα μέτρα παρακολούθησης με σκοπό να εποπτεύει τις διεθνείς επικοινωνίες. Βασισμένο στην αρχή της μαζικής συλλογής δεδομένων, το νομοσχέδιο προσπαθεί να νομιμοποιήσει τις καταπατήσεις των πολιτικών και ανθρώπινων δικαιωμάτων που αποκαλύφθηκαν από τον Εντουαρντ Σνόουντεν σχετικά με τις πρακτικές των μυστικών υπηρεσιών, όπως εκείνων των Η.Π.Α. και του Ηνωμένου Βασιλείου. Καθώς ένα σημαντικό κομμάτι της παγκόσμιας κυκλοφορίας του Διαδικτύου περνάει μέσα από γαλλικά υποβρύχια καλώδια, αυτός ο νόμος θα τοποθετούσε τη Γαλλία στη λίστα των χωρών με εκτεταμένες δυνατότητες παρακολούθησης.

Παρά την σθεναρή κριτική από πλευράς των οργανώσεων για τις ατομικές ελευθερίες, το νομοσχέδιο έχει αντιμετωπίσει ελάχιστη μόνο αντίδραση από την κοινή γνώμη και το πολιτικό σύστημα. Ο Γάλλος Πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ ζήτησε από το Συνταγματικό Δικαστήριο να επανεξετάσει το νομοσχέδιο, αφού αυτό είχε οριστικά εγκριθεί τον Ιούνιο, σηματοδοτώντας έτσι την πρώτη φορά που ένας Πρόεδρος ασπάζεται την κρίση των δικαστηρίων προτού επιτρέψει  να τεθεί σε ισχύ ένας νόμος. Η γαλλική ιστοσελίδα «Les Moutons enrages» εξήγησε τη διαδικασία, συνοψίζοντας ένα λεπτομερές ρεπορτάζ της ιστοσελίδας Nextimpact:

…le Conseil constitutionnel avait censuré un des articles du projet de loi gouvernemental, celui encadrant la surveillance internationale. Pourquoi cette censure ? Principalement, parce que la disposition législative renvoyait à décret en Conseil d’État le soin de définir les modalités d’exploitation, de conservation et de destruction des renseignements collectés. Un joli cas d’incompétence négative [puisque cette matière est réservée par la constitution au législateur]

[…] Après une longue période d’incertitude, le gouvernement a annoncé la semaine dernière le dépôt surprise d’une proposition de loi pour combler cette lacune. […] par ce biais, il évite le passage par un projet de loi, qui l’aurait obligé à publier une étude d’impact. Une étape potentiellement douloureuse où il aurait dû détailler le coût de ces mesures notamment.

Déjà, les articles sont beaucoup plus denses que la partie censurée par le Conseil constitutionnel. C’était prévisible puisque le gouvernement a dû (faire) replacer dans la future loi des dispositions qu’il tentait de publier dans un décret secret.

[…] Το Συνταγματικό Δικαστήριο είχε μπλοκάρει ένα από τα άρθρα του κυβερνητικού σχεδίου νόμου, εκείνο που προέβλεπε τη διεθνή παρακολούθηση.

Προς τι αυτή η κίνηση; Πρωτίστως, διότι η νομοθετική πρόβλεψη αναθέτει με διάταγμα στο Συμβούλιο της Επικρατείας το καθήκον του προσδιορισμού των τρόπων αξιοποίησης, διατήρησης και καταστροφής των πληροφοριών που συλλέγονται. Μια τυπική περίπτωση αρνητικής αναρμοδιότητας (καθώς αυτός ο τομέας είναι αρμοδιότητας του νομοθέτη σύμφωνα με το Σύνταγμα).

Μετά από μια μακρά περίοδο αβεβαιότητας, η κυβέρνηση ανακοίνωσε την προηγούμενη βδομάδα την αιφνίδια κατάθεση μιας πρότασης νόμου για να γεφυρώσει αυτό το χάσμα. […] Μέσα από αυτή την οδό, (η κυβέρνηση) αποφεύγει την ψήφιση ενός νόμου, ο οποίος θα την υποχρέωνε να δημοσιεύσει μια μελέτη επιπτώσεων. Μια διαδικασία πιθανότατα επώδυνη όπου θα έπρεπε κυρίως να προσδιοριστεί λεπτομερώς το κόστος αυτών των μέτρων.

Ήδη τα άρθρα είναι πολύ πιο περιεκτικά σε σχέση με το κομμάτι που λογοκρίθηκε από το Συνταγματικό Δικαστήριο. Κάτι τέτοιο ήταν αναμενόμενο, καθώς η κυβέρνηση όφειλε να αντικαταστήσει στο μελλοντικό νόμο τις προβλέψεις εκείνες που προσπαθούσε να δημοσιεύσει σε ένα μυστικό διάταγμα.

Για μια λεπτομερή ανάλυση των διατάξεων αυτού του πρόσθετου νομοσχεδίου σχετικά με τη διεθνή παρακολούθηση, διαβάστε το εκτενές ρεπορτάζ που δημοσιεύτηκε από το γαλλικό περιοδικό «L’ Obs» στις 9 Σεπτεμβρίου.

Οι ομάδες προάσπισης των ατομικών ελευθεριών επανήλθαν στο προσκήνιο μετά την ευρεία επικύρωση του νόμου. Η Διεθνής Αμνηστία της Γαλλίας κατήγγειλε το νομοσχέδιο ως «ένα σημαντικό χτύπημα ενάντια στα ανθρώπινα δικαιώματα».

Η Quadrature du Net δήλωσε στην ιστοσελίδα της στις 15 Σεπτεμβρίου:

Τέτοιο μαζικό σύστημα παρακολούθησης αποτελεί τμήμα του διεθνούς ανταγωνισμού στον τομέα της κατασκοπείας και κάνει τη Γαλλία εχθρό των θεμελιωδών ελευθεριών. Καθώς αυτό το νομοσχέδιο είναι μια ξεκάθαρη νομιμοποίηση των μυστικών πρακτικών που εφαρμόζονται από το 2008, έχει έρθει η ώρα για την κοινή γνώμη και τους εκπροσώπους της να εκφράσουν ξεκάθαρα τις απόψεις τους για αυτόν τον εξοπλιστικό ανταγωνισμό του 21ου αιώνα.

Στο νομικό μέτωπο, γίνονται ενέργειες στα γαλλικά Δικαστήρια με συντονισμένη προσπάθεια από πλευράς της μη-κερδοσκοπικής οργάνωσης για τα Ευρωπαϊκά Ψηφιακά Δικαιώματα, με έδρα τις Βρυξέλλες (European Digital Rights- EDRI) .

Στις 3 Σεπτεμβρίου 2015, η μη-κερδοσκοπική ένωση Παρόχων Υπηρεσιών Διαδικτύου (ISPs), το Γαλλικό Δίκτυο Δεδομένων (FDN) και η Ομοσπονδία FDN (FFDN), καθώς επίσης και η ομάδα προώθησης ψηφιακών δικαιωμάτων La Quadrature du Net, ανακοίνωσαν δυο νομικές προσφυγές στο γαλλικό Συμβούλιο της Επικρατείας ενάντια στις δραστηριότητες παρακολούθησης του Διαδικτύου από τις γαλλικές μυστικές υπηρεσίες, τη Γενική Διεύθυνση για την Εξωτερική Ασφάλεια (DGSE).

Η κινητοποίηση γύρω από το νομοσχέδιο επιταχύνεται, αν και καθυστερημένα.

Για το καλό της δημοκρατίας, ας ελπίσουμε ότι θα βρεθεί ένας Γάλλος «Σνόουντεν» τότε.

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.