[1]Ερασιτεχνικό βίντεο που δείχνει τον δημοσιογράφο Murat Demir (του καναλιού Ozgur Gun) και το δημοσιογράφο Serhat Yuce (DIHA) τη στιγμή που δέχονται απειλές από την αστυνομία. Πηγή: YouTube
[Εκτός κι αν αναφέρεται διαφορετικά, όλοι οι υπερσύνδεσμοι αυτού του άρθρου είναι στα αγγλικά]
Οι εκλογές της 1ης Νοεμβρίου στην Τουρκία πλησιάζουν με γοργό ρυθμό και οι δημοσιογράφοι της χώρας πρέπει να αντιμετωπίσουν απειλές ολοένα και πιο έντονες μέσα σε ένα γενικότερο κλίμα φόβου και βίας.
Τον Οκτώβριο, μέσα σε διάστημα μιας εβδομάδας, οι δημοσιογράφοι Ahmet Hakan και Serhat Yüce δέχτηκαν αμφότεροι βίαιες επιθέσεις, οι οποίες πυροδότησαν μια κατακραυγή σχετικά με την έλλειψη προστασίας των δημοσιογράφων στη χώρα. Η επίθεση που προκάλεσε περισσότερη αίσθηση στα τουρκικά κοινωνικά δίκτυα ήταν εκείνη εναντίον του Ahmet Hakan [2], ο οποίος έπεσε θύμα ξυλοδαρμού από ομάδα που πρόσκειται στο AKP (Κόμμα της Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης), το κυβερνών κόμμα. Αλλά και η επίθεση εναντίον του Serhat Yüce [3] από την Αστυνομία στις 5 Οκτωβρίου καταδικάστηκε σθεναρά.
Και οι πιέσεις προς τους δημοσιογράφους εντείνονται λόγω των επικείμενων εκλογών, στις οποίες το κυβερνών κόμμα, AKP, ελπίζει να ξανακερδίσει την πλειοψηφία. Το κόμμα έχασε την πολιτική του ηγεμονία μετά τις εκλογές του Ιουνίου, οι οποίες οδήγησαν σε μια διχασμένη βουλή και σε νέες εκλογές που προκηρύχθηκαν άμεσα, και οι οποίες ενέτειναν την αντίδραση απέναντι σε μια από τις πρωταρχικές επιτυχίες του AKP την τελευταία δεκαετία – τη διαδικασία ειρήνευσης με τους Κούρδους- η οποία κινδυνεύει να τιναχτεί στον αέρα.
Απέναντι στον κουρδικό ακτιβισμό και την αυξανόμενη βία της κυβέρνησης προς τους πολίτες, οι δημοσιογράφοι, οι οποίοι χρησιμοποιούν την κριτική τους ικανότητα για να ερευνήσουν και να αναφέρουν τις δραστηριότητες του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και του κόμματος του AKP, είναι ιδιαιτέρως ευάλωτοι.
Το κυβερνών κόμμα απέναντι στο δημοσιογραφικό όμιλο Doğan Media
Πρέπει να σημειωθεί πως οι εκστρατείες παραπληροφόρησης και οι σωματικές απειλές, που είχαν ως αποδέκτες τα φιλοκουρδικά και τα αριστερά μέσα ενημέρωσης μέχρι εκείνη τη στιγμή, εξαπολύονται πλέον επίσης και προς τα μεγάλα μέσα ενημέρωσης.
Ο όμιλος Doğan Media, ο οποίος περιλαμβάνει μέσα με μεγάλη επιρροή όπως η Hürriyet, η Hürriyet Daily News, η Posta, καθώς επίσης και τα τηλεοπτικά κανάλια Kanal D, CNN Türk και tv2, είναι ένας από τους πιο μεγάλους ομίλους μέσων ενημέρωσης στην Τουρκία. Ιδιοκτησίας του μεγαλοεπιχειρηματία Aydın Doğan, η επιχείρηση λειτουργούσε πάντα με τρόπο και ακολουθούσε πάντα μια γραμμή που σε μεγάλο βαθμό χαρακτηρίζει τα μεγάλα δημόσια μέσα ενημέρωσης, αποφεύγοντας να θίξει τα πολύ ευαίσθητα θέματα και προσπαθώντας να διατηρήσει αντικειμενική στάση.
Όμως, μετά τις εκλογές της 7ης Ιουνίου, οπότε και το AKP είδε τους ευσεβείς του πόθους για κυριαρχία στη Βουλή να εξανεμίζονται με την εμφάνιση στη Βουλή του φιλοκουρδικού κόμματος HDP (Κόμμα Δημοκρατίας των Λαών) , ο όμιλος Doğan Media άρχισε να δέχεται πιέσεις, καθώς είχε αφήσει να περάσουν από τις εκπομπές του μέλη του HDP και ο επικεφαλής του, Selahattin Demirtaş.
Αυτός ο χώρος που δόθηκε στο HDP δεν εκτιμήθηκε πολύ στους εθνικιστικούς κύκλους, οι οποίοι κατηγόρησαν τον όμιλο ότι “προωθεί” τις αποσχιστικές τάσεις των Κούρδων και ότι “υποστηρίζει την τρομοκρατία”.
Μετά τις εκλογές, ο όμιλος άρχισε να παίρνει προφυλάξεις. ‘Οπως αναφέρει ένας δημοσιογράφος [4] [tk], η αυτολογοκρισία άρχισε να μετατρέπεται σε συνήθη πρακτική στους κόλπους του ομίλου. Τα μέλη του HDP δεν προσκαλούνταν πλέον στις εκπομπές των τηλεοπτικών καναλιών ιδιοκτησίας του ομίλου Doğan Media.
Αλλά ακόμα και αυτές οι προφυλάξεις αποδείχτηκαν ανώφελες. Τη νύχτα της 6ης [5] και τη νύχτα της 8ης Σεπτεμβρίου [5], τα κεντρικά του ομίλου δέχτηκαν επίθεση με πέτρες και δυναμίτιδα, κατά τη διάρκεια μιας συγκέντρωσης που οργανώθηκε από τον Abdurrahim Boynukalın, βουλευτή του AKP και επικεφαλής της νεολαίας του AKP. Ο Abdurrahim Boynukalın έβγαλε δημόσια έναν απειλητικό λόγο [6] μπροστά από τα γραφεία της Hürriyet.
Ο Abdurrahim Boynukalın δεν τιμωρήθηκε για το ρόλο του στη διοργάνωση αυτής της άγριας διαδήλωσης.
O Ahmet Hakan δέχτηκε βίαιη επίθεση μπροστά στην κατοικία του
Οι επιθέσεις προς τον όμιλο Doğan Media και τους δημοσιογράφους του συνεχίστηκαν. Ο πολύ γνωστός παρουσιαστής Ahmet Hakan Coşkun έπεσε θύμα επίθεσης τεσσάρων στόμων [2] μπροστά στην κατοικία του. Κατέληξε με σπασμένη μύτη και πολλά σπασμένα πλευρά. Σύμφωνα με την έρευνα που διενεργήθηκε, προέκυψε ότι τρεις από τους τέσσερις επιτιθέμενους ήταν μέλη του AKP. Το AKP στη συνέχεια ανακοίνωσε [7]ότι αυτά τα άτομα είχαν απομακρυνθεί από το κόμμα.
Αρχικά, φίλα προσκείμενος προς το AKP και τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, με τον καιρό ο Ahmet Hakan γινόταν ολόενα και περισσότερο επικριτικός, τη στιγμή που πλήθαιναν οι αυταρχικές και συντηρητικές πρακτικές του AKP. Αυτή η αλλαγή δεν πέρασε απαρατήρητη από τα μέσα που στηρίζουν το AKP, όπως ο συντάκτης Cem Küçük, ο οποίος λανθασμένα κατηγόρησε τον Ahmet Hakan οτι υποστηρίζει το Κουρδικό Εργατικό Κόμμα (PKK), το οποίο αγωνίζεται για την κουρδική ανεξαρτησία.
Ο Cem Küçük [8] έγραψε στην εφημερίδα Star:
Like schizophrenic patients, you [Hakan] think you are still living in the days when Hürriyet ran the country. We could crush you like a fly if we wanted. We have been merciful until today and you are still alive.
Όπως οι σχιζοφρενείς ασθενείς, έτσι κι εσύ [Hakan] πιστεύεις ότι ακόμα ζεις στις μέρες εκείνες που η Hürriyet διοικούσε τη χώρα. Θα μπορούσαμε να σε συντρίψουμε, αν θέλαμε. Έχουμε υπάρξει σπλαχνικοί μέχρι σήμερα και γι’ αυτό και είσαι ακόμα ζωντανός.
Το παραπάνω δημοσιεύτηκε λιγότερο από ένα μήνα πριν την επίθεσή του.
Αν και η πλειοψηφία των δημοσιογράφων και των μέσων ενημέρωσης καταδίκασε αυτή την επίθεση, τα μέσα που τίθενται υπέρ του AKP προσπάθησαν να κατηγορήσουν τους άλλους. Ομάδες στα κοινωνικά δίκτυα, γνωστές με το όνομα AKtroll (ανώνυμοι χρήστες οι οποίοι υποστηρίζουν το AKP και κατά βάση δραστηριοποιούνται στο Twitter) [η λέξη “troll” (τρολάρισμα) παραπέμπει σε μηνύματα στα κοινωνικά δίκτυα με στόχο να προκληθούν έντονες αντιπαραθέσεις] χαιρέτισαν και αυτές το γεγονός:
A leading palace-linked (pro-Erdogan) anonymous twitter account following assault on journalist Ahmet Hakan just now pic.twitter.com/aJmPsqu2kh [9]
— ilhan tanir (@WashingtonPoint) 30 Septembre 2015 [10]
“Ένας κορυφαίος ανώνυμος λογαριασμός στο Τwitter που συνδέεται με το (Προεδρικό) μέγαρο (υπέρ του Ερντογάν), μετά την επίθεση στο δημοσιογράφο Ahmet Hakan, τώρα διαθέσιμος στο: pic.twitter.com/aJmPsqu2kh [9]“
Οι επιθέσεις εναντίον των κουρδικών μέσων ενημέρωσης συνεχίζονται
Η σιωπή από πλευράς των κουρδικών εκδόσεων, που σε μεγάλο βαθμό ενθαρρύνεται από τις τουρκικές δυνάμεις ασφαλείας, είναι ένα ακόμα χαρακτηριστικό του δημοσιογραφικού τοπίου στην Τουρκία, που φθίνει ολοένα και περισσότερο. Μόλις δυο μέρες πριν την επίθεση στον Ahmet Hakan, η Αστυνομία έκανε έφοδο [11] σε ένα κτίριο που στέγαζε και το DİHA, πρακτορείο του κουρδικού τύπου, και την κουρδόφωνη εφημερίδα Azadiya Welat.
Η έφοδος έλαβε χώρα χωρίς προειδοποίηση, το απόγευμα της 28ης Σεπτεμβρίου. Οι αστυνομικοί έθεσαν υπό κράτηση 30 δημοσιογράφους και αρχισυντάκτες, οι οποίοι στη συνέχεια δήλωσαν ότι έπεσαν θύματα παρενόχλησης και εκφοβισμού. Η Αστυνομία έσπασε τις πόρτες και τα παράθυρα του κτιρίου.
Hakikate giden kapı! DİHA'yı basan polisler kapıyı bu hale getirdi. Gözümüz üzerinizde, peşinizdeyiz #DİHAyaDokunma [12] pic.twitter.com/KFgCIbJcfF [13]
— Nedim Türfent (@nturfent) September 28, 2015 [14]
Μια πόρτα προς την αλήθεια άνοιξε! Η Αστυνομία, η οποία έκανε έφοδο στο πρακτορείο DİHA, είναι υπεύθυνη γι’ αυτό. Εμείς σας παρακολουθούμε στενά και σας καταδιώκουμε.
Μια από τις πιθανές αιτίες αυτής της εφόδου της Αστυνομίας ήταν η κάλυψη από το DİHA των συγκρούσεων στις κουρδικές πόλεις, εκεί όπου οι ανεξάρτητοι Κούρδοι και η Αστυνομία έρχονται αντιμέτωποι. Το AKP έχει ήδη δείξει τις προθέσεις του για λογοκρισία των πληροφοριών που καταφτάνουν από πόλεις, όπως οι Cizre, Beytülşebbap, Hakkari και Şırnak, εκεί όπου το πρακτορείο είναι ιδιαιτέρως ενεργό.
Το DİHA είναι η πιο αναγνωρίσιμη πηγή πληροφόρησης για πολλούς Κούρδους σε όλο τον κόσμο, και για όσους δεν έχουν πια εμπιστοσύνη στα υπόλοιπα μέσα ενημέρωσης. Η ιστοσελίδα του λογοκρίθηκε τον Ιούλιο κατά τη διάρκεια ενός κύματος απαγορεύσεων [15], που καλύφθηκε από το Global Voices. Από τότε, τα domain name και οι ιστότοποι-καθρέφτες του παρακτορείου αποκλείστηκαν περισσότερες από 20 φορές.
Ένα περίστροφο στον κρόταφο ενός δημοσιογράφου
Πρόσφατα, το γεγονός που σόκαρε τους δημοσιογράφους της χώρας δείχνει μεχρι ποιου σημείου θα εξωθήσει η κυβέρνηση τον πόλεμο ενάντια στα μέσα ενημέρωσης – μέχρι το σημείο του απαράδεκτου.
Ο δημοσιογράφος Murat Demir, ο οποίος εργάζεται για το τηλεοπτικό δίκτυο Özgür Gün, όπως και ο δημοσιογράφος του πρακτορείου DİHA, Serhat Yüce, δέχτηκαν απειλές, έπεσαν θύματα ξυλοδαρμού και έπειτα τέθηκαν υπό κράτηση [3] από αστυνομικούς με πολιτικά, στην πόλη Silvan, στο κουρδικό τμήμα της Τουρκίας στα ανατολικά.
Ενώ προετοιμάζονταν να φωτογραφίσουν την πόλη υπό καθεστώς απαγόρευσης της κυκλοφορίας, ένας αστυνομικός μέσα σε όχημα σταμάτησε κοντά τους, όπλισε το περίστροφο του και το έστρεψε προς τον Serhat Yüce, απειλώντας τον λεκτικά.
Και τώρα, τι θα ακολουθήσει;
Το να είσαι δημοσιογράφος στην Τουρκία δεν ήταν ποτέ εύκολη υπόθεση. Η ιστορία των μέσων ενημέρωσης στην Τουρκία [16] είναι γεμάτη από ιστορίες απειλών, επιθέσεων, βασανιστηρίων ακόμα και δολοφονίες δημοσιογράφων.
Οι επιθέσεις σε γραφεία εκδόσεων και σε εργαζομένους στα μέσα ενημέρωσης επαναφέρει μνήμες από ημέρες πιο σκοτεινές και δικαίως προκαλεί το φόβο στους κόλπους των δημοσιογράφων που είναι ανεξάρτητοι και ασκούν κριτική. Γεγονότα όπως η σύλληψη δημοσιογράφων του VICE [17] και η απέλαση του Frederike Geerdink [18] επίσης δείχνουν ότι οι επιθέσεις εναντίον της ελευθεροτυπίας δεν περιορίζονται μονάχα στους Τούρκους πολίτες.
Η πρόβλεψη για το μέλλον είναι δύσκολη οπουδήποτε, αλλά είναι ακόμα πιο δύσκολη στην Τουρκία. Αυτά τα τελευταία χρόνια έχουν υπάρξει μια πραγματική πρόκληση για την οικονομία και την ασφάλεια και όλο αυτό έχει συμβάλλει στη διολίσθηση της Τουρκίας προς το βίαιο και σκοτεινό παρελθόν της.
Αλλά φαίνεται σίγουρο ότι δε θα υπάρξει χαλάρωση πριν την 1η Νοεμβρίου και όλοι οι δημοσιογράφοι θα έχουν να επιλέξουν ανάμεσα στην αυτο-λογοκρισία ή την ανάληψη αυξανόμενου ρίσκου.