- Global Voices στα Ελληνικά - https://el.globalvoices.org -

Χιλή: Το πορτρέτο του βραβευμένου με Νόμπελ Π. Νερούδα πυροδοτεί συζήτηση για την παράδοση των βιασμών

Κατηγορίες: Λατινική Αμερική, Σρι Λάνκα, Χιλή, Διεθνείς Σχέσεις, Λογοτεχνία, Μέσα των πολιτών, Φύλο & ισότητα
A selection of Pablo Neruda's poetry books. Images mixed by Tetyana Lokot.

Μια συλλογή βιβλίων ποίησης του Πάμπλο Νερούδα. Κολάζ από την Tetyana Lokot.

Η απεικόνιση του φημισμένου ποιητή της Χιλής Πάμπλο Νερούδα από την Χιλιανή καλλιτέχνιδα Carla Moreno, συνοδευόμενη από την δεύτερη ανάγνωση του κειμένου που έγραψε ο ίδιος για μια πιθανή, μη συναινετική συνάντηση που είχε όταν ήταν νέος, πυροδότησε μια αντιπαράθεση και συζήτηση για την παράδοση βιασμών σε μια κοινωνία ‘machista’ (φαλλοκρατική).

Το πιο πρόσφατο από μια σειρά έντονων πορτρέτων που θυμίζουν εξώφυλλα μυθιστορημάτων κακής ποιότητας απεικονίζει τον διάσημο βραβευμένο με το Νόμπελ Λογοτεχνίας ποιητή με περιττώματα που στάζουν πάνω στο κεφάλι του και με τον τίτλο “Προοδευτικός Φαλλοκράτης”. Με το εξώφυλλο να εμφανίζεται ως μια νέα έκδοση των απομνημονευμάτων του ποιητή “Ομολογώ ότι έζησα” (1974, μετά θάνατον), η εκδοχή της Moreno γράφει “Ομολογώ ότι βίασα,” και με τον υπότιτλο “μια φτωχή, μαύρη, Ταμίλ, παρία, την περίοδο που ήμουν πρόξενος στο Κολόμπο, στη Σρι Λάνκα”.

Carla Moreno on Pablo Neruda, I Confess That I Have Raped

Το πορτρέτο του Πάμπλο Νερούδα από την Χιλιανή καλλιτέχνιδα Carla Moreno “Ομολογώ ότι βίασα”, με τον υπότιτλο “μια φτωχή, μαύρη, Ταμίλ, παρία, την περίοδο που ήμουν πρόξενος στο Κολόμπο, στη Σρι Λάνκα.”

Η Moreno κάνει μνεία στη δουλειά της με μια αποδόμηση ενός αποσπάσματος γραμμένου από τον Νερούδα, που περιγράφει μια εμπειρία που είχε ότι ήταν πρόξενος της Χιλής στη Σρι Λάνκα (τότε με το όνομα Κεϊλάνη) τη δεκαετία του '20. Καθώς ανέπτυσσε μια έντονη έλξη για την γυναίκα που του καθάριζε την τουαλέτα κάθε πρωί, ο ίδιος εξιστορεί πώς τελικά υπερίσχυσε και συνουσιάστηκε μαζί της, παρόλο που αυτή ποτέ δεν ανταποκρίθηκε στις παρακλήσεις του.

Una mañana, decidido a todo, la tomé fuertemente de la muñeca y la miré cara a cara. No había idioma alguno en que pudiera hablarle. Se dejó conducir por mí sin una sonrisa y pronto estuvo desnuda sobre mi cama. Su delgadísima cintura, sus plenas caderas, las desbordantes copas de sus senos, la hacían igual a las milenarias esculturas del sur de la India. El encuentro fue el de un hombre con una estatua. Permaneció todo el tiempo con sus ojos abiertos, impasible. Hacía bien en despreciarme. No se repitió la experiencia”.

Ένα πρωινό, αποφάσισα να τα προσπαθήσω όλα και την άρπαξα με δύναμη από τον καρπό και την κοίταξα στο πρόσωπο. Δεν υπήρχαν λόγια να της πω. Με άφησε χωρίς να χαμογελάει να την καθοδηγήσω και μετά από λίγο ήταν γυμνή στο κρεβάτι μου. Η ασυνήθιστα λεπτή μέση της, οι πλούσιοι γοφοί της, το στήθος της που ξεχείλιζε την έκαναν να μοιάζει ακριβώς με τα χιλιάδων χρόνων γλυπτά στην νότια Ινδία. Ήταν σαν να συναντήθηκε ένας άνθρωπος με ένα γλυπτό. Κρατούσε τα μάτια της ανοιχτά καθ’ όλη τη διάρκεια, ασυγκίνητα. Ήταν σαν να με περιφρονούσε. Η εμπειρία δεν επαναλήφθηκε.

Ο Νερούδα παρατηρεί τη θέση εξουσίας του πάνω στη γυναίκα και πώς την είχε εξιδανικεύσει και αντικειμενοποιήσει. Σύμφωνα με τη Moreno, αυτός αναφέρεται σε αυτή σαν “να μην ήταν άνθρωπος, ισότιμη”. Όπως το θέτει η ίδια:

Tan naturalizada está la cultura de la violación y el racismo, que un hombre blanco y con poder puedo incluir el relato de una violación como una anécdota más de sus memorias, y no pasa NADA.

Τόσο φυσιολογικός θεωρείται ο βιασμός και ο ρατσισμός, που ένας λευκός, ισχυρός άντρας μπορεί να συμπεριλάβει μια αναφορά βιασμού σαν ένα ακόμα ανέκδοτο στα απομνημονεύματά του και δεν συμβαίνει ΤΙΠΟΤΑ.

Σε ένα άρθρο στην εφημερίδα ElDesconcierto [1][es], η Vanessa Vargas Rojas επιβεβαιώνει:

Convertido en un referente cultural de Chile ante el mundo, la figura del poeta no ha dado lugar a los cuestionamientos por este tipo de episodios en su vida, muy en contraste a lo que ocurre con otras grandes artistas chilenas como Violeta Parra o Gabriela Mistral, constantemente criticadas desde su relación con la maternidad y la sexualidad.

Έχοντας μετατραπεί σε μια πολιτισμική αναφορά για τη Χιλή στον κόσμο, η εικόνα του ποιητή δεν υπήρξε αντικείμενο ανάκρισης όσον αφορά σε αυτά τα περιστατικά στη ζωή του, σε έντονη αντίθεση με το τι συνέβη σε σπουδαίες γυναίκες καλλιτέχνιδες της Χιλής, όπως η Violeta Parra ή η Gabriela Mistral, που συνεχώς επικρίνονταν για τις σχέσεις τους με τη μητρότητα και τη σεξουαλικότητα.

Ο Νερούδα θεωρείται ευρέως ένας από τους σπουδαιότερους ποιητές του 20ού αιώνα. Τα έργα του αποτελούν ένα μέρος της πολιτισμικής κληρονομιάς της Χιλής και της Λατινικής Αμερικής. Συνδύασε ακόμα το γράψιμό του με πολιτικές δραστηριότητες. Πέρα από την διπλωματική του σταδιοδρομία, το 1945 εκλέχθηκε στη Σύγκλητο και συμμετείχε στο Κομμουνιστικό Κόμμα. Τρία χρόνια μετά, όταν η κυβέρνηση της Χιλής μετατράπηκε σε δεξιά με πρόεδρο τον Γκαμπριέλ Γκονσάλες Βιδέλα [2] [es] και κήρυξε παράνομο τον κομμουνισμό, ο Νερούδα εκδιώχθηκε στην χώρα του και αναγκάστηκε σε εξορία για ένα χρονικό διάστημα. Ο συγγραφέας του “Είκοσι Ποιήματα Αγάπης και ένα Τραγούδι Απόγνωσης [3]” [en] πέθανε στις 23 Σεπτεμβρίου 1973 στο Σαντιάγκο, στη Χιλή.

Για τους οπαδούς των διάσημων ποιημάτων του η αποκάλυψη ήταν σοκαριστική:

Τα ποιήματα του Πάμπλο Νερούδα αναφέρονται σε βιασμό, γιατί οι άνθρωποι τον επαινούν για τα “ποιήματα αγάπης”;

 

Ο βιασμός δεν μπορεί ποτέ να απεικονιστεί ποιητικά, ούτε ακόμα από τον πρώην αγαπημένο Νερούδα

 

Πώς παραβλέπεις το μέρος με το βιασμό στα απομνημονεύματα του Νερούδα; Όλη αυτή η λατρεία με αφορμή τα γενέθλια. Τόσα πολλά συναισθήματα.