Ο Taio Kaneta φωτογραφίζεται μπροστά από το φορτηγάκι-καντίνα “”Cafe de Monk”. Ως Βουδιστής μοναχός, ήθελε να προσφέρει κάτι ιδιαίτερο σε όσους επλήγησαν από τον εγκέλαδο, το τσουνάμι και το πυρηνικό ολοκαύτωμα. Πηγή: Naomi Gingold. Χρησιμοποείται με την άδεια του PRI
Το παρόν άρθρο και ραδιοφωνική μετάδοση της Naomi Gingold [1] για λογαριασμό του The World [2] πρωτοεμφανίστηκε στις 23 Οκτωβρίου 2015 στο PRI.org [3] και αναδημοσιεύεται εδώ βάσει συμφωνίας ανταλλαγής περιεχομένου.
Τον Μάρτιο του 2011 η Ιαπωνία χτυπήθηκε από έναν ισχυρό εγκέλαδο, ένα φονικό τσουνάμι και ένα πυρηνικό ολοκαύτωμα. Αυτή η τριπλή καταστροφή έφερε τα πάνω κάτω στις ζωές χιλιάδων κατοίκων της χώρας.
Ο Taio Kaneta, ένας Βουδιστής μοναχός, μου περιγράφει μία κοινωνία που είχε υποστεί ένα ισχυρό σοκ. «Οι άνθρωποι έχασαν την ικανότητά τους να αισθάνονται, άδειασαν από συναισθήματα και πάγωσε η καρδιά τους, σε σημείο που στέρεψαν ακόμη και τα δάκρυα τους».
Με τον Kaneta κατευθυνόμαστε προς κάποιους ξενώνες που είχαν στηθεί προσωρινά μετά την καταστροφή. Οι μοναχοί αυτοί στην Ιαπωνία έχουν την αρμοδιότητά να τελούν κηδείες, αλλά επίσης και να συμπαραστέκονται στις οικογένειες που πενθούν. Μετά την καταστροφή οι ίδιοι, καθώς και άλλες θρησκευτικές οργανώσεις, πελάγωσαν τόσο με τον αριθμό των ανθρώπων που επλήγησαν καθώς και με το πώς θα μπορούσαν οι ίδιοι να βοηθήσουν όσους είχαν χάσει τόσα πολλά πράγματα.
Ο Kaneta περιέγραψε ότι αρχικά άρχισε να βοηθάει εθελοντικά μοιράζοντας μερίδες φαγητού, άλλα μετά σκέφτηκε: «Ο καθένας μπορεί να προσφέρει τέτοιου είδος βοήθεια, τι θα μπορούσα να κάνω εγώ ως μοναχός που δεν μπορεί να το κάνει ένας κοινός άνθρωπος;».
Η λύση δεν ήταν απλή, ωστόσο. Όπως παρατήρησε ο Kaneta, οι άνθρωποι στις πληγείσες περιοχές υπέφεραν με διαφορετικό τρόπο ο καθένας. Οι κοινωνίες τους αποτελούνταν από ανθρώπους με διαφορετικές θρησκευτικές ρίζες και αξίες. Το πρόβλημα γινόταν εντονότερο με το ότι οι περισσότεροι Ιάπωνες είναι κοσμικοί, σχεδόν καχύποπτοι σε κάθε τι που ακούει στο όνομα θρησκεία.
Σκέφτηκε λοιπόν: «Όπως και στην τζαζ, πρέπει να αυτοσχεδιάσω, ο βασικός σκοπός δεν αλλάζει, αλλά πρέπει να πάω με τον ρυθμό».
Ο Kaneta, που είναι επίσης και μουσικός, ήθελε να φτιάξει ένα μέρος που οι καρδιές και τα συναισθήματά των ανθρώπων θα ξεπάγωναν. Ο χαρισματικός αυτός μοναχός άρχισε λοιπόν να τριγυρνάει στις περιοχές με μια κινητή καντίνα που ονομαζόταν «Café de Monk».
Η ονομασία της καντίνας είχε τριπλή σημασία:
Πρώτον, ο ίδιος είναι μοναχός και η λέξη “monk” σημαίνει «μοναχός», καθώς και το ρήμα “monku” στα ιαπωνικά σημαίνει «να παραπονιέσαι».
Ήταν σαν να έλεγε στον κόσμο: «Ανοίξτε την καρδιά σας σε εμάς, μοιραστείτε τις φουρτούνες σας μαζί μας», ενώ στο βάθος ακούγεται μουσική σε ρυθμούς τζαζ του Thelonius Monk.
Στο Cafe de Monk, καφές, γλυκό, και παρηγοριά. Πηγή: Naomi Gingold. Χρησιμοποιείται με την άδεια του PRI
Σήμερα η καντίνα στάθμευσε στα προσωρινά καταλύματα του νομού Miyagi στην περιοχή της Γιοκοχάμα. Τρεις άλλοι μοναχοί προστέθηκαν στην παρέα, ενώ καμιά φορά συμμετέχουν κι άλλοι ιερείς με διαφορετικές θρησκευτικές πεποιθήσεις. Η ατμόσφαιρα είναι χαλαρή, αλλά πάντα υπάρχουν βασικοί κανόνες. Ένας βασικός κανόνας είναι ότι η θρησκεία δεν αποτελεί κύριο θέμα συζήτησης. Η δουλειά μας δεν είναι να κάνουμε κηρύγματα.
«Αντιθέτως, η αποστολή μας είναι να ακούμε», μου λέει, «να εξωτερικεύουν αυτοί οι άνθρωποι τα εσώψυχά τους, να εκφράσουν την ταλαιπωρία τους, τις λύπες και τις χαρές τους. Βρισκόμαστε εδώ για να τους ακούμε». Αυτοί οι άνθρωποι, για να μπορέσουν να ορθοποδήσουν, έχουν ανάγκη αυτού του είδους την προσοχή και φροντίδα.
Επισκέπτες της καντίνας έχουν την δυνατότητά να πιουν ένα φλιτζάνι καφέ και να φάνε ένα κομμάτι γλυκό. Συγχρόνως τα εικαστικά και το μασάζ χρησιμοποιούνται ως τεχνικές θεραπείας, ενώ κατασκευάζουν και βραχιόλια από χάνδρες – στην ουσία κομποσκοίνια Βουδιστών, κάτι που δεν ενοχλεί και ενδιαφέρει κανένα. Κατά ένα περίεργο τρόπο τους θυμίζει την καθημερινότητά τους. Πίνουν καφέ, ενώ συνομιλούν χαλαρά μεταξύ τους. Κι αυτό κατά βάση είναι η ουσία της καντίνας: να βρουν την χαμένη καθημερινότητα τους.
Οι πιο πολλοί ένοικοι των εγκαταστάσεων στη Γιοκοχάμα ζούσαν αρχικά στην πόλη Minami-Sanriku στα ανατολικά παράλια της Ιαπωνίας, που χτυπήθηκε και καταστράφηκε από το τσουνάμι . Το ορεινό τοπίο μπορεί να φαντάζει και να είναι πολύ όμορφο, αλλά η καθημερινότητα στις εγκαταστάσεις δεν είναι εύκολη. Τα καταλύματα αυτά δεν προορίζονταν ποτέ για μόνιμες κατοικίες. Οι μονάδες δεν έχουν καλή θέρμανση και μόνωση, ο θόρυβος του διπλανού διαπερνά κάθε τοίχο. Οι άνθρωποι εδώ είναι σαν να βρίσκονται στο Καθαρτήριο, προσπαθώντας να βρουν ένα τρόπο για το πώς να προχωρήσουν στη ζωή τους.
Ο Kaneta στο τέλος της ημέρας περνάει από το σπίτι της Eiko Oyama, μιας «πελάτισσας » της καντίνας. Εκεί συνομιλούν και προσεύχονται στο βουδιστικό ιερό που είχε ανεγερθεί εις μνήμη της δίχρονης εγγονής της, που απεβίωσε ύστερα από ξαφνικό πυρετό με το που έφτασαν στον ξενώνα. Η Oyama τους περιγράφει πως πολλές φορές μαζεύονται και στο κοινόχρηστο χώρο, αλλά το «Café de Monk» είναι κάτι το ξεχωριστό. Όταν τελικά αποφασίζουν να μαζευτούν γύρω από το «Café», μαζεύονται αρκετοί άνθρωποι που ανοίγουν τις καρδιές τους και μοιράζονται τις ιστορίες τους. Οι μοναχοί είναι καλοί ακροατές, εξομολογείται.
Ο Levi McLaughlin είναι επίκουρος καθηγητής στο δημόσιο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καρολίνας και ασχολείται με την μελέτη του Βουδισμού στην Ιαπωνία. Στην μελέτη του αναφέρει ότι αυτό το είδος της βοήθειας που παρέχει το «Café de Monk» δεν κουβαλάει το στίγμα που κουβαλάει μια αντίστοιχη κρατική βοήθεια ή άλλου είδους θεραπείες. Επίσης, παρόλο που το «Café de Monk» δεν λειτουργεί ως θρησκευτικό κέντρο, το ίδιο αντλεί την δυναμικότητά του από τον επαγγελματικό προσανατολισμό των ίδιων των Βουδιστών μοναχών κι άλλων θρησκευτικών ομάδων που εμπλέκονται. Το ότι η δουλειά τους είναι να φροντίζουν για τις νεκρώσιμες ακολουθίες και άλλες παρόμοιες τελετές προσδίδει στους ίδιους τέτοια δυναμικότητα, που δεν υπάρχει σε κανέναν άλλον θεραπευτή. Ο McLaughlin επίσης υποστηρίζει ότι, για να μπορεί ο Kaneta και παρόμοιοί του να βοηθήσουν τον κόσμο όσο περισσότερο γίνεται, δεν διστάζουν να μπουν στα χωράφια άλλων θρησκευμάτων και αιρέσεων, παραμερίζοντας ίσως και τις ίδιες τους τις βουδιστικές αντιλήψεις, που επί το πλείστον διδάσκονται στους παρευρισκόμενους.
Εδώ και τέσσερα χρόνια, μία φορά την εβδομάδα, ο Kaneta περιφέρεται με την καντίνα του στις διάφορες περιοχές. Κατά την επιστροφή μας λοιπόν από τη Γιοκοχάμα στον ναό του, αναρωτήθηκα αν αυτό τον έχει καθόλου κουράσει. Γελώντας μου απαντάει: «Μα φυσικά και κουράζομαι, αλλά δεν μπορείς να κάνεις τίποτα γι’ αυτό. Κάποιες φορές νιώθω σωματικά και ψυχικά εξουθενωμένος».
Πριν από ένα χρόνο δεν ήταν καθόλου σίγουρος αν θα μπορούσε να συνεχίσει. Για να χαλαρώσει λοιπόν, άρχισε να επισκέπτεται πιο συχνά ιαματικά λουτρά, και όταν έχει λίγο ελεύθερο χρόνο παίζει κιθάρα στην πόλη, παίζοντας κομμάτια τζαζ ή των Beatles.
Μου λέει ότι έχει μία πρόσφατη μαγνητοφώνηση στο ναό του και στην επιστροφή μας μου δίνει ένα CD:
https://globalvoices.org/wp-content/uploads/2015/10/I-Will.mp3 [4]