Το παρόν άρθρο της Sarah Ngu για το The World αρχικά παρουσιάστηκε στο PRI.org στις 25 Νοεμβρίου 2015. Επαναδημοσιεύεται στο Global Voices σε δύο μέρη, κατόπιν αδείας.

Στο πρώτο μέρος, σας παρουσιάσαμε τη Nurul Hana Anwar, συγγραφέα πρόσφατα δημοσιευμένου βιβλίου και κόρη του Μαλαισιανού πολιτικού κρατουμένου Anwar Ibrahim. Στο δεύτερο μέρος, εξηγεί πώς κατέληξε να δημοσιεύσει το πολύ προσωπικό βιβλίο της, με τίτλο Sayang Buat Papa (Ο αγαπημένος μου μπαμπάς).

Η ιστορία της Nurul Hana Anwar είναι η εξής. Στις αρχές του Ιανουαρίου, ένας καθηγητής της στο κολέγιο ανέθεσε σε όλη την τάξη μια εργασία. Εκείνη αποφάσισε να ασχοληθεί με την εμπειρία της σύλληψης του πατέρα της το 1998 και την πρόσφατη δίκη του. Όταν προσπάθησε να αποτυπώσει καλλιτεχνικά την εμπειρία του πατέρα της, όταν ήταν στο λύκειο, στη Μαλαισία, είχε δημιουργηθεί αναστάτωση. Οι υπεύθυνοι του σχολείου την ανάγκασαν να σταματήσει, καθώς δεν ήθελαν να μπουν σε μπελάδες.

Στη χώρα της, όλοι γνώριζαν ποια ήταν, αλλά στη Νέα Υόρκη, ήταν απλώς άλλη μία κοπέλα με μαντίλα. Θα παρέδιδε την εργασία στον καθηγητή της στο τέλος του εξαμήνου και αυτό ήταν όλο.

Για να ξεκινήσει το κολάζ, άνοιξε τον φάκελο που είχε στον υπολογιστή της, ο οποίος περιείχε τα σαρωμένα γράμματα που είχε ανταλλάξει με τον πατέρα της, όσο εκείνος ήταν στη φυλακή. Είχε να ανοίξει αυτόν τον φάκελο παραπάνω από δέκα χρόνια. “Άρχισα να κλαίω και άφησα τον εαυτό μου να ξεσπάσει,” είπε.

Οι μνήμες άρχισαν να επιστρέφουν. Άρχισε να σκέφτεται εκείνη τη νύχτα, στις 20 Σεπτεμβρίου 1998, την οποία περιγράφει ως εξής στο βιβλίο της:

Ξύπνησα από έναν θόρυβο και μια αναταραχή, που με έκανε να σαστίσω, αλλά ταυτόχρονα μου κίνησε την περιέργεια. Ήθελα να μάθω από πού προέρχονταν αυτοί οι ασυνήθιστοι ήχοι που τόσο αργά μες στη νύχτα, ενώ όλοι έπρεπε να κοιμούνται. Η θεία μου, που με φρόντιζε, κλείδωσε την πόρτα μου γρήγορα… Σηκώθηκε αμέσως από το κρεβάτι μου και ξεκλείδωσα γρήγορα την πόρτα. Η θεία μου προσπάθησε να με σταματήσει, αλλά ήταν πια αργά. Ήμουν ήδη έξω από το δωμάτιό μου.

Μερικοί άνδρες με μάσκες και μαύρες στολές στέκονταν έξω από το υπνοδωμάτιο των γονιών της. Ακουγόταν πλήθος ανθρώπων να φωνάζει “Reformasi!” έξω από το σπίτι. Ήταν άνθρωποι που είχαν μαζευτεί για να υπερασπιστούν τον πατέρα της. Του δόθηκε μία ώρα για να μαζέψει τα πράγματά του. Έβαλαν εκείνον και την οικογένειά του σε ένα άσπρο φορτηγάκι. Η αστυνομία είχε ήδη διώξει τον κόσμο από τους δρόμους, οπότε δεν υπήρχε κανείς για να σταματήσει αυτό που συνέβαινε. Το φορτηγάκι σταμάτησε. Έβγαλαν έξω τον πατέρα της και τον άφησαν σε έναν απομονωμένο δρόμο. Η οικογένειά του έμαθε το πού βρισκόταν μόλις εννιά ημέρες μετά. τον βρήκαν στη φυλακή μέσα σε μια λίμνη αίματος. Ο αρχηγός της αστυνομίας τον είχε ξυλοκοπήσει χωρίς έλεος, αφήνοντάς τον αναίσθητο για δύο μέρες.

Για έξι χρόνια, ο αρχηγός της αντιπολίτευσης της Μαλαισίας βρισκόταν πίσω από τα κάγκελα. Αυτά τα έξι χρόνια, η Nurul Hana μεγάλωνε χωρίς πατέρα. Όσο εκείνος ήταν στη φυλακή, έστελναν γράμματα ο ένας στον άλλον. Ένα από αυτά, συμπεριλαμβάνεται στο βιβλίο: “Γλυκιά μου Hana, κάνεις τον μπαμπά σου τόσο χαρούμενο..συνέχισε έτσι. Να φροντίζεις τα δόντια σου. Να κάνεις όλα τα μαθήματά σου. Να διαβάζεις πολύ. Να χαμογελάς και να μην τεμπελιάζεις! Θυμάσαι; Με αγάπη, ο μπαμπάς σου.”

Με τον καιρό, συνήθισε να τον επισκέπτεται στη φυλακή και υπέθετε ότι τα περισσότερα παιδιά βλέπουν τους πατεράδες τους στη φυλακή. Κανείς δεν της είπε γιατί ήταν στη φυλακή ο πατέρας της. Η λέξη “σοδομισμός” δεν αναφέρθηκε ποτέ. Κάθε φορά που κάποιος τη διαβεβαίωνε ότι “όλα θα πάνε καλά”, αναρωτιόταν, χωρίς όμως να ρωτήσει ποτέ: “Τι πράγμα θα πάει καλά;”

Η κατηγορία του σοδομισμού είναι σκόπιμη σε χώρες, όπου η πλειοψηφία των πολιτών είναι μουσουλμάνοι, ιδίως εφόσον ο Anwar είναι ευσεβής μουσουλμάνος. “Είχε τη φήμη ενός πολύ ηθικού ατόμου, με ισλαμικό υπόβαθρο. Επομένως, ο καλύτερος τρόπος να τον καταστρέψουν ήταν να του προσάψουν μια κατηγορία σεξουαλικού χαρακτήρα. Και, εάν δεν υπάρχει τρόπος αυτός ο άνθρωπος να θεαθεί με γυναίκες, τότε υπάρχει και η επιλογή του σοδομισμού,” λέει η Latheefa Koya, μία εκ των δικηγόρων του.

Οι εφημερίδες, που κατά βάση αντιμετωπίζουν συντηρητικά κάθε άσεμνο υλικό σεξουαλικού χαρακτήρα, παρουσίασαν με κάθε λεπτομέρεια τις υποτιθέμενες ομοφυλοφιλικές περιπέτειες του Anwar. Η δια νόμου απαγόρευση του σοδομισμού χρονολογείται από την εποχή που η Μαλαισία ήταν αποικία της Βρετανίας. Έρευνες δείχνουν ότι ο νόμος έχει εφαρμοστεί μόνο επτά φορές από το 1938 έως το 2009, οι τέσσερις από τις οποίες αφορούσαν τον Anwar.

Τελικά, το Ανώτατο Δικαστήριο της Μαλαισίας απέσυρε την καταδίκη για σοδομισμό, εν μέρει λόγω των αποδεικτικών στοιχείων που υποδείκνυαν ότι οι ομολογίες των βασικών μαρτύρων οφείλονταν σε βασανιστήρια στα οποία είχαν υποβληθεί. Ο Anwar αφέθηκε ελεύθερος το 2004. Μόλις τότε, διαβάζοντας τις ειδήσεις, η Nurul Hana άρχισε να καταλαβαίνει, στην ηλικία των 12 ετών, τον λόγο που είχε μπει στη φυλακή ο πατέρας της.

“Σιγά σιγά αρχίζω να καταλαβαίνω,” είπε. “‘Τι είναι αυτό;’ σκέφτηκα. Δεν το είπα σε κανέναν, γιατί υποτίθεται πως θα έπρεπε να το γνωρίζω, και δεν το είπα ούτε στη μητέρα μου για να μην την επιβαρύνω.”

Η δημιουργία του κολάζ από αποκόμματα εφημερίδων, γράμματα και φωτογραφίες ήταν ένας τρόπος να ενώσει κομμάτια και εικόνες από τις αναμνήσεις της.

“Όλα τα συναισθήματά μου ξεχύθηκαν [στο κολάζ] και πραγματικά με βοήθησε, αφού τα κρατούσα μέσα μου για τόσο πολύ καιρό,” είπε. “Είχα μια φυσιολογική παιδική ηλικία για έξι χρόνια, αλλά είναι κρίμα που ο μπαμπάς μου δεν με είδε να μεγαλώνω από τα 6 έως τα 12. Είναι η ηλικία που χρειάζεται κανείς τον μπαμπά του.”

Από το 2004 έως το 2015, η οικογένεια του Anwar ανακουφίστηκε προσωρινά. Δεδομένου ότι, λόγω της καταδίκης του, αναγκάστηκε να απέχει από τα πολιτικά πράγματα, ο Anwar δέχτηκε μια θέση στο Πανεπιστήμιο Georgetown και πήρε την οικογένειά του στην Αμερική, όπου η Nurul Hana και τα αδέρφια της φοίτησαν σε αμερικανικό σχολείο. Ήταν η πρώτη φορά μετά από πολύ καιρό που μπορούσαν να κυκλοφορούν ελεύθερα στους δρόμους χωρίς να είναι δακτυλοδεικτούμενοι. Μπορούσαν να αναπνεύσουν λίγο πιο άνετα και να αφήσουν το παρελθόν πίσω τους.

Τελικά, επέστρεψαν στη Μαλαισία. Τα μεγαλύτερα αδέρφια της μεγάλωσαν, έπιασαν δουλειά, παντρεύτηκαν και έκαναν παιδιά. Ο Anwar άρχισε και πάλι να συγκεντρώνει σημαντική πολιτική δύναμη. Στις εκλογές του 2013, ηγήθηκε ενός συνασπισμού μουσουλμάνων, Κινέζων και Ινδών για να κερδίσει την ψήφο του λαού.

Ωστόσο, ο συνασπισμός του δεν εξασφάλισε την πλειοψηφία των κοινοβουλευτικών εδρών, λόγω ανακατανομών των εκλογικών περιφερειών. Πηγές προερχόμενες από το κυβερνών κόμμα άρχισαν να υπαινίσσονται ότι ο Πρωθυπουργός Najib Razak δεν είχε πολύ μέλλον μπροστά του.

Η βασική ανησυχία της οικογένειας ήταν η δίκη του Anwar. Το 2008, ένας από τους βοηθούς του κατήγγειλε στην αστυνομία ότι ο Anwar τον είχε παρενοχλήσει σεξουαλικά. Ο Anwar επεσήμανε ότι ο νεαρός βοηθός του είχε μεγαλύτερη σωματική δύναμη από τον ίδιο, καθώς ήταν ακόμα στην ανάρρωση από τον ξυλοδαρμό που είχε υποστεί το 1998. Αργότερα, η κατηγορία μετατράπηκε σε “συναινετικό σεξ παρά φύση”, αλλά πότε δεν απαγγέλθηκε κατηγορία στον βοηθό. Το δικαστήριο δεν απάλλαξε τον Anwar, αλλά έγιναν πολλές εφέσεις. Η τελευταία δίκη έγινε τον περασμένο Φεβρουάριο.

Η Nurul Hana είχε διαρκώς στο μυαλό της τη δίκη, καθώς έφτιαχνε το κολάζ της. Αποφάσισε να το χαρίσει στον μπαμπά της, όταν θα γύριζε στη Μαλαισία για να ακούσει την τελική ετυμηγορία μαζί με την οικογένειά της. Κράτησε μυστικό το κολάζ και το αποκάλυψε μόλις μια μέρα πριν τη δίκη του μπαμπά της, όταν συγκεντρώθηκε όλη η οικογένεια. Όλοι ξαφνιάστηκαν. “Ήταν η πρώτη φορά που μίλησα για το πώς ένιωθα για όλα αυτά,” είπε όσον αφορά το κολάζ της. Η μητέρα και τα αδέρφια της άρχισαν να κλαίνε.

“Όταν βλέπει κανείς τον μπαμπά μου, δεν μπορεί να ξεχωρίσει την αντίδρασή του. Μπορεί να την καταλάβει καλύτερα μέσα από αυτά που γράφει — κλασικοί μπαμπάδες, ξέρετε,” είπε, χαμογελώντας. “Μετά, έγραψε ένα γράμμα όπου μου έλεγε πόσο περήφανος ήταν για μένα.”

Την επόμενη ημέρα, βγήκε η ετυμηγορία: το δικαστήριο έκρινε τον Anwar Ibrahim ένοχο για σοδομισμό και τον καταδίκασε σε πενταετή φυλάκιση.

“Δεν μπορούσα να μιλήσω,” είπε η Nurul Hana. Η σιωπή που την είχε καταβάλει όταν ήταν 6 ετών παιδάκι επέστρεψε τώρα στην ηλικία των 23.

Στη συνέχεια, όμως, η Nurul Izzah, η μεγαλύτερη από τα αδέρφια της που είναι επίσης εκλεγμένη πολιτικός, την ενθάρρυνε να εκφραστεί και να εκδώσει το βιβλίο. Στην αρχή, κούνησε το κεφάλι της. Εξήγησε, “Όταν το τελείωσα, δεν μπορούσα ούτε να το ξαναδιαβάσω.”

Δεν άντεχε τη σκέψη να το εκδώσει, να μοιραστεί με τον κόσμο την πιο τραυματική εμπειρία της ζωής της. Αλλά, μετά από αρκετές μέρες – “Είμαι αναποφάσιστη,” μου λέει – άλλαξε γνώμη. Ήθελε να διηγηθεί μια διαφορετική ιστορία για τον Anwar — να μιλήσει για αυτόν ως μπαμπά και όχι ως πολιτικό.

“Νιώθω ότι αυτό το βιβλίο έχει μείνει σιωπηλό από το 1998. Κανείς δεν έχει δημοσιεύσει την ιστορία του μπαμπά από την πλευρά της οικογένειας… Οι άνθρωποι τον βλέπουν συνήθως σαν πολιτικό. Εγώ τον βλέπω απλώς σαν τον μπαμπά μου που καταδικάστηκε άδικα. Οι άνθρωποι δεν τον βλέπουν ως πατέρα ή ως παππού. Δεν γνωρίζουν ότι νανουρίζει τα εγγόνια του, ούτε λεπτομέρειες, όπως ότι πολλές φορές, τρώμε όλοι μαζί σαν οικογένεια, κυρίως στο Ραμαζάνι, που πάντα παίρνουμε όλοι μαζί πρωινό,” λέει.

Λόγω της στενής σύνδεσης μεταξύ του “προσωπικού” και “πολιτικού” στοιχείου στην καριέρα του Anwar, ακόμα και το να απεικονιστεί ως άνθρωπος στις προσωπικές του στιγμές αποτελεί αναπόφευκτα πολιτική πράξη. Όταν τη ρώτησα αν είχε κάποια πολιτική σκοπιμότητα μέσω της έκδοσης του βιβλίου, κούνησε έντονα το κεφάλι της, αλλά έκανε το εξής σχόλιο: “Εάν άλλες οικογένειες είχαν πιστέψει τις κατηγορίες, δεν θα είχαν υπερασπιστεί τον πατέρα μου. Όλοι οι φίλοι και οι συγγενείς μας έμειναν δίπλα μας. Εάν θέλεις να μιλήσεις για αυτά τα πράγματα, μπορείς να ισχυρισθείς ότι είναι ψέματα, γιατί παραμένουμε ενωμένοι.”

Αφού επέστρεψε στο κολέγιό της, στη Νέα Υόρκη, μετά τη δίκη, είπε, “Δυσκολεύτηκα πολύ να συνεχίσω τη δουλειά μου.. δεν μπορούσα να συγκεντρωθώ. Το μοναδικό πράγμα που με βοήθησε να προχωρήσω ήταν ήθελα ο μπαμπάς μου να συμμετέχει στην επιτυχία μου στο σχολείο, αφού πάντοτε με ενθάρρυνε να δουλεύω σκληρά, και να μεταδώσω το μήνυμά του. Αυτά είναι τα δύο πράγματα τα οποία που δίνουν δύναμη τώρα που δεν είναι μαζί μου.”

Για εκείνη, το να είναι “καλή κόρη,” σημαίνει αναπόφευκτα “να συμμετέχει στα πολιτικά πράγματα.” Αυτό ισχύει για τα υπόλοιπα παιδιά του Anwar, που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο έχουν εμπλακεί στην τρέλα της πολιτικής.

Όταν γνώρισα τη Nurul Hana, μια Παρασκευή πρωί, είχε ολοκληρώσει κατά το ήμισυ μια εργασία για τις φυλές. Παρακινημένη από το ενδιαφέρον της για την πολιτική και την ιστορία της Αμερικής όσον αφορά το φυλετικό ζήτημα, είχε μόλις τελειώσει το βιβλίο του Ta-Nehisi Coates “Between the World and Me” (Ανάμεσα σε μένα και τον κόσμο), που λατρεύει.

Η αγαπημένη της ατάκα είναι η εξής, “Δεν μπορεί κανείς να ξεχάσει πόσα πολλά μας πήραν και πως μετέτρεψαν τα κορμιά μας σε ζάχαρη, καπνό, βαμβάκι και χρυσό.” Το βιβλίο είναι μια επιστολή του Coates, ενός μαύρου ανθρώπου, προς τον γιο του, όπου του ζητά — και ζητά από όλους εμάς — να μην ξεχάσει ποτέ την ιστορία της Αμερικής. Να μην ξεχάσει ποτέ ότι το “Αμερικανικό όνειρο” στηρίζεται στα βασανισμένα κορμιά μαύρων ανθρώπων, κορμιά που μαρτυρούν το δολοφονικό ψέμα του ονείρου.

Η πλειοψηφία της νεολαίας της Μαλαισίας δεν γνωρίζει τι ακριβώς έγινε το 1998. Ήταν πολύ μικροί σε ηλικία για να καταλάβουν, όπως ακριβώς και η Nurul Hana. Το βιβλίο της απευθύνεται, εν μέρει, στους νέους, προκειμένου να τους δείξει ένα τμήμα της εθνικής ιστορίας τους ξεσκεπάζοντας το κράτος και αποκαλύπτοντας το μελανιασμένο και πληγωμένο κορμί του μπαμπά της.

Η περιθωριοποίηση και φίμωση του Anwar με τη φυλάκισή του μπορεί να θεωρηθεί οιωνός για το μέλλον. Τη χρονιά που πέρασε, η κυβέρνηση αποφάσισε να επαναφέρει ακόμα έναν αποικιακό νόμο των Βρετανών, το Νόμο περί Ανταρσίας, για την προώθηση ενός πιο “σταθερού, ειρηνικού και αρμονικού κράτους.” Ήδη, έχουν κατηγορηθεί 30 πολιτικοί και ακτιβιστές, συμπεριλαμβανομένου ενός σκιτσογράφου, του Zunar, που κινδυνεύει με 43 χρόνια φυλάκισης λόγω των βιβλίων του και ενός tweet με σκίτσο σχετικά με την καταδίκη του Anwar.

Το περασμένο σαββατοκύριακο, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Barack Obama επισκέφτηκε τη Μαλαισία για να παραστεί στη Σύνοδο της Ένωσης Νοτιοανατολικών Ασιατικών Εθνών. Η Nurul Izzah Anwar, μέλος του Κοινοβουλίου και το μεγαλύτερο σε ηλικία παιδί της οικογένειας, κάνει εκστρατεία με στόχο ο Obama να επιρρίψει την ευθύνη για τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Μαλαισία στην κυβέρνηση της χώρας.

Ωστόσο, ο Obama χρειάζεται τη συνεργασία του Πρωθυπουργού Najib Razak για να κλείσει τη συμφωνία Υπερατλαντικής Συνεργασίας και για την καταπολέμηση του βίαιου εξτρεμισμού, δεδομένης μάλιστα της γεωγραφικής θέσης της Μαλαισίας και του μουσουλμανικού πληθυσμού της χώρας. Το Ισλάμ στη Μαλαισία γίνεται ολοένα και πιο πολιτικοποιημένο και ριζοσπαστικοποιημένο. Στην προσπάθειά του να κρατηθεί στην εξουσία, το κυβερνών κόμμα έχει επιχειρήσει να παίξει το χαρτί της θρησκείας ενισχύοντας τον μουσουλμανικό χαρακτήρα του και περιθωριοποιώντας τους μη μουσουλμάνους, γεγονός που δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες για τη στρατολόγηση νέων μελών από την ISIS — για του λόγου το αληθές, φημολογείται ότι πάνω από 200 Μαλαισιανοί έχουν ήδη γίνει μέλη της ISIS.

Στη συζήτησή μου με τη Nurul Hana, δεν θίξαμε ιδιαίτερα σε αυτά τα γεωπολιτικά ζητήματα ή προβλήματα. Αυτό που την απασχολεί κυρίως είναι η υγεία του πατέρα της, ο οποίος πρέπει να υποβληθεί σε θεραπείες και επεμβάσεις, τις οποίες η κυβέρνηση δεν παρέχει, και αντ’ αυτού του χορηγούνται διπλάσιες δόσεις αναλγητικών χωρίς εκείνος να το γνωρίζει. Οι λεπτομέρειες που αναφέρει είναι προσωπικές και πολύ συγκεκριμένες, όπως π.χ. ότι η κυβέρνηση είναι πολύ αυστηρότερη τώρα συγκριτικά με το 1998 και του επιτρέπει να καλεί μόνο έναν αριθμό (της συζύγου του) αντί για πέντε. Η οικογένεια προσαρμόζεται σε αυτόν τον κανόνα βάζοντας μεγάφωνο στο τηλέφωνο της μητέρας τους, ώστε να μπορούν όλοι να συμμετέχουν στη συζήτηση και να τον ακούν.

Προς το τέλος της συζήτησης, αρχίσαμε να μιλάμε για τέχνη και ποίηση. Μου μίλησε για ένα ποίημα που απήγγειλε στην παρουσίαση του βιβλίου της, το οποίο έχει τίτλο “Gadis Kecil” (Ένα μικρό κορίτσι) και έχει γραφτεί από τον Usman Awang, παλαιότερος Εθνικός ποιητής της Μαλαισίας.

Το ποίημα ξεκινά με τη σύγκριση ενός μικρού κοριτσιού με ένα γερό και λεπτό δέντρο, που αντέχει ακόμα και όταν τα υπόλοιπα δέντρα πέφτουν κατά τη διάρκεια μιας βαριάς καταιγίδας. Το κορίτσι πηγαινοέρχεται συνέχεια στη φυλακή για να γνωρίσει τον πατέρα της, ο οποίος έχει φυλακιστεί γιατί αντιστάθηκε στην καταπίεση. Τους χωρίζει συρματόπλεγμα. Ο αφηγητής της προσφέρει βοήθεια, αλλά εκείνη την απορρίπτει, λέγοντας, “Δεν χρειάζομαι χρήματα, θείε, μόνο χαρτί και βιβλία.” Της προσφέρει τη συμπόνια του, αλλά εκείνη του λέει, “Μην στεναχωριέσαι, θείε, κάνε κουράγιο.” Αυτό το κορίτσι είναι μικρό σε ηλικία, επισημαίνει, αλλά η ψυχή της είναι “ώριμη λόγω των εμπειριών της.” Εκείνος τη ρωτά, “Δεν είναι ντροπιαστικό για έναν ώριμο άντρα / που θέλει να βοηθήσει φυλακισμένους που υποφέρουν / να δέχεται συμβουλές από το παιδί του ενός από αυτούς / που τον παροτρύνει να είναι γενναίος και να κάνει κουράγιο;”

H Nurul Hana μου μεταφράζει την τελευταία πρόταση του ποιήματος:

“Δέκα παιδιά σαν εκείνη μπορούν να κατατροπώσουν χίλιες φυλακές.”

Διαβάστε το πρώτο μέρος: Η ατελείωτη αναμονή μιας κόρης για την επιστροφή του πατέρα της, στη Μαλαισία