- Global Voices στα Ελληνικά - https://el.globalvoices.org -

Ημέρα Εφαρμογής στο Ιράν: Η πυρηνική διπλωματία οδηγεί σε απελευθέρωση κρατουμένων και ανακούφιση από κυρώσεις

· Σύνταξη Mahsa Alimardani Μετάφραση Veroniki Bacharidi-Krikoni

Κατηγορίες: Μέση Ανατολή & Βόρεια Αφρική, Ιράν, Διεθνείς Σχέσεις, Επικαιρότητα, Μέσα & δημοσιογραφία, Μέσα των πολιτών, Πόλεμος - Συγκρούσεις, Πολιτική
The cover for Iranian reformist newspaper Ghanoon states: "Hello to Iran without sanctions: We are relieved." [1]

Το εξώφυλλο της Κυριακής 17 Ιανουαρίου της ιρανικής μεταρρυθμιστικής εφημερίδα Ghanoon αναφέρει: “Καλημέρα σε ένα Ιράν χωρίς κυρώσεις: Είμαστε ανακουφισμένοι”.

Iranian Foreign Minister Javad Zarif started the historic Saturday off with a tweet around 9 am labeling the day with the hashtag #ImplementationDay [2].

Το περασμένο Σάββατο, ήταν ημέρα εφαρμογής της άρσης των κυρώσεων, που συμφωνήθηκαν κατά τις πυρηνικές διαπραγματεύσεις μεταξύ του Ιράν, των P5+1 και των Ηνωμένων Πολιτειών τον Ιούλιο [3]. Αυτή είναι μια σύντομη επισκόπηση των γεγονότων μιας μεταβαλλόμενης ημέρας στο Ιράν.

Ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών Τζαβάντ Ζαρίφ ξεκίνησε το ιστορικό Σάββατο με ένα τουίτ γύρω στις 9 το πρωί χαρακτηρίζοντας την ημέρα με την ετικέτα #ImplementationDay [Ημέρα Εφαρμογής].

#ΗμέραΕφαρμογής, είναι πλέον καιρός για όλους – ειδικά τα μουσουλμανικά έθνη – να ενώσουν τα χέρια και να απαλλάξουν τον κόσμο από τον βίαιο εξτρεμισμό. Το Ιράν είναι έτοιμο.

Είναι αξιοσημείωτο να αναφέρουμε κι άλλες ετικέτες, που σχετίζονται με τις ειδήσεις σχετικά με την εφαρμογή του Κοινού Συνολικού Σχεδίου Δράσης [6] (JCPOA) που περιλαμβάνουν τα #IranDeal [7], #JCPOA [8] και برجام# [9] (ή “barjam”, το ακρωνύμιο του JCPOA στα περσικά).

Κατά την άφιξή του στη Βιέννη το πρωί του Σαββάτου, ο Ζαρίφ εξήγησε στον Τύπο τα σχέδια για την ημέρα, συμπεριλαμβανομένων συναντήσεων με τη Frederica Mogherini, την Ύπατη Εκπρόσωπο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας, και τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Τζον Κέρι, πριν αναμείνει την Έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας, που επιβεβαιώνει τη συμμόρφωση του Ιράν με τους όρους, που ορίζονται στο JCPOA για τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν.

ΥΠΕΞ Ζαρίφ κατά την άφιξη στη Βιέννη: Σήμερα θα εφαρμοστεί το #JCPOA με την έκδοση της έκθεσής του ΓΔ του ΔΟΑΕ και στη συνέχεια θα εκδοθεί κοινή δήλωση

ΥΠΕΞ Ζαρίφ: Θα συναντήσω τον ΓΔ του ΔΟΑΕ. Θα ανακοινώσουμε την εφαρμογή του #JCPOA. Θα έχω διμερείς επαφές με τη Mogherini και άλλους Υπουργούς Εξωτερικών, συμπεριλαμβανομένου του Τζον Κέρι.

Συνάντηση με Ζαρίφ στη Βιέννη για την ολοκλήρωση των εργασιών για την Ημέρα Εφαρμογής

Κάποια στιγμή γύρω από την προγραμματισμένη συνομιλία μεταξύ Ζαρίφ και Κέρι, απρόβλεπτες ειδήσεις άρχισαν να κυκλοφορούν μεταξύ αμερικανικών και ιρανικών ειδησεογραφικών πρακτορείων για ανταλλαγή κρατουμένων μεταξύ των δύο εθνών.

Η συνάντηση των ΥΠΕΞ Ζαρίφ και Κέρι βρίσκεται σε εξέλιξη. φωτογραφία μέσω @marieharf

ΕΚΤΑΚΤΑ Νέα από το Ιράν. Το δικαστικό σώμα της χώρας λέει ότι τέσσερα άτομα “διπλής υπηκοότητας”, συμπεριλαμβανομένου του Jason Rezaian, αφέθηκαν ελεύθερα στο πλαίσιο ανταλλαγής κρατουμένων.

Σύντομα έγινε ξεκάθαρο ότι είχε υλοιποιηθεί συμφωνία για την απελευθέρωση τεσσάρων Ιρανοαμερικανών κρατουμένων διπλής υπηκοότητας, [25] συμπεριλαμβανομένων του δημοσιογράφου της Washington Post Jason Rezaian, του πρώην πεζοναύτη των ΗΠΑ Amir Hekmati, του πάστορα Saeed Abedini και του άγνωστου Nosratollah Khosravi-Roodsari. Ένας πέμπτος Αμερικανός χωρίς διπλή υπηκοότητα ανακοινώθηκε αργότερα ότι ήταν ο  Matthew Trevithnick, ένας φοιτητής που συνελήφθη πριν από λίγους μήνες.

Σε αντάλλαγμα, οι ΗΠΑ συμφώνησαν να απελευθερώσουν επτά Ιρανούς από τις αμερικανικές φυλακές (Nader Modanlu, Bahram Mechanich, Khosro Afghahi, Arash Ghahraman, Touraj Faridi, Nima Golestaneh και Ali Sabounchi) κυρίως για εγκλήματα παραβίασης των αμερικανικών κυρώσεων κατά του Ιράν, με μία εξαίρεση για έναν κρατούμενο, που εκδόθηκε από την Τουρκία με την κατηγορία του χακαρίσματος σε αμερικανική εταιρία.

Ένα άρθρο της Robin Wright στο New Yorker, που δημοσιεύτηκε λίγες ώρες μετά την ανταλλαγή κρατουμένων, εξήγησε [26] ότι η ανταλλαγή ήταν μέρος ενός μυστικού δευτερεύοντος γύρου διαπραγματεύσεων, που έλαβαν χώρα παράλληλα με τις διαπραγματεύσεις για τα πυρηνικά:

The initiative grew out of nuclear negotiations [27], launched in the fall of 2013, between Iran and the world’s six major powers. On the margins of every session, Wendy Sherman, the top American negotiator, pressed her Iranian counterparts about the American cases. The Iranians countered with demands for the release of their citizens imprisoned in the United States for sanctions-busting crimes. More than a year of informal discussions between Sherman and her counterpart, Majid Takht Ravanchi, the Iranian Foreign Ministry official in charge of American and European affairs, led to an agreement, in late 2014, that the issue should be handled separately—but officially—through a second channel.

Η πρωτοβουλία προέκυψε από διαπραγματεύσεις για τα πυρηνικά [27], που ξεκίνησαν το φθινόπωρο του 2013, μεταξύ του Ιράν και των έξι μεγάλων δυνάμεων του κόσμου. Στο περιθώριο κάθε συνόδου, η Wendy Sherman, η κορυφαία Αμερικανίδα διαπραγματεύτρια, πίεζε τους Ιρανούς ομολόγους της για τις αμερικανικές υποθέσεις. Οι Ιρανοί αντέδρασαν ζητώντας την απελευθέρωση των πολιτών τους, που ήταν φυλακισμένοι στις Ηνωμένες Πολιτείες για εγκλήματα κατά των κυρώσεων. Περισσότερο από ένα χρόνο ανεπίσημων συζητήσεων μεταξύ της Sherman και του ομολόγου της, Majid Takht Ravanchi, αξιωματούχου του ιρανικού υπουργείου Εξωτερικών αρμόδιου για τις αμερικανικές και ευρωπαϊκές υποθέσεις, οδήγησε σε συμφωνία, στα τέλη του 2014, ότι το θέμα πρέπει να αντιμετωπιστεί χωριστά — αλλά επίσημα — μέσω δεύτερου καναλιού.

Η ανταλλαγή έγινε αμέσως μετά την απελευθέρωση από το Ιράν των ναυτικών του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ, που κρατούνταν αιχμάλωτοι, αφού περιπλανήθηκαν χωρίς άδεια στα ιρανικά ύδατα. Πολλοί απέδωσαν τη γρήγορη απελευθέρωση των ναυτών σε θερμότερες σχέσεις μεταξύ του Ιράν και των ΗΠΑ [28] εν μέσω της οριστικοποίησης του JCPOA.

Η ημέρα εφαρμογής συνέπεσε επίσης με την 37η επέτειο, από την ημέρα που ο πρώην Σάχης εγκατέλειψε το Ιράν [29] πριν από την έναρξη της Ισλαμικής Επανάστασης. Η ειρωνεία της ιστορικής ημέρας δεν αγνοήθηκε από τους Ιρανούς.

Ο Σάχης Μοχάμεντ Ρεζά Παχλαβί έφυγε από το Ιράν στις 16 Ιανουαρίου 1979, αλλάζοντας την ιστορία. 37 χρόνια μετά, η ιστορία αλλάζει ξανά την ίδια μέρα.

Πολλοί Ιρανοί μοιράζονταν τροποποιημένες εκδοχές εμβληματικών εικόνων, που έγραφαν “Πάει ο Σάχης”, αλλάζοντάς τις σε “Πάνε οι κυρώσεις”.

37 χρόνια μετά την 37χρονη βασιλεία του Σάχη Μοχάμεντ Ρεζά, επιτέλους γιορτάζουμε το τέλος των κυρώσεων! Ξέρετε πού θα βρισκόμαστε σε 37 χρόνια;

Εν μέσω της ανυπομονησίας να ακούσει την επίσημη ανακοίνωση ότι οι κυρώσεις είχαν αρθεί, ο Ζαρίφ προέτρεψε τους οπαδούς του στο Twitter να είναι υπομονετικοί, περιγράφοντας τις διπλωματικές συναντήσεις που καθυστερούσαν την ανακοίνωση ως “τίποτα το σοβαρό”.

Φτάνουμε στην Ημέρα Εφαρμογής. Τίποτα το σοβαρό. Η διπλωματία απαιτεί υπομονή, αλλά όλοι γνωρίζουμε ότι σίγουρα ξεπερνά τις εναλλακτικές.

Μία από τις τελικές στιγμές της Ημέρας Εφαρμογής ήρθε με την ανακοίνωση του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (IAEA) ότι το Ιράν είχε συμμορφωθεί με όλους τους όρους, που ορίζονται από το JCPOA για τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν.

Ο Γενικός Διευθυντής του #ΔΟΑΕ επιβεβαιώνει ότι το #Ιράν έλαβε όλα τα μέτρα για να ξεκινήσει την εφαρμογή του #JCPOA

Αυτή ήταν μια διαδικασία, που επιβεβαιώθηκε σε μεγάλο βαθμό στις αρχές Δεκεμβρίου, όταν ο ΔΟΑΕ δημοσίευσε μια έκθεση αξιολόγησης [37], βασισμένη σε τεσσάρων ετών έρευνα, η οποία κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν υπήρχαν στοιχεία ότι το Ιράν προσπάθησε να αναπτύξει πυρηνικό όπλο από το 2009. Η επιβεβαίωση της Ημέρας Εφαρμογής ήταν αποτέλεσμα μια αξιολόγηση από το συμβούλιο των 35 εθνών του ΔΟΑΕ για να αποφασίσει εάν θα κλείσει η υπόθεση για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν με βάση τα προηγούμενα ευρήματα.

Η κοινή δήλωση Τύπου μεταξύ Μογκερίνι και Ζαρίφ λειτούργησε για την άρση των πυρηνικών κυρώσεων γύρω στις 10 το βράδυ, την οποία ακολούθησε ξεχωριστή δήλωση του Τζον Κέρι:

Διαβάζεται τώρα κοινή δήλωση Τύπου.

“Αίρονται οι κυρώσεις του ΟΗΕ που σχετίζονται με το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν”.

Ο Κέρι ξεκίνησε την ομιλία του στο Κέντρο Τύπου.

Οι τελικοί όροι της άρσης των κυρώσεων τεκμηριώθηκαν από το αμερικανικό Υπουργείο Οικονομικών [45], συμπεριλαμβανομένων των κυρώσεων που καταργήθηκαν από τις ΗΠΑ και οι οποίες εξακολουθούν να ισχύουν (ιδιαίτερα όσες σχετίζονται με τα ανθρώπινα δικαιώματα και την τρομοκρατία).

Ενώ τα προηγούμενα βήματα στις διαπραγματεύσεις για τα πυρηνικά έγιναν δεκτά σε μεγάλο βαθμό με χαρούμενους εορτασμούς [46] στο παρελθόν, η Ημέρα Εφαρμογής φαινόταν να είναι περισσότερο μια ήρεμη υπόθεση [47], καθώς οριστικοποιήθηκε αργά το βράδυ του Σαββάτου (οι Κυριακές είναι εργάσιμες στο Ιράν) και πραγματοποιείται σύμφωνα με τα σχέδια, που ξεκίνησαν τον περασμένο Ιούλιο.

Σε αντίδραση στην τελική ανακοίνωση, οι ιρανικές εφημερίδες ετοίμασαν πρωτοσέλιδα για το πρωί της Κυριακής παίζοντας με τον περίφημο τίτλο “Πάει ο Σάχης” από το 1979. Ο Πρόεδρος Χασάν Ρουχανί έσπευσε επίσης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να μοιραστεί τη χαρά του για την άρση των κυρώσεων.

Παρόμοιος τίτλος, ανήμερα το 1979: “Πάει ο Σάχης”/”Πάνε οι κυρώσεις”

#ΗμεραΕφαμογης–Ευχαριστώ τον Θεό για αυτήν την ευλογία & υποκλίνομαι στο μεγαλείο του υπομονετικού έθνους του Ιράν. Συγχαρητήρια για αυτή τη λαμπρή νίκη!

Ο λογαριασμός του προέδρου στο Instagram περιείχε επίσης μια επεξεργασμένη εκδοχή μιας δραματοποιημένης προεκλογικής συνέντευξης του 2013, στην οποία υποσχέθηκε ότι η διακυβέρνησή του, “σύνεσης και ελπίδας”, θα κρατούσε το κλειδί για την επίλυση του πυρηνικού ζητήματος, την άρση των κυρώσεων και τη δημιουργία μιας ακμάζουσας οικονομίας.

Ο Ρουχανί δημοσίευσε ξανά βίντεο με την κύρια προεκλογική του υπόσχεση, την άρση των κυρώσεων και την επίλυση του πυρηνικού ζητήματος

Οι επικριτικές αντιδράσεις καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας τόνιζαν το γεγονός ότι το Ιράν θα πρέπει επίσης να προσπαθήσει προς την εθνική συμφιλίωση μετά τη σημαντική διεθνή συμφιλίωση. Οι εκκλήσεις για απελευθέρωση Ιρανών κρατουμένων και για τη βελτίωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ήταν μεταξύ των συναισθημάτων, που κοινοποιήθηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Στο θέμα! Χαιρετίζεται η απελευθέρωση των Ιρανοαμερικανών, καιρός για όλους τους υπόλοιπους πολιτικούς κρατούμενους

“Οι κυρώσεις από ξένη κυβέρνηση καταργήθηκαν, αλλά οι κυρώσεις του #Ιράν κατά των δικών του ιδιωτών παραμένουν, συμπεριλαμβανομένου του φιλτραρίσματος, του κατ’ οίκον περιορισμού, της φυλάκισης”.