Από τα ”κογιότ” στους ”γύπες”: Τι συμβαίνει όταν οι μετανάστες δανείζονται

La familia de Abel Majzul en Guatemala, quienes tuvieron que afrontar los gastos e intereses del pago del viaje del único hombre de la familia a Estados Unidos. Foto: Diario19.

Η οικογένεια του Άμπελ Μαγζούλ στη Γουατεμάλα, που είχε να αντιμετωπίσει το κόστος του να στείλει το μοναδικό άνδρα της οικογένειας στις Ηνωμένες Πολιτείες καθώς και τον συνεπακόλουθο τόκο. Φωτογραφία από το Diario19.

Αυτό το άρθρο είναι από τον Ροντρίγκο Σομπεράνες και δημιουργήθηκε για τον ιστοχώρο Diario19.com στα πλαίσια της Πρωτοβουλίας για την Ερευνητική Δημοσιογραφία στην Αμερική από το Διεθνές Κέντρο για τους Δημοσιογράφους (International Center for Journalists (ICFJ) σε συνεργασία με την CONNECTAS. Δημοσιεύεται εδώ ως μέρος μιας δημοσιογραφικής συμφωνίας.

Για την οικογένεια Μαγζούλ, το να αποχαιρετά το μοναδικό άνδρα της οικογένειας, όταν μετανάστευσε από τη Γουατεμάλα στις Ηνωμένες Πολιτείες δεν ήταν το μόνο δύσκολο πράγμα που αντιμετώπισε. Είχαν επίσης να αντιμετωπίσουν το γεγονός ότι ήταν προσδεμένος σε ένα χρέος που αυξανόταν κάθε μήνα – μία ωρολογιακή βόμβα που μπορούσε να απασφαλισθεί, μόνον εφόσον όλα πήγαιναν σύμφωνα με το σχέδιο.

Εάν δεν είχαν επιλέξει να πάρουν δάνειο, η μόνη άλλη εναλλακτική ήταν να φυγαδευτούν παράνομα έξω από τη χώρα: να ταξιδέψουν με φορτηγά τρένα από το Μεξικό, με την ελπίδα να μη δολοφονηθούν ή εμπλακούν σε κάποιο ατύχημα στη διάρκεια της διαδρομής.

Ο Άμπελ Μαγζούλ εργάστηκε για δύο χρόνια στέλνοντας προμήθειες στην οικογένειά του και πληρώνοντας ένα μέρος από το χρέος του, αλλά στο τέλος απελάθηκε και η βόμβα ”έσκασε” πάνω σε αυτόν και την οικογένειά του. Εξαιτίας των δυσβάσταχτων τόκων που καλούνταν να πληρώσουν, βρέθηκαν σε χειρότερη κατάσταση από αυτή που θα μπορούσαν να φανταστούν πριν ξεκινήσουν για το Αμερικάνικο Όνειρό τους.

Ο Άμπελ είναι ένας από τους πολλούς που ταξίδεψαν με αυτόν τον τρόπο: παίρνουν ένα δάνειο από έναν ντόπιο δανειστή για να πληρώσουν το ”κογιότ” – ένα λαθρέμπορο – που τους βοηθά να περάσουν τα σύνορα. Έχει γίνει σύνηθες σε αυτή τη χώρα να δανείζονται υπερβολικά ποσά, περίπου 4.000 με 9.000 δολάρια. Είναι ένας τζόγος υψηλού ρίσκου, στον οποίο παίζεται όχι μόνο το μέλλον τους, αλλά επίσης λίγο ως πολύ ό,τι έχουν μέχρι τώρα δημιουργήσει, όπως έχει γίνει σαφές από μία αναφορά που δημοσιεύθηκε στην Πλατφόρμα Λατινο-αμερικανικής Δημοσιογραφίας CONNECTAS.

Ο Άμπελ Μαγζούλ χρωστούσε 40.000 κετζάλ (5.240 δολάρια)—ένα ποσό που μεγάλωνε κατά 524 δολάρια κάθε μήνα, εξαιτίας του τόκου 10% στον οποίο συμφώνησε, όταν υπέγραψε ένα χαρτί χωρίς καμία απολύτως νομική αξία, όπως μας είπε η μητέρα του Άμπελ, Φλορίντα Μαγζούλ, στο Πατζούν, στο γεωγραφικό διαμέρισμα του Τσιμαλτενάνγκο, στη Γουατεμάλα.

“Οι άνθρωποι πρέπει να αφήσουν τις περιουσίες τους εδώ. Αντί να τα βάζουν σε υποθήκες, υποχρεώνονται να μεταβιβάζουν με μία υπογραφή τους τίτλους ιδιοκτησίας της γης ή του σπιτιού τους, με προφορική εγγύηση,” λέει ο Βινίσιο Σόλις, ένας επιχειρηματίας από το Πατζούν.

Αυτό ακριβώς έκανε και η οικογένεια του Άμπελ Μαγζούλ. Οι αδερφές του και η μητέρα του Φλορίντα μιλούν για την αγωνία που βίωναν για χρόνια μήπως χάσουν το μικρό τους τριαράκι. Σύμφωνα με το Ειρηνοδικείο του Τσιμαλτενάνγκο, αυτό το σπίτι τώρα ανήκει στο δανειστή τους, που τους έχει επίσης κάνει αναφορές για ”απειλές και επιδεινούμενο σφετερισμό περιουσίας”. Τώρα αντιμετωπίζουν τη διαταγή του δικαστηρίου να εκκενώσουν τη γη όπου κατοικούν.

Σε αυτό το κτίριο, που έχει χάρτινο ταβάνι, πόρτες από ανακυκλωμένο ξύλο και καθόλου τσιμέντο ούτε φωτογραφίες, η οικογένεια μιλά τη γλώσσα των Μάγια Kaqchikel. Επίσης φορούν μόνο παραδοσιακές στολές και η διατροφή τους αποτελείται κυρίως από καλαμπόκι και άλλους σπόρους – το κρέας και τα γαλακτοκομικά προϊόντα αποτελούν περιστασιακές πολυτέλειες.

Το σύνολο των εγγράφων που η κυρία Μαγζούλ μάζεψε σε ένα φάκελο δείχνει πώς λειτουργούν αυτές οι συμφωνίες μεταξύ των δανειστών και των μεταναστών. Εκεί η μητέρα του ΄Αμπελ έχει μία συμβολαιογραφική πράξη που εκδόθηκε από ένα δικηγόρο από το Πατζούν, στην οποία δηλώνεται ότι το σπίτι ”πουλήθηκε” για 40.000 κετζάλ σε ένα μεγαλοκαρχαρία δανειστή. Αυτό το χρέος είναι που κρατά χειροπόδαρα δεμένη την οικογένεια, είναι το βαρίδι που κρέμεται από πάνω της και γίνεται όλο και πιο μεγάλο καθώς τα χρόνια περνούν.

Το έγγραφο, που υπογράφηκε το Δεκέμβριο του 2006, αναφέρει:

Σύμφωνα με το ισχύον δημόσιο δίκαιο, έχουν συμφωνήσει σε ένα συμβόλαιο αγοράς δικαιωμάτων ιδιοκτησίας της περιουσίας.

Η περιουσία υπό συζήτηση είναι το τριάρι όπου κατοικούν η Φλορίντα Μαγζούλ, οι δύο κόρες της και τα εγγόνια της.

Η ιστορία πίσω από τα χαρτιά της κυρίας Μαγζούλ συνεχίζεται με ένα μεγάλο αριθμό αποδείξεων από καταθέσεις που έγιναν μεταξύ Ιουνίου 2007 και Ιανουαρίου 2008 σε μία τράπεζα ονόματι Banco de Desarrollo Rural (Αγροτική Αναπτυξιακή Τράπεζα) σε λογαριασμό στο όνομα του δανειστή, που φτάνουν συνολικά τα 75.400 κετζάλ (9.800 δολάρια).

Αυτές οι καταθέσεις έγιναν μέσα από εμβάσματα που έστειλε ο Άμπελ Μαγζούλ καθώς εργαζόταν στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά ο ”γύπας” δανειστής δεν τις αναγνωρίζει ως έγκυρες.

Στη Γουατεμάλα, το 42% των ανθρώπων ζουν στην επαρχία, και σύμφωνα με την κοινωνική οργάνωση Vida Digna (Αξιοπρεπής Ζωή), εκεί βρίσκονται οι περισσότεροι δανειστές και τα περισσότερα ταμιευτήρια που προσφέρουν πίστωση σε φτωχούς ανθρώπους που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για να ζητήσουν τραπεζικό δάνειο.

Σύμφωνα με την Αλεχάντρα Γκορντίλλο, διευθύντρια της οργάνωσης Κοναμίγκουα, η οποία είναι υπεύθυνη για την υπεράσπιση όσων έχουν πληγεί από τους τοκογλύφους, η υπόθεση της οικογένειας Μαγζούλ και της δικαστικής διαμάχης της με το δανειστή είναι μία από τις χιλιάδες παρόμοιες που συμβαίνουν εκεί.

“Είναι δανειστές που παρουσιάζονται ως τραπεζίτες. Δουλεύουν εκεί όπου οι τράπεζες δεν πλησιάζουν: βρίσκονται εκεί για λίγες εβδομάδες και έπειτα εξαφανίζονται,” λέει ένας διοικητικός υπάλληλος από το γεωγραφικό διαμέρισμα του Τσιμαλτενάνγκο, που θέλησε να κρατήσει κρυφά τα στοιχεία του.

Η Φλορίντα και οι δύο κόρες της, όπως η πλειονότητα του γηγενούς πληθυσμού του Πατζούν, ψάχνουν για δουλειά στην εξοχή, όπου οι άνδρες κερδίζουν 40 κετζάλ την ημέρα, αλλά οι γυναίκες μόνο 20. Με αυτό το εισόδημα δε μπορούν να αντέξουν επιπλέον πληρωμές στους δανειστές.

Έξι ολόκληρα χρόνια συγκέντρωναν αυτές τις αποδείξεις καταθέσεων, που τώρα αποτελούν υποκατάστατα των τίτλων που η οικογένεια Μαγζούλ έπρεπε να παραδώσει με το συμβόλαιο που υπέγραψε. Άλλοι άνθρωποι που δεν είχαν αυτά τα χαρτιά για να υπερασπιστούν τους εαυτούς τους έχουν καταλήξει στους δρόμους άστεγοι – ή στη φυλακή.

“Είχαμε περιπτώσεις ανθρώπων που κλειδώνονταν μέσα στα σπίτια τους μόνο και μόνο για να μπορούν να ζουν εκεί,” λέει ο διευθυντής της Κοναμίγκουα.

Ο Χουάν Μπαραγάν ζει στην άλλη πλευρά του Πατζούν. Αποφυλακίστηκε πρόσφατα και αρνήθηκε να μιλήσει σχετικά με αυτή την υπόθεση. ”Είναι από αυτούς που φυλακίστηκαν, γιατί ζούσαν μέσα στα ίδια τους τα σπίτια,” λέει ο διευθυντής της Κοναμίγκουα, ο οποίος υπερασπίστηκε τον Μπαραγάν από την πλευρά της πολιτικής αγωγής. Σε κλήσεις που κάναμε σε άλλους θιγμένους από τους δανειστές ανθρώπους συναντήσαμε ενόχληση ή άρνηση να μιλήσουν.

Η δημοσιοποίηση αυτών των υποθέσεων δε θα βοηθήσει αυτούς που εθίγησαν να πάρουν πίσω τα σπίτια τους. ”Μόνο περισσότερα προβλήματα θα δημιουργήσει,” λένε. “Με τρομάζει η ιδέα ότι θα τον δω, μου προκαλεί πανικό. Όταν τον βλέπω το στομάχι μου πονάει,” παραπονιέται ένας πολίτης του Πατζούν για το δανειστή του.

Ο φόβος τους είναι εύλογος. Ένα σημαντικό μέρος των διαπραγματεύσεων που γίνονται κατά τη διάρκεια του δανεισμού είναι η δουλειά που κάνουν οι λαθρέμποροι για να τσιμπήσουν πελάτες για τους τοκογλύφους. ”Οι δανειστές γίνονται συνέταιροι με τα κογιότ και τους λαθρέμπορους ναρκωτικών,” μας διαβεβαιώνει ο αρχηγός της κοινότητας.

“Η πλειονότητα των δανειστών που παρέχουν αυτό το είδος εξυπηρέτησης συνδέονται με συμβολαιογράφους και λαθρέμπορους και μερικοί συνδέονται και με το οργανωμένο έγκλημα,” λέει η Αλεχάντρα Γκορντίλλο. Ένα ”κογιότ” που ταυτοποιήθηκε μόνο με το όνομα ”Χοσέ”, που του πήραν συνέντευξη στο Σαν Πέδρο Σούλα στην Ονδούρα είπε: ”Πρέπει όλοι να έχουμε ένα συγκεκριμένο αφεντικό και πρέπει να δουλέψουμε με κάποιο καρτέλ. Δε μπορείς να το πας μόνος σου”.

Η Αλεχάντρα Γκορντίλλο εκτιμά ότι ο δανειστής των Μαγζούλ είναι ένας από τους ”εκατοντάδες” στη Γουατεμάλα και ότι έχει αρπάξει περίπου 250 περιουσίες από πελάτες που δανείστηκαν χρήματα από αυτόν. Ωστόσο, δεν υπάρχει ακριβής καταγραφή επειδή, όπως λέει, αυτές οι περιουσίες δεν ανήκουν στο πραγματικό όνομά του αλλά σε ψευδώνυμα.

Για να διαβάσετε ολόκληρη την αναφορά, κάντε κλικ στο παρακάτω banner:

CONNECTAS

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.