Ο Anwar Ibrahim και η κόρη του Nurul Hana Anwar στο εξώφυλλο του βιβλίου “Ο αγαπημένος μου μπαμπάς.” Ευχαριστίες: ευγενική παραχώρηση της Nurul Hana Anwar
Το παρόν άρθρο της Sarah Ngu [1] για το The World [2] αρχικά παρουσιάστηκε στο PRI.org [3] στις 25 Νοεμβρίου 2015. Αναδημοσιεύεται στο Global Voices σε δύο μέρη, κατόπιν αδείας.
Στο πρώτο μέρος, σας παρουσιάζουμε τη Nurul Hana Anwar, συγγραφέα πρόσφατα δημοσιευμένου βιβλίου και κόρη του Μαλαισιανού πολιτικού κρατουμένου Anwar Ibrahim. Στο δεύτερο μέρος [4], η ίδια εξηγεί πώς κατέληξε να δημοσιεύσει το πολύ προσωπικό βιβλίο της με τίτλο Sayang Buat Papa (Ο αγαπημένος μου μπαμπάς).
Ένα μικρό κοριτσάκι κάθεται σκυμμένη κάτω από ένα τραπέζι, ενώ σηκώνει το κεφάλι της απορημένη. Τα μάτια της και το στόμα της δείχνουν φόβο. Ρωτά, “Μαμά, τι συμβαίνει;”
Είναι 20 Σεπτεμβρίου 1998. Η αστυνομία έχει μόλις εισβάλει στο σπίτι. Έχουν αρπάξει τον πατέρα της. Απέξω, ακούγεται πλήθος ανθρώπων να φωνάζει το σύνθημα αναμόρφωσης της Μαλαισίας, “Reformasi!”
Η οικογένειά της της εξηγεί πως ένας μοχθηρός άνδρας — ο Πρωθυπουργός — ευθύνεται για την αρπαγή του μπαμπά της και τη μεταφορά του στη φυλακή. Η μητέρα της της ζητά να προσευχηθεί, να έχει πίστη στον Αλλάχ.
Το κοριτσάκι, το μικρότερο σε ηλικία από τα πέντε παιδιά της οικογένειας, δεν γνωρίζει ότι ο πατέρας της ήταν έτοιμος να εκλεγεί Πρωθυπουργός και πως πλέον είναι ο διασημότερος πολιτικός κρατούμενος της χώρας, καθώς κατηγορείται για σοδομισμό. Πώς μπορεί κανείς να εξηγήσει σε ένα εξάχρονο παιδάκι τι σημαίνει “σοδομισμός”;
Διαβάστε αυτή τη δημοσίευση στα Μαλαισιανά στο PRI.org: Penantian Panjang Kepulangan Seorang Bapa [5]
Το όνομα Anwar Ibrahim είναι πολύ γνωστό στη Μαλαισία. Κατά τη δεκαετία 1990, ανήλθε ραγδαία στην εξουσία. Το περιοδικό TIME τον παρουσίαζε στο εξώφυλλο [6] αποκαλώντας τον “το αστέρι της ανερχόμενης γενιάς ηγετών” στην Ασία, λόγω των οικονομικών μεταρρυθμίσεων και των φιλοδοξιών του για μεταρρυθμίσεις δημοκρατικού χαρακτήρα. Επρόκειτο να διαδεχθεί τον μέντορά του, τον Πρωθυπουργό Mahathir Mohamed, αλλά προέκυψε μια ρήξη μεταξύ τους που αφορούσε το πελατειακό σύστημα του κράτους. Όταν απομακρύνθηκε από την εξουσία στις 2 Σεπτεμβρίου 1998, ο Anwar έδωσε πολιτικές ομιλίες σε κοινό δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων, στις οποίες ζητούσε την απομάκρυνση του Mahathir φωνάζοντας το σύνθημα “reformasi!”. Το όνομα του κοριτσιού είναι Nurul Hana Anwar. Σύμφωνα με έθιμο της Μαλαισίας, το παιδί παίρνει το επώνυμό του από το μικρό όνομα του πατέρα, επομένως το όνομά της είναι στην ουσία, Nurul Hana, κόρη του Anwar.
Στη συνέχεια, ο δρ. Mahathir έδωσε εντολή να τον συλλάβουν. Για πολλούς Μαλαισιανούς, η σύλληψη του Anwar ήταν η στιγμή που αφυπνίστηκαν πολιτικά. Λειτούργησε ως ο καταλύτης για το μεταρρυθμιστικό κίνημα της Μαλαισίας. Εκείνη τη νύχτα, συνειδητοποίησαν ότι εφόσον η κυβέρνησή τους μπορούσε να στραφεί εναντίον ενός ατόμου με τέτοια εξουσία όπως ο Anwar, μπορούσε να στραφεί εναντίον οποιουδήποτε.
Η Nurul Hana δεν γνώριζε σχεδόν τίποτα από όλα αυτά όταν οι άνδρες με τις μάσκες του σκι και τα όπλα εισέβαλαν στο σπίτι της. Για εκείνη, ήταν απλώς η ημέρα που έχασε τον μπαμπά της — η ημέρα που, σύμφωνα με τη μητέρα της, άρχισε να κρύβεται πιο συχνά κάτω από τραπέζια, κλείστηκε στον εαυτό της και σταμάτησε να μιλά.
Απόσπασμα από το βιβλίο “Ο αγαπημένος μου μπαμπάς”, με εικόνες του Anwar Ibrahim με μαυρισμένο μάτι. Ευχαριστίες: ευγενική παραχώρηση της Nurul Hana Anwar
Η Nurul Hana έχασε τη φωνή της στην ηλικία των 6 ετών και άρχισε να την ξαναβρίσκει στην ηλικία των 23. Τον περασμένο Αύγουστο, έδωσε μια ομιλία στην πρωτεύουσα για την παρουσίαση του βιβλίου της, με τίτλο Sayang Buat Papa (Ο αγαπημένος μου μπαμπάς). Πρόκειται για ένα κολάζ, με φωτογραφίες που παρουσιάζουν το πώς αντιλαμβάνεται ένα παιδί, μέσα από τα δικά του μάτια, την εξαφάνιση του μπαμπά του από κάποιους “κακούς ανθρώπους” και την επανεμφάνισή του εννιά ημέρες αργότερα, με μαυρισμένο μάτι, σε ένα μικροσκοπικό κελί.
Σε αυτό το βιβλίο, ο Anwar δεν είναι πολιτικός. Είναι μπαμπάς, σύζυγος — άνθρωπος. Το βιβλίο έκανε καλές πωλήσεις και έφτασε στην πέμπτη θέση των best-seller, στην κατηγορία των μη λογοτεχνικών έργων στο Borders της Μαλαισίας. Κυκλοφόρησε [7] στις ΗΠΑ τον Οκτώβριο του 2015.
Η Nurul Hana δεν σκόπευε να γίνει συγγραφέας. Το βιβλίο προέκυψε από ένα κολάζ που δημιούργησε για το σχολείο. Συναντηθήκαμε μια Παρασκευή πρωί του Σεπτεμβρίου, την πρώτη εβδομάδα της σχολικής χρονιάς.
Είναι γλυκομίλητη και φιλική, με μεγάλα, στρογγυλά γυαλιά που ακουμπούσαν στα γεμάτα μάγουλά της. Καθίσαμε σε μια καφετέρια, αλλά δεν ήπιε καφέ, αφού προτιμά να πίνει ζεστή σοκολάτα ακούγοντας παράλληλα Radiohead και δουλεύοντας πάνω στο project γραφικού σχεδίου που έχει για το σχολείο.
Είχε μόλις επιστρέψει από την παρουσίαση του βιβλίου της, κατά την οποία μίλησε σε κοινό 150 ανθρώπων περίπου, μεταξύ των οποίων ήταν και πολλοί εξέχουσες πολιτικές προσωπικότητες, δημοσιογράφοι και ηγετικές προσωπικότητες. Το να μιλά ενώπιον κοινού την τρομοκρατεί — έχει δοκιμάσει να κάνει μαθήματα υποκριτικής για να αντιμετωπίσει αυτή τη φοβία — αλλά, παρ’ όλα αυτά η ομιλία της πήγε πολύ καλά, όπως μου είπε. Ωστόσο, όταν, μετά την ομιλία, συναντήθηκε με έναν δημοσιογράφο, του ζήτησε να μην καταγράψει τη συνομιλία. Εμένα μου επέτρεψε να ηχογραφήσω την κουβέντα μας, αλλά η νευρικότητά της ήταν εμφανής από τη συχνότητα με την οποία ζητούσε συγνώμη και το ντροπαλό χαμόγελο της. Το σώμα της έδινε την εντύπωση ότι ακόμα προσπαθούσε να συνηθίσει τη φωνή της.
Η χρονική στιγμή της έκδοσης του βιβλίου δεν είναι τυχαία. Τον περασμένο Φεβρουάριο, ο Anwar φυλακίστηκε και πάλι για πέντε χρόνια με την κατηγορία του σοδομισμού, μια καταδίκη την οποία η Ομάδα Εργασίας για Αυθαίρετες Κρατήσεις των Ηνωμένων Εθνών (Working Group on Arbitrary Detention) αποκάλεσε [8] “υποκινούμενη από πολιτικές σκοπιμότητες”.
Πολλοί πιστεύουν πως, δεδομένων των φιλελεύθερων μεταρρυθμιστικών πεποιθήσεων και επιδιώξεων για μεταρρύθμιση και της ένθερμης μουσουλμανικής πίστης του, ήταν έτοιμος να ενώσει τους αποκλίνοντες μουσουλμάνους της Μαλαισίας (πλειοψηφία του πληθυσμού), τις κινεζικές και ινδικές εθνότητες, προκειμένου να ανατρέψει την κυρίαρχη συμμαχία. Η φυλάκισή του αποτελεί ένα σημαντικό κώλυμα για την αντιπολίτευση, αλλά υπάρχουν ορισμένοι που εκφράζουν ανοιχτά την σκέψη [9] ότι πιθανόν να πρέπει να σταματήσουν να περιμένουν τον Anwar και να στραφούν σε μια νεότερη γενιά ηγετών που θα αναλάβει τα ηνία.
Το βιβλίο της Nurul Hana δεν θίγει αυτές τις συζητήσεις. Δεν έχει καμία απολύτως σχέση με την πολιτική και αποφασισμένο να δείξει μια διαφορετική πλευρά του Anwar. Μία από τις εικόνες που επαναλαμβάνονται περισσότερο από όλες είναι οι φωτογραφίες των ποδιών του μπαμπά της, με παντόφλες. Όταν τη ρώτησα γιατί επέλεξε να απεικονίσει τα πόδια του, από όλα τα σημεία του σώματός του, μου απάντησε λέγοντας ότι οι περισσότεροι άνθρωποι γνωρίζουν τον μπαμπά της από φωτογραφίες ή βίντεο όπου είναι στο βήμα και βγάζει κάποιο λόγο.
Δείχνοντας επανειλημμένα τα γυμνά πόδια του, που εύκολα κάποιος θα μπορούσε να τα μπερδέψει με τα πόδια κάποιου άλλου, φανερώνει την εικόνα του Anwar χωρίς κανένα στοιχείο εξουσίας. Όταν η κυβέρνηση φυλάκισε τον Anwar, δεν του στέρησε απλώς την πολιτική σταδιοδρομία, τη δουλειά του και τη φήμη του. Στέρησε και έναν παππού, πατέρα και σύζυγο από την οικογένειά του. Τα ακριβή λόγια της Nurul Hana ήταν, “τα πήραν όλα,” μαζί με το σώμα του.
Εάν η αντιπολίτευση προχωρήσει παρακάτω χωρίς τον πολιτικό σωτήρα της, το κίνημα για την απελευθέρωση του Anwar θα βασίζεται πλέον λιγότερο στην πολιτική δύναμή του και περισσότερο στο βασικό επιχείρημα ότι κανένας άνθρωπος δεν επιτρέπεται να υφίσταται τόση αδικία από το κράτος. Η ανθρώπινη υπόσταση του Anwar θα πρέπει να αποτελεί το βασικό στοιχείο προς κρίση — γι’ αυτό και το καλλιτεχνικό βιβλίο της νεότερης κόρης του πιθανόν να αποδειχθεί πιο σχετικό με την πολιτική, πιο προφητικό και ελπιδοφόρο απ’ όσο θα περίμενε κανείς.