Αυτό το άρθρο και ραδιοφωνική παρουσίαση από την Naomi Gingold για το The World αρχικά δημοσιεύτηκε στο PRI.org στις 11 Σεπτεμβρίου 2015 και αναδημοσιεύεται εδώ βάσει συμφωνίας ανταλλαγής περιεχομένου.

Για μεγάλο χρονικό διάστημα, η παραγωγή σάκε στην Ιαπωνία αποτελούσε βιομηχανία ιδιοκτητών, που δεν κατασκεύαζαν οι ίδιοι σάκε, και μετοίκων αρχι-παρασκευαστών, οι επονομαζόμενοι Toji, που ζούσαν στα αποστακτήρια το χειμώνα και έπειτα επέστρεφαν σπίτια τους.

Η βιομηχανία όμως έχει παρακμάσει. Ο αριθμός των ατόμων που πίνουν σάκε έχει μειωθεί, ο αριθμός των αποστακτηρίων στην Ιαπωνία έχει μειωθεί κατά 50% από τον αντίστοιχο αριθμό που λειτουργούσε τη δεκαετία του '70, ενώ οι αρχι-παρασκευαστές γερνούν και συχνά είναι απρόθυμοι να αλλάξουν τις συνήθειές τους για να βρουν νέους ή νεαρότερους πελάτες.

Η Emi Machida, η Toji (ή αρχι-παρασκευάστρια σάκε), στο Αποστακτήριο Machida στην πόλη Gunma της Ιαπωνίας, δηλώνει: “προκειμένου να παραμείνουμε ζωντανοί, αποφασίσαμε να γίνουμε ένα αποστακτήριο ιδιοκτητών-παραγωγών. Αποφασίσαμε να φτιάχνουμε το σάκε που πραγματικά θέλαμε να φτιάχνουμε και να πίνουμε εμείς. Έτσι, πριν από 10 χρόνια σταματήσαμε να χρησιμοποιούμε το σύστημα των μετοίκων παρασκευαστών”.

Το αποστακτήριο ανήκει στην οικογένειά της για περισσότερα από 130 χρόνια, αλλά η ίδια είναι η πρώτη Toji στην οικογένεια.

Η Machida είναι στην πρώτη γραμμή του ολοένα και αυξανόμενου κινήματος ιδιοκτητών-παραγωγών στην Ιαπωνία. Είναι όμως και ασυνήθιστη, καθώς είναι μια από τις λίγες γυναίκες Τoji σε ένα ανδροκρατούμενο περιβάλλον για μεγάλο διάστημα.

Στα αρχαία χρόνια, κάποιοι λένε πως η παραγωγή σάκε ήταν γυναικεία τέχνη. Πράγματι, η λέξη Toji, όταν γράφεται με παλαιούς χαρακτήρες, μπορεί και να σημαίνει “γυναίκα”.

Όταν όμως ο παππούς της Machida έτρεχε την επιχείρηση, η Machida λέει πως “οι γυναίκες θεωρούνταν, βρώμικες, ακάθαρτες, οπότε έλεγε ο παππούς μου ότι οι γυναίκες δεν μπορούσαν να μπουν στο καθαγιασμένο αποστακτήριο”.

Το σάκε χρησιμοποιείται συχνά για θρησκευτικές τελετές στην Ιαπωνία και το Αποστακτήριο Machida, όπως όλα τα αποστακτήρια σάκε, είναι ευλογημένο από Σιντοϊστή ιερέα και διακοσμημένο με ιερές σιντοϊστικές κορδέλες.

Μεγαλώνοντας, η Μachida ποτέ δε φαντάστηκε πως θα γινόταν παραγωγός σάκε. Πήγε σε κολέγιο στο Τόκυο, αλλά, όπως και πολλές άλλες γυναίκες, βρέθηκε σε επαγγελματικό αδιέξοδο, φτιάχνοντας απλά τσάι και βγάζοντας φωτοτυπίες.

Κι η ιδέα της επιστροφής στην Gunma για να συνεχίσει την οικογενειακή επιχείρηση ήταν κάτι που είχε πάντα στο μυαλό της, ειδικά εφόσον ήταν κι η μεγαλύτερη κόρη.

Όταν ξεκίνησε ως Toji,τα πράγματα δεν πήγαιναν πάντα τόσο καλά. Οι υπάλληλοί της, όλοι άνδρες, δεν την άκουγαν.

“Όταν έλεγα βάλε αυτό εδώ, το μετακινούσαν σε διαφορετικό σημείο. Τα πράγματα απλά δεν κατέληγαν όπως ζητούσα”, λέει η ίδια. “Στο τέλος, όλοι έφευγαν στις 5 κι εγώ έμενα μέχρι τα μεσάνυχτα να ξανακάνω σωστά πράγματα”.

Είχε ακούσει επίσης ότι υπήρχαν πολλοί πελάτες που δεν ήθελαν να αγοράσουν σάκε από έναν μη βετεράνο και μη άνδρα παραγωγό.

Τώρα όμως, δεν τα ακούει αυτά. Από τότε που ανέλαβε ως Toji πριν από δέκα χρόνια, το σάκε ανώτερης ποιότητας του Αποστακτηρίου Machida έχει κερδίσει το χρυσό μετάλλιο εφτά φορές στα Ετήσια Βραβεία Σάκε της Ιαπωνίας. Αυτό δε συνέβη ποτέ με τον παλαιό Toji.

Για να φτιάξεις σάκε, ξεκινάς “γυαλίζοντας” τον εξωτερικό φλοιό του ρυζιού. Το πόση ποσότητα αφαιρείς είναι το κλειδί για να αποφασίσεις πόσο καλής ποιότητας σάκε παίρνεις. Έπειτα, το ρύζι πλένεται, μπαίνει στον ατμό και περνάει από ζύμωση (αυτή είναι η σύντομη εκδοχή).

Τα μικρά πράγματα έχουν μεγάλη σημασία: τι ρύζι χρησιμοποιείς, τι νερό, πόσο συχνά και σε ποια στάδια ή μικρο-στάδια ρυθμίζεις τη θερμοκρασία.

Χρειάζονται περίπου 45 μέρες για την παραγωγή ενός βαρελιού σάκε.

Σήμερα, καθώς η Machida δεν εποπτεύει απλά τους εργαζόμενους και τον εξοπλισμό και δε δοκιμάζει την ποιότητα του σάκε, από την πρώτη μέρα βρίσκεται στην αποθήκη μέσα σε τόνους ρυζιού, περνώντας κάμποσα μερόνυχτα σε ένα δωμάτιο με θερμοκρασία πάνω από 100 βαθμούς Κελσίου για την εκκίνηση της ζύμωσης, κουβαλώντας 15κιλους κουβάδες νερού ανεβοκατεβαίνοντας σκάλες, αναμειγνύοντας τεράστια βαρέλια ζυμωμένου ρυζιού, 3000-6000 λίτρων. Πρόκειται για εξοντωτική δουλειά.

Για να μάθει την τέχνη, η Machida σπούδασε δίπλα σε παλιούς αποστάκτες και διάβασε βιβλία. “Ακόμα μελετώ, αλλά, ουσιαστικά, το πιο σημαντικό πράγμα είναι να φτιάξεις κάτι που να σου αρέσει εσένα και να θέλεις να το πιεις”, δηλώνει.

Σέβεται τις παλιές παραδόσεις, αλλά πιστεύει επίσης ότι είναι σημαντικό να πειραματίζεται με νέους τρόπους για να πετύχει κάποια πράγματα.

Συχνά πηγαίνει σε μηνιαίες συναντήσεις μελέτης με άλλους Toji και είναι μέλος επίσης του αποκαλούμενου “Kura Josei No Kai”, της Ομάδας Γυναικών της Βιομηχανίας Σάκε.

Και έχει αποτελέσει κλειδί η υποστήριξή τους, παραδέχεται η ίδια, ειδικά από τις άλλες γυναίκες Toji.

 

“Μου έδωσε θάρρος και ενέργεια η συμμετοχή μου στην ομάδα”, προσθέτει. Συνειδητοποίησε ότι δεν ήταν μόνη και ότι όλες αντιμετώπιζαν τα ίδια θέματα.

Υπάρχουν πλέον περίπου 20 γυναίκες Τoji σε όλη την Ιαπωνία και η Μachida συχνά οργανώνει μαζί τους εκδηλώσεις.

Υπογραμμίζει ότι το να είναι γυναίκα έχει και τα καλά του στη δουλειά. Καθώς είναι ασυνήθιστο κάτι τέτοιο, τα ΜΜΕ και οι καταναλωτές πολλές φορές δίνουν μεγαλύτερη προσοχή. Κάποιες φορές, οι παλαιότεροι άνδρες παρασκευαστές δείχνουν μεγαλύτερο ενθουσιασμό στο να τις διδάξουν.

Το πιο σημαντικό όμως πλέον είναι ότι η Machida έχει τον σεβασμό των άλλων λόγω του γευστικότατου σάκε της.

Ναι. Συγγνώμη που δεν μπορείτε να το γευτείτε μέσ’ από το άρθρο μας. Μπορείτε όμως να το βρείτε στο Τόκυο, στις περισσότερες περιοχές στην Ιαπωνία και ίσως κάποια στιγμή στο μέλλον, προχωρήσει σε πωλήσεις στο εξωτερικό.

”Είναι το όνειρό μου”, παραδέχεται.