[1]Απόβαση στρατιωτών στη Μαδαγασκάρη. Μέσω του ιστολογίου My asa, με άδεια.
Η ιστορία βρίθει από ερωτήματα του τύπου “Τι θα συνέβαινε αν…”; Συγγραφείς όπως και ιστορικοί τους αρέσει να φαντάζονται τι θα συνέβαινε, εάν ένα μοναδικό γεγονός είχε πάρει άλλη τροπή. Παραδείγματα: και αν οι Δυνάμεις του Άξονα είχαν κερδίσει το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο [2] (όπως το φαντάστηκε ο Αμερικανός μυθιστοριογράφος Φίλιπ Ντικ); Και αν ο Ναπολέων είχε κατορθώσει [3]να εισβάλλει στη Ρωσία το 1811; Και αν ο Πρόεδρος των Η.Π.Α. Τζον Φ. Κένεντι είχε επιζήσει από τη δολοφονία του [4] το 1963;
Το λιγότερο γνωστό από αυτά τα “Και αν” είναι το Σχέδιο Μαδαγασκάρη, το οποίο απέτυχε να πραγματοποιηθεί κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Το Σχέδιο Μαδαγασκάρη [5] ήταν ένα σχέδιο, το οποίο οραματίστηκε η ναζιστική κυβέρνηση της Γερμανίας κατά τη διάρκεια του πολέμου και περιελάμβανε τον εκτοπισμό του εβραϊκού πληθυσμού της Ευρώπης στο νησί της Μαδαγασκάρης. Η ιδέα, που προωθήθηκε από τον Franz Rademacher [6], επικεφαλής του Εβραϊκού Τμήματος του Υπουργείου Εξωτερικών, αφορούσε την εκχώρηση της Μαδαγασκάρης, τότε γαλλικής αποικίας, στη Γερμανία μέσα στο πλαίσιο της συνθηκολόγησης της Γαλλίας. Το σχέδιο εγκρίθηκε από τον Χίτλερ, ο οποίος διέταξε στις 15 Αυγούστου 1940, τον Αδόλφο Άιχμαν να ξεκινήσει τον εκτοπισμό ενός εκατομμυρίου Εβραίων το χρόνο για μια περίοδο τεσσάρων ετών στη Μαδαγασκάρη, η οποία θα μετατρεπόταν σε ένα αστυνομοκρατούμενο κράτος στη δικαιοδοσία των Ες-Ες [7].Τελικά, το σχέδιο αναβλήθηκε, όταν οι Ναζί επέλεξαν τη συστηματική γενοκτονία του εβραϊκού πληθυσμού.
Ο Γερμανός Magnus Brechtken, αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Νότιγχαμ και ειδικός σε αυτή την πτυχή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, εξηγεί λεπτομερώς σε αυτό το βίντεο (στα αγγλικά) τα στοιχεία του Σχεδίου Μαδαγασκάρη:
Ένας από τους λόγους εγκατάλειψης αυτού του σχεδίου ήταν η αποτυχία της Γερμανίας να νικήσει τη Μεγάλη Βρετανία και να πάρει τον έλεγχο του στόλου της, απαραίτητη προϋπόθεση για να τεθεί σε εφαρμογή η διοικητική μέριμνα της απέλασης. Ο Χίτλερ συνέχισε να έχει το σχέδιο κατά νου μέχρι το 1942, οπότε και οι βρετανικές δυνάμεις ολοκλήρωσαν την ανάληψη του ελέγχου της Μαδαγασκάρης από το Βισί της Γαλλίας, γεγονός το οποίο έθεσε οριστικό τέλος στο σχέδιο.
Το ιστολόγιο My Asa Mada της Μαδαγασκάρης ανέκτησε μια συλλογή από ιστορικά αρχεία, που διηγείται τις μάχες μεταξύ των βρετανικών δυνάμεων και της κυβέρνησης του Βισί στη Μαδαγασκάρη το 1942. Ακολουθούν κάποιες φωτογραφίες και βίντεο εκείνης της εποχής που δημοσιεύονται στο ιστολόγιο [8]:
[1]Η βρετανική αεροπορία (RAF). Από το ιστολόγιο My asa, με άδεια.
Το παρακάτω βίντεο δείχνει την άφιξη στη Μαδαγασκάρη του βρετανικού στόλου συνοδευόμενου από τις Ελεύθερες Γαλλικές Δυνάμεις:
Την επομένη της Ημέρας Μνήμης του Ολοκαυτώματος [9] στο Ηνωμένο Βασίλειο (27 Ιανουαρίου), οι Μαλγάσιοι αναλογίστηκαν στο Διαδίκτυο τις προεκτάσεις της ερώτησης “Και αν το Σχέδιο Μαδαγασκάρη είχε εφαρμοστεί”;
Ο Tomavana, blogger που ζει στη Γενεύη της Ελβετίας, έγραψε ότι αυτή η εναλλακτική ιστορία περιλαμβάνει τόση πληθώρα μεταβλητών [10], ώστε να γίνει μια ξεκάθαρη εκτίμηση:
Bien que l'idée 1) d'épargner plusieurs milliers de vies me soit séduisante, j'avoue manquer d'imagination pour imaginer un monde meilleur avec seulement des “si”. Jour après jour, mon action est plutôt dictée par le désir de léguer à nos descendants un monde moins pire que celui que nous avons reçu de nos parents … et inutile de dire que ce n'est pas aussi aisé
Αν και η ιδέα 1) να σωθούν πολλές χιλιάδες ζωές μου είναι ελκυστική, ομολογώ ότι μου λείπει φαντασία για να φανταστώ ένα καλύτερο κόσμο μόνο με υποθέσεις. Μέρα με τη μέρα, οι πράξεις μου κυρίως καθοδηγούνται από μια επιθυμία να κληροδοτήσουμε στους απογόνους μας έναν κόσμο λιγότερο κακό από αυτόν που παραλάβαμε από τους γονείς μας….και δε χρειάζεται να πω ότι αυτό δεν είναι επίσης εύκολο
Ο Randiana από τη Μαδαγασκάρη, που ζει στη Γαλλία, αναρωτιέται [11]αν η χώρα του θα γνώριζε μια κατάσταση παρόμοια με εκείνη της Παλαιστίνης σήμερα, σε περίπτωση που εφαρμοζόταν το Σχέδιο:
Au vu du conflit dans les territoires occupés en Palestine aujourd'hui, les voix les plus pessimistes lors de l'application du Plan Balfour (l'établissement en Palestine d'un foyer national pour les Juifs) sont maintenant dépassées par la dure réalité. Les imaginations, à l'époque, n'étaient pas assez sombres pour prédire la tragédie humaine du Moyen-Orient contemporain. (Quant à Madagascar), la période coloniale avait laissé trop de plaies, dont certaines restaient béantes encore longtemps après la libération. Un pays réagit, après tout, à la différence de la même manière qu'un individu. On ne peut accepter l'autre que si on est en paix avec soi-même. Quoi qu'il en soit, le Plan Madagascar avait les mêmes racines néfastes que les ghettos et la Solution Finale : une pyramide raciale glorifiant la race aryenne, dans laquelle les Africains, dont les Malgaches, et les Tziganes n'étaient même pas considérés comme des humains.
Δεδομένων των συγκρούσεων στα κατεχόμενα εδάφη της Παλαιστίνης σήμερα, οι φωνές των πιο απαισιόδοξων κατά την εφαρμογή της Διακήρυξης Μπάλφουρ (ΣτΜ: δημιουργία στην Παλαιστίνη μιας εθνικής εστίας για τους Εβραίους) έχουν πια ξεπεραστεί από τη σκληρή πραγματικότητα. Η φαντασία εκείνη την εποχή δεν ήταν αρκετά νοσηρή για να προβλέψει την ανθρωπιστική τραγωδία της σύγχρονης Μέσης Ανατολής. (Όσον αφορά τη Μαδαγασκάρη), η περίοδος της αποικιοκρατίας είχε αφήσει πάρα πολλές πληγές, από τις οποίες κάποιες παρέμεναν ανοιχτές καιρό μετά την απελευθέρωση. Εξάλλου, μια χώρα αντιδρά στη διαφορετικότητα με τον ίδιο τρόπο που αντιδρά και ένα άτομο. Δεν μπορούμε να αποδεχτούμε τον άλλον αν δεν βρισκόμαστε σε ειρήνη με τον εαυτό μας. Ο,τιδήποτε κι αν ήταν, το Σχέδιο Μαδαγασκάρη είχε τις ίδιες επικίνδυνες ρίζες με τα γκέτο και την Τελική Λύση (ΣτΜ: Με τον όρο Τελική Λύση [12] έγινε γνωστό το σχέδιο των ναζιστών για τη συστηματική δολοφονία των Εβραίων): μια φυλετική πυραμίδα, που εξυμνεί την Άρεια Φυλή, στην οποία οι Αφρικανοί, μεταξύ των οποίων και οι Μαλγάσιοι, και οι Τσιγγάνοι δεν θεωρούνταν καν άνθρωποι.
Δε θα μάθουμε ποτέ τι θα είχε γίνει εάν η Γερμανία είχε εφαρμόσει το Σχέδιο Μαδαγασκάρη. Εκείνο που μπορούμε να πούμε είναι ότι η Μαδαγασκάρη βρέθηκε στο επίκεντρο πολλών αποφάσεων κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, χωρίς όμως οι τύχες του πληθυσμού της να ληφθούν γενικά υπόψη σε αυτές.