Στη Γουατεμάλα, οι πληγές που άφησε η εσωτερική ένοπλη σύγκρουση μεταξύ 1982 και 1983 παραμένουν ζωντανές και οι φορείς τους είναι πρόθυμοι για δικαιοσύνη. Φωτογραφία που τραβήχτηκε από το λογαριασμό Flickr του Surizar. Με άδεια Creative Commons.
Την 1η Φεβρουαρίου, άνοιξε μία ιστορική νομική διαδικασία στη Γουατεμάλα. Αυτή είναι πράγματι η πρώτη φορά που μια δίκη πραγματοποιείται για βιασμό και σεξουαλική δουλεία κατά τις ένοπλες συγκρούσεις [1] στη χώρα αυτή. Έντεκα γυναίκες της φυλής maya-q'eqchi’ [2] αναζητούν μέσα από αυτή τη δίκη να καταδικαστούν οι στρατιωτικοί που ήταν υπεύθυνοι για τη σεξουαλική βία και την απάνθρωπη, βάναυση και εξευτελιστική μεταχείριση που διαπράχθηκε εις βάρος τους κατά τη διάρκεια της εσωτερικής ένοπλης σύγκρουσης [3] μεταξύ 1982 και 1983.
Σύμφωνα με την κοινοτική εφημερίδα [4], η έκθεση της Επιτροπής για την Ιστορική Αποσαφήνιση των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Γουατεμάλα [5] δείχνει ότι κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου:
Las mujeres tuvieron que hacer turnos para lavar uniformes y cocinar a los soldados sin remuneración alguna, además sufriendo violaciones sexuales en repetidas ocasiones. Esta violencia sexual fue usada por el ejército como forma de control de cualquier mujer organizada percibida como “enemiga” o “subversiva”, ya que, según los relatos de estas mujeres, muchos de los esposos, hermanos o familiares suyos estaban organizados y luchando por su derecho a la tierra. Se entiende entonces que a las mujeres se les violó para “castigar a los varones” que reclamaron sus derechos y [para] aterrorizar a la población.”
Οι γυναίκες όφειλαν να παίρνουν σειρά για να πλένουν τις στολές και να μαγειρεύουν για τους στρατιώτες, χωρίς κανενός είδους αποζημίωση, ενώ είχαν επίσης επανειλημμένα βιαστεί. Αυτή η σεξουαλική βία έχει χρησιμοποιηθεί από το στρατό ως μέσο ελέγχου κάθε γυναίκας οργανωμένης, που θεωρούνταν “εχθρός” ή “ανατρεπτική” επειδή, σύμφωνα με τη μαρτυρία αυτών των γυναικών, πολλοί από τους συζύγους, αδελφούς ή συγγενείς τους είχαν οργανωθεί και αγωνίζονταν για τα δικαιώματα τους στη γη. Είναι κατανοητό ότι οι γυναίκες βιάστηκαν για να “τιμωρηθούν οι άνδρες τους”, οι οποίοι διεκδικούσαν τα δικαιώματά τους και [για να] τρομοκρατούν τον πληθυσμό.
Η εν λόγω σεξουαλική και οικιακή δουλεία συνέβαινε στις εγκαταστάσεις ενός στρατιωτικού αποσπάσματος που βρίσκεται στην κοινότητα Sepur Zarco, στο El Estor, μέσα στη ζώνη της Διεθνικής Λωρίδας του Βορρά [6]. Οι άντρες που κατηγορούνται ότι κατηύθυναν και ανέχονταν τις καταχρήσεις είναι ο Συνταγματάρχης Esteelmer Francisco Reyes Girón και ο πρώην στρατιωτικός επίτροπος Heriberto Valdez [ΣτΜ: πολίτης βοηθός του στρατού που ευθύνεται κυρίως για τη λειτουργία ενός αυστηρού ελέγχου του πληθυσμού στις αγροτικές κοινότητες], οι οποίοι καλούνται να προσαχθούν για τα εγκλήματα πολέμου που τους καταλογίζονται.
Σε δήλωση [7] που κυκλοφόρησε από τις Mujeres Transformando el Mundo [Γυναίκες που αλλάζουν τον κόσμο], ένας από τους οργανισμούς που κάνουν την καταγγελία, διαβάζουμε τα εξής:
Gracias a la valentía de estas mujeres y del arduo trabajo que por más de seis años, Mujeres Transformando el Mundo ha llevado a cabo a través de un litigio estratégico, estamos hoy ante un caso emblemático de trascendencia internacional, al ser el primer juicio de esta naturaleza que es presentado ante el sistema de justicia interno. Constituirá también un ejemplo para la aplicación de una justicia con enfoque de género que visibilice las desigualdades históricas y el continuum de la violencia patriarcal contra las mujeres específicamente en un contexto como el conflicto armado interno.”
Χάρη στο θάρρος αυτών των γυναικών και την μακροπρόθεσμη εργασία που πραγματοποίησε η οργάνωση Mujeres Transformando el Mundo για πάνω από έξι χρόνια, μέσω μιας στρατηγικής αντιδικίας, βρισκόμαστε σήμερα μπροστά σε μια υπόθεση-ορόσημο με σημαντικές επιπτώσεις σε διεθνές επίπεδο, γιατί είναι η πρώτη δίκη αυτού του τύπου που εξετάζεται από το εθνικό δικαστικό σύστημα. Θα χρησιμεύσει επίσης ως παράδειγμα για την εφαρμογή της δικαιοσύνης, με την προσέγγιση των δύο φύλων, που αναδεικνύει τις ιστορικές ανισότητες και τη συνέχεια της πατριαρχικής βίας κατά των γυναικών, ιδίως σε ένα πλαίσιο όπως αυτό της εσωτερικής ένοπλης σύρραξης.
Από το 2009, η οργάνωση Mujeres Transformando el Mundo [8], σε συνεργασία με την Εθνική Ένωση Γυναικών της Γουατεμάλας (UNAMG) και με την ομάδα κοινοτικών μελετών και Ψυχοκοινωνικής Δράσης (ECAP [9]), αποτέλεσαν τη Συμμαχία Άρσης της Σιωπής και Α [9]τιμωρησίας, [9]που θα συνοδεύει τις γυναίκες της Γουατεμάλας στο δρόμο τους στη δικαιοσύνη.
Σύμφωνα με τη σελίδα Facebook της Juicio Sepur Zarco [10] , οι γυναίκες επιζώσες “παραμένουν προσηλωμένες στην επίτευξη της επιτυχίας αυτής της δίκης και την καταδίκη”.
Οι φωνές τους προς το τέλος του επόμενου vidéo [11] απεικονίζουν τη δύναμη και την επιμονή τους:
[…] No podía decir lo que tenía decir.
Pero hoy estoy contenta porque ya estamos en otro proceso.
Pero ahora, ya no es un camino de miedo para mí.
Es momento de decir y hablar. Que se deje de sufrir todo lo que sufrimos.
Que mis nietas, que otras mujeres ya no sufran lo que nosotras sufrimos.
Hoy me siento contenta de que el juez haya aceptado la verdad que venimos a contar.
[…] Δεν θα μπορούσα να πω ό, τι είχα να πω.
Αλλά σήμερα είμαι ευχαριστημένη γιατί περάσαμε ένα ακόμη στάδιο.
Αλλά τώρα, δεν είναι πια ένα μονοπάτι φόβου για μένα.
Ήρθε η ώρα να πούμε και να μιλήσουμε. Να σταματήσουμε να αντέχουμε όλα αυτά που έχουμε υποστεί.
Τα εγγόνια μου, οι άλλες γυναίκες να μην υπομένουν πια αυτά που εμείς υποφέραμε.
Σήμερα είμαι ευχαριστημένη που ο δικαστής αποδέχτηκε την αλήθεια που έχουμε έρθει να πούμε.
Nos levantamos. Caminamos y fuimos a buscar la justicia.
Σηκωθήκαμε. Περπατήσαμε και πήγαμε να ζητήσουμε δικαιοσύνη.
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η δίκη αυτή καταδεικνύει το τεράστιο θάρρος των γυναικών της φυλής maya q'eqchie . Όπως το τονίζει η δημοσιογράφος της Γουατεμάλας και ακτιβίστρια για τα ανθρώπινα δικαιώματα Iduvina Hernández [12]:
[…] A pesar del estigma social, a pesar del dolor y a pesar de la vergüenza, estas mujeres, verdaderas orquídeas de acero, se levantan sobre sus endurecidos pies y alzan el rostro en unidad y con dignidad. Habrán de enfrentar cara a cara a dos de sus verdugos. Serán vencedoras porque la violencia que les propinaron fue incapaz de aniquilarlas. Han estado en unidad, van todas juntas como una, con un solo corazón, van a compartir la comida de la fiesta de la justicia y al final se sentarán detrás de un solo fuego (chire jun chi xam) y detrás de una sola taza a compartir la bebida de la dignidad.”
[…] Παρά το κοινωνικό στίγμα, παρά τον πόνο και παρά την ντροπή, αυτές οι γυναίκες, πραγματικές ατσάλινες ορχιδέες, στέκονται στα σκληραγωγημένα πόδια τους και σηκώνουν το κεφάλι ενωμένες και με αξιοπρέπεια. Θα πρέπει να αντιμετωπίσουν πρόσωπο με πρόσωπο δύο τους δημίους τους. Θα βγουν νικήτριες, διότι η βία που προκάλεσαν πάνω τους δεν ήταν σε θέση να τις καταστρέψουν. Αυτές ήταν ενωμένες, είναι όλες μαζί ως ένα, με μια καρδιά, που θα μοιραστούν το γεύμα της γιορτής της δικαιοσύνης και θα καθίσουν στο τέλος μπροστά από μία και μόνο φωτιά (chire jun chi xam) και μπροστά από ένα μόνο φλιτζάνι για να μοιραστούν το ποτό της αξιοπρέπειας.
Παρακολουθείστε τη διεξαγωγή της δίκης πατώντας επάνω σε αυτό το σύνδεσμο [13].
Οι ενημερώσεις για τη δίκη είναι επίσης διαθέσιμες στη σελίδα Facebook Juicio Sepur Zarco/Alliance pour rompre le silence [14] και τον λογαριασμό Twitter Caso Sepur Zarco [15].