[1]“Οι γονείς μου και η κοινότητά μου μεταβίβασαν όσα γνωρίζω, σε διάφορες γλώσσες και διαφορετικές διαλέκτους. Κι όσα δε μου μεταβίβασαν, έπρεπε να τα ανακατασκευάσω στην πορεία, μαζεύοντας κομμάτια από αφηγήσεις και τραγούδια και ιστορίες, σκοπεύοντας με τον τρόπο αυτό να εμπεδώσω συσχετισμούς, να δημιουργήσω δεσμούς, να βρω ομοιότητες με τις ζωές των άλλων, μεταφέροντας τον εαυτό μου σε άλλες σκηνές και ηπείρους, ώστε με αυτό τον τρόπο να κατασκευάσω μία ταυτότητα.” Κορίτσι μπροστά στο σχολείο του στη δασώδη ζώνη της Κόστα Ρίκα. Φωτογραφία του Diego David García. Δημοσιευμένη υπό άδεια Creative Commons.
Το πρώτο μέρος αυτού του άρθρου δημοσιεύτηκε πρωτύτερα από το Global Voices και μπορείτε να το διαβάσετε εδώ [2].
Η γλώσσα, όποια κι αν είναι αυτή, είναι το πρωταρχικό μέσο μετάδοσης του πολιτισμού… και της κυριαρχίας.
Είναι μέσω της γλώσσας που ενσωματωνόμαστε στον κόσμο και μαθαίνουμε τραγούδια και μύθους και θρησκείες και ιστορίες. Η γλώσσα μας επιτρέπει να εισέλθουμε στην ιστορία και την πνευματικότητα των λαών μας και μας μαθαίνει να αισθανόμαστε και να ζούμε με έναν ορισμένο τρόπο. Η γλώσσα δεν είναι μόνο η μορφή με την οποία μπαίνουμε στον κόσμο των άλλων, αλλά μας εισάγει επίσης και στους δικούς μας κόσμους και μας επιτρέπει να μάθουμε και να ξαναμάθουμε τον εαυτό μας ως μέρος κάποιου συνόλου.
Από την άλλη μεριά, η γλώσσα είναι επίσης ένα ισχυρό όργανο κυριαρχίας και διακρίσεων και ένα αποτελεσματικό εργαλείο μεταβίβασης και επιβολής αξιών. Οι άνθρωποι αφρικανικής καταγωγής, όπως εγώ, έχουν υπάρξει θύματα αυτής της διαδικασίας από όλες τις πλευρές. Ταυτόχρονα, σε οποιαδήποτε γλώσσα και σε όλα τα μέρη οι αφρικανικής καταγωγής άνθρωποι αντιστέκονταν με διάφορους τρόπους, με σκοπό να διασώσουν μέρος αυτής της κληρονομιάς που μετά βίας συνέλεγαν κατά τη διαδικασία αυτή.
Στην περίπτωση της μητέρας και του πατέρα μου, αυτοί μεγάλωσαν και έμαθαν τη θέση τους στον κόσμο μέσω της αγγλικής γλώσσας και αργότερα, η ανάγκη τους υποχρέωσε να επανεφεύρουν τους εαυτούς τους, ώστε να κληροδοτήσουν στα παιδιά τους ένα μέρος αυτής της κληρονομιάς, αλλά σε άλλη γλώσσα.
Η ιστορία αυτή δεν αφορά αποκλειστικά τη δική μου οικογένεια, αντιθέτως, είναι μία ιστορία που επαναλαμβάνεται στις ζωές των αφρικανικής καταγωγής ανθρώπων. Για εμάς έχει υπάρξει απαραίτητο να επανεφεύρουμε τους εαυτούς μας μία ή και παραπάνω φορές. Μία ιστορία που επαναλαμβάνεται σε μία και σε άλλη ή και σε τρίτη γλώσσα. Υπήρξαν αιώνες καταναγκαστικών μετακινήσεων πληθυσμών, όπου και υποχρεωθήκαμε να συμβιβαστούμε και να ζήσουμε με άλλη γλώσσα σε άλλες χώρες, σε άσχημες συνθήκες.
Οι γονείς μου και η κοινότητά μου μεταβίβασαν όσα γνωρίζω σε διάφορες γλώσσες και διαφορετικές διαλέκτους. Και όσα δε μου μεταβίβασαν, έπρεπε να τα ανακατασκευάσω στην πορεία, μαζεύοντας κομμάτια από αφηγήσεις και τραγούδια και ιστορίες, σκοπεύοντας με τον τρόπο αυτό να εμπεδώσω συσχετίσεις, να δημιουργήσω δεσμούς, να βρω ομοιότητες με τις ζωές των άλλων, μεταφέροντας των εαυτό μου σε άλλες σκηνές και ηπείρους, ώστε με αυτό τον τρόπο να κατασκευάσω μία ταυτότητα.
Διαθέτοντας αυτή την κληρονομημένη και ανακατασκευασμένη ταυτότητα, που η ευρύτερη οικογένειά μου και η κοινότητά μου μου έδωσαν σε διάφορες γλώσσες και διαλέκτους, η ιδιότητα της ανυπακοής και του ακτιβισμού δε με εγκαταλείπει ούτε στη μία ούτε στην άλλη γλώσσα.
Αντιλαμβάνομαι, παρόλ’ αυτά, ότι αυτή η πραγματικότητα αποσιωπά το γεγονός ότι αυτή η γλώσσα μας επιβλήθηκε δια της βίας και μας απαγορεύτηκε να μιλάμε τις δικές μας γλώσσες. Ότι μας περιγελούσαν, όταν χρησιμοποιούσαμε τα δικά μας ονόματα και τραγουδούσαμε τα δικά μας τραγούδια. Καταλαβαίνω ότι οι πρόγονοί μου απομονώνονταν δια της βίας, ώστε να αποφεύγεται η επαφή μεταξύ μελών της ίδιας φυλής και συνεπώς και η επικοινωνία και η οργάνωση αντίστασης. Σε κάθε περίπτωση, αυτό που ήθελαν στην ουσία ήταν να σκοτώσουν λίγο λίγο την ψυχή και το πάθος αυτών των αρχαίων λαών. Ως αποτέλεσμα, μας έκαναν να ξεχάσουμε τους πιο ιερούς τρόπους επικοινωνίας μας και τις μορφές πνευματικότητας και αγάπης. Και ως εκ τούτου, έπρεπε να εφεύρουμε και να επανεφεύρουμε τους εαυτούς μας ξανά και ξανά, με τρόπο βίαιο αλλά και ενίοτε δημιουργικό, ώστε να μπορέσουμε να επιβιώσουμε.
Αντιλαμβάνομαι ότι πριν από τη μητέρα μου, μιλούσαν άλλες γλώσσες και η επικοινωνία γινόταν με άλλες διαλέκτους, με τις οποίες προσεύχονταν, μάχονταν, τραγουδούσαν και έπαιζαν παιχνίδια που έφεραν μαζί τους από κάποιο μέρος στην Αφρική, από το οποίο τους πήραν και μέχρι το οποίο η έρευνά μου δε μου έχει επιτρέψει να φτάσω.
“Ποτέ πια μια ιστορία δε θα λέγεται σαν να ήταν η μοναδική [3]“
Αυτή η ιστορία δεν έχει να κάνει μόνο με μένα, έχει να κάνει με εκατομμύρια εκατομμυρίων προσώπων, οικογενειών, κοινοτήτων και ολόκληρων λαών στον κόσμο. Λαών που υποχρεώθηκαν να μεγαλώσουν με διάφορες γλώσσες, και σε κάθε μία από αυτές να δημιουργήσουν, να αναδημιουργήσουν, να εφεύρουν, να γράψουν, να ξαναγράψουν και να επιστρέψουν για να φανταστούν αυτό το συνονθύλευμα από ιστορίες και αφηγήσεις και τραγούδια για να ενισχύσουν τους εαυτούς του και να επιστρέψουν στη Ζωή. Στην πορεία, υποχρεωθήκαμε να ξαναχτίσουμε δεσμούς με τις αρχαίες μας παραδόσεις, και να κατασκευάσουμε νέες γέφυρες που να μας συνδέουν με αυτή την πνευματικότητα και τη σοφία που είναι απαραίτητες για την επιβίωση. Μέχρι και σήμερα συνεχίζουμε να είμαστε υποταγμένοι και περιθωριοποιημένοι, και παρόλ’ αυτά είμαστε θριαμβευτές, μόνο και μόνο επειδή είμαστε οι κληρονόμοι λαών εκπληκτικών που συνεχίζουν να εξυψώνουν και να ενισχύουν το πνεύμα τους και που συνεχίζουν να αφήνουν το αποτύπωμά τους στη γη.
Η μητέρα μου, ο πατέρας μου και η κοινότητά μου επανεφηύραν τους εαυτούς τους σε μία νέα γλώσσα για να μας δώσουν τα απαραίτητα εργαλεία της αντίστασης, των παραδόσεων, της πνευματικότητας, καθώς και αυτού του πολιτισμού που οι ίδιοι διέσωσαν στην πορεία. Τον ίδιο πολιτισμό που οι πρόγονοί τους περισυνέλεξαν και ανακατασκεύασαν με μεγάλο κόπο, με μικρά βήματα και με την ακατάπαυστη επιθυμία τους να μην χαθεί στην πορεία.
Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, επικοινωνώ στα ισπανικά
Τα ισπανικά είναι σήμερα η γλώσσα που κατέχω. Και μολονότι μιλάω και άλλες γλώσσες, τα ισπανικά με ξελογιάζουν και με ταξιδεύουν – είναι ένα εργαλείο που με βοηθά να ελευθερωθώ. Με απελευθερώνει διότι μου επιτρέπει να νιώθω με τον τρόπο που νιώθω και μου επιτρέπει να γράφω με τον τρόπο που γράφω. Είναι αυτή η γλώσσα που μου δίνει την ποίηση. Και αν και αναγνωρίζω τις αμαρτίες της, δε μπορώ ακόμα να την απαρνηθώ. Διότι με τη βοήθειά της ξέφυγα από εκείνους που ήθελαν να μας υποβιβάσουν, από εκείνους που εκτόξευαν λέξεις μίσους απέναντι στους αγώνες μας. Με αυτή τη γλώσσα μπόρεσα να μοιραστώ τις πιο γλυκές κουβέντες με γυναίκες σαν κι εμένα, με το ίδιο χρώμα δέρματος, και με λέξεις που χρειάζονταν λέξεις ισότιμες με τις δικές τους για να αισθανθούμε σίγουρες και ωραίες.
Αυτή η γλώσσα μου έχει δώσει τη μαγεία και τη φωνή. Αυτό που κάποτε με αιχμαλώτισε, σήμερα μου επιτρέπει να επικοινωνώ με τους άλλους. Με αυτήν μεταδίδω την αγάπη προς τους γιους και τις κόρες μου, και γεμίζω με πάθος για τον εαυτό μου και το λαό μου. Τη μιλάω, τη γράφω, την απαγγέλλω, τη διακηρύσσω, τη φωνάζω και την τραγουδάω, και μέσω αυτής προσπαθώ να μεταδώσω σοφία, πολιτισμό, πνευματικότητα, και το σημαντικότερο να απαιτώ δικαιοσύνη για το λαό μου.
Η γλώσσα αυτή μου δίνει σήμερα αυτή την ικανοποίηση.
Ζω σε αυτή τη γλώσσα και είναι επίσης αυτή που μου δίνει φωνή. Είναι μολαταύτα μόνο μία γλώσσα, διότι άλλοι λαοί στη διασπορά μιλάνε και τραγουδάνε σε πολλές άλλες γλώσσες, και όπως κι εγώ τις ευχαριστιούνται. Είναι η φωνή τους. Εγώ ανακαλύπτω ξανά τα ισπανικά μου καθημερινά, και για να τα χρησιμοποιώ προς όφελός μου, προσπαθώ να τα εμπλουτίζω με την ιστορία των επιθυμιών και των νικών μου. Τα γκρεμίζω και τα χτίζω όλες τις μέρες και απαιτώ τη χρήση τους ως όργανο επιβεβαίωσης και όχι καταπίεσης και ρατσισμού εναντίον των δικών μου.