H Aicha Hassan άφησε τη Συρία για το Λίβανο εδώ και χρόνια. Δε θέλει να μείνει στο Λίβανο, αλλά “δεν σκοπεύει να γυρίσει πίσω στη Συρία, ακόμα και αν τα πράγματα γίνουν καλύτερα”. Ευχαριστούμε την: Venetia Rainey. Η φωτογραφία χρησιμοποιείται με την άδεια της.
Αυτό το άρθρο από την Venetia Rainey [1] αρχικά δημοσιεύτηκε στο PRI.org [2] στις 14 Μαρτίου 2016 και έχει αναδημοσιευτεί εδώ βάσει συμφωνίας ανταλλαγής περιεχομένου.
Πέντε χρόνια είναι μεγάλο χρονικό διάστημα. Στο Λίβανο, για 1,1 εκατομμύρια Σύριους, πέντε χρόνια είναι η διαφορά μεταξύ ειρήνης και πολέμου, μεταξύ του να είναι κανείς πολίτης και να είναι πρόσφυγας, να έχει σχέδια για το μέλλον και την συνολική αβεβαιότητα.
Για την Aicha Hassan, μία 25χρονη μαθήτρια από την Χομς, ο πόλεμος έθεσε τα πάντα σε σύγχυση.
“Στην αρχή, όταν ήρθαμε εδώ, ήμασταν αιτούντες άσυλο. Θεωρήσαμε ότι ίσως επρόκειτο να μείνουμε εδώ για δύο χρόνια ή κάτι τέτοιο”, αναφέρει κουνώντας το κεφάλι της. “Όχι περισσότερο από δύο χρόνια”.
Τέσσερα χρόνια αργότερα, η ίδια και οι γονείς της είναι ακόμη στον Λίβανο. Ήταν μέρος του πρώτου κύματος των προσφύγων στη χώρα στα τέλη του 2011, τότε, όταν οι περισσότεροι υπολόγιζαν πως η αναταραχή θα τελειώσει γρήγορα, όπως συνέβη και σε άλλες αραβικές χώρες που είχαν βιώσει παρόμοιες αντικυβερνητικές διαδηλώσεις. Στην αρχή της κρίσης, η ίδια και η οικογένειά της ήταν σε θέση να επωφεληθούν από τους τότε άφθονους πόρους βοήθειας.
“Τα πράγματα δεν ήταν τόσο δύσκολο τρία ή τέσσερα χρόνια πριν,” εξηγεί η Χασάν με θλιβερή ματιά. «Όταν ήρθαμε εδώ, οι περισσότερες οργανώσεις ήταν έτοιμες να βοηθήσουν τους ανθρώπους και ο αριθμός μας ήταν περιορισμένος”.
Τώρα, οι Σύριοι αντιπροσωπεύουν το ένα τέταρτο του πληθυσμού του Λιβάνου και η παροχή βοήθειας σε όλους έχει καταστεί αδύνατη, τα κουπόνια τροφίμων έχουν μειωθεί και η βοήθεια για ενοίκια είναι ακρωτηριασμένη. Ως αποτέλεσμα, πολλοί επιδιώκουν να μετακινηθούν στο εξωτερικό.
«Δεν μπορώ να φανταστώ ένα μέλλον εδώ στον Λίβανο», λέει η Χασάν. “Πριν από πέντε χρόνια, ήμουν στη Συρία. Τώρα είμαι στο Λίβανο, ακόμα και τα αδέλφια μου, δύο εκ των οποίων … έχουν ταξιδέψει σε ξένες χώρες. Όχι, εγώ δεν φαντάζομαι ότι σε δύο χρόνια θα είμαι εδώ στο Λίβανο”.
Κάνει μία παύση για να συνεχίσει: “Δε σκοπεύω να γυρίσω πίσω στη Συρία, ακόμα και αν τα πράγματα γίνουν καλύτερα. Εκείνο το μίσος των ανθρώπων που σκότωσαν θα βρίσκεται πάντα γύρω”.
Για την Marwa, μία 24χρονη μητέρα από τη Δαμασκό, η προσαρμογή στη νέα πραγματικότητα της πήρε χρόνια.
“Βλέπεις αυτή τη θέα;” ρωτά, δείχνοντας το γραφικό τοπίο έξω από το παράθυρο της. “Χρειάστηκα 3 χρόνια για να συνειδητοποιήσω πόσο όμορφο ήταν. Ως πρόσφυγες είχαμε άλλες ανησυχίες”.
Η Marwa ήρθε στο Λίβανο μαζί με δεκάδες χιλιάδες άλλους στα τέλη του 2012, όταν ο πόλεμος στη Συρία ήταν εκτός ελέγχου και περιοχές από τις μεγάλες πόλεις είχαν αρχίσει να γίνονται απαγορευμένες ζώνες. Ως νέος πρόσφυγας, μετακόμιζε με την οικογένειά της από χωριό σε χωριό, αναζητώντας απεγνωσμένα εργασία για το σύζυγό της και ένα σχολείο που θα δεχόταν τα δύο μικρά παιδιά τους.
Όταν τελικά εγκαταστάθηκαν σε ένα μικρό χωριό στο όρος Λίβανο, έπρεπε επίσης να ασχοληθούν με την εκτεταμένη καχυποψία και δυσπιστία από έναν πληθυσμό που ολοένα κουραζόταν με τον ρόλο του οικοδεσπότη. Αυτές τις μέρες οι ντόπιοι έχουν εξοικειωθεί με τους επιπλέον κατοίκους, ενώ όμως ο χρόνος βελτίωσε τις σχέσεις στην κοινότητα, δεν συνέβη το ανάλογο με τα οικονομικά των επισκεπτών.
” Η γείτονάς μου επιστρέφει στη Συρία”, εξηγεί η Marwa. ” Ακόμα και αν υπάρχει τόση πολύ δυστυχία εκεί, έχει πάρα πολύ χρέος εδώ. Ο σύζυγος μου σκέφτεται το ίδιο, διότι πληρώνεται τόσο λίγα στη δουλειά, που δεν το αντέχει άλλο”.
Κινεί τα χέρια της στον αέρα και λέει: “Του λέω, μπορείς να πας πίσω, αλλά εγώ δεν έρχομαι μαζί σου. Τι έχουν κάνει τα παιδιά μας για να αξίζουν να ζουν εν μέσω ενός πολέμου;”
Αυτές τις μέρες, τα σύνορα του Λιβάνου έχουν κλείσει για νέες αφίξεις. Η κυβέρνηση πήρε μια απόφαση στα τέλη του 2014 να δεχθεί μόνο ακραίες περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης και εκείνους που βρίσκονται υπό διαμετακόμιση προς άλλη χώρα. Από τότε, ο αριθμός των προσφύγων στη χώρα έχει μείνει περίπου ο ίδιος. Οι συνθήκες στις οποίες ζουν, όμως, έχουν γίνει πολύ χειρότερες. Οι υποχρεώσεις θεώρησης βίζας, ιδίως, είναι πλέον τόσο επαχθείς, που οι περισσότεροι πρόσφυγες δεν μπορούν πλέον να ζουν νόμιμα στη χώρα και έτσι εκθέτονται στη κακοποίηση και την εκμετάλλευση.
” Είναι τόσο δύσκολο”, αναφέρει η Hala, 31χρονη λογίστρια από το Χαλέπι. “Χρειάζεται να έχεις χορηγό, και ο χορηγός/ανάδοχος πρέπει να είναι εθνικότητας Λιβανικής και να έχει περιουσία στο Λίβανο”.
Υπό το σπόνσορα, οι Σύριοι πρέπει να πληρώσουν 200 δολάρια για θεώρηση βίζας ενός χρόνου – μία απότομη αλλαγή από την ελεύθερη, εύκολα ανανεώσιμη άδεια έξι μηνών, που μπορούσαν να πάρουν στα σύνορα. Χωρίς τα κατάλληλα έγγραφα, οι πρόσφυγες δεν είναι σε θέση να νοικιάσουν διαμέρισμα, να έχουν δουλειά ή ακόμη και να νοσηλευτούν χωρίς το φόβο της σύλληψης.
Η Hala τα γνώριζε όλα αυτά και ανέβαλε όσο περισσότερο ήταν δυνατό την άφιξη στον Λίβανο. Όταν τελικά έφυγαν από το Χαλέπι τον προηγούμενο Σεπτέμβρη μαζί με τη μητέρα της, το έκανε, επειδή έλαβε την είδηση ότι είχε φτάσει στο γύρο των συνεντεύξεων για την αίτηση ασύλου στον Καναδά. Ήταν πιο τυχερή από τους περισσότερους: βρήκε σπόνσορα, πήρε βίζα, κατάφερε να βρει μία εργασία, καθώς περίμενε την συνέντευξή της.
Ακόμα κι έτσι, υποστηρίζει πως η αβεβαιότητα της ζωής εδώ ως Συρίας είναι αφόρητη.
«Δεν μπορούμε να μείνουμε εδώ, επειδή οι νόμοι του Λιβάνου για τους ανθρώπους της Συρίας αλλάζουν κάθε μέρα», αναφέρει. « Δεν ξέρω πότε η κυβέρνηση του Λιβάνου θα αποφασίσει για την έκδοση νέων κανόνων και θα πει στο λαό της Συρίας «Πηγαίνετε πίσω στη Συρία ». Αν σκεφτώ με το μυαλό μου, πρέπει να πάω στον Καναδά, όπου υπάρχουν δικαιώματα για τους πρόσφυγες και ποτέ δεν θα μας πουν να πάμε πίσω στη Συρία”.