Γκράφιτι του ISIS. Φωτογραφία [1]από τον Τιερύ Ερμάν. Η φωτογραφία λήφθηκε στη Γαλλία. Χρησιμοποιείται για λόγους αναπαράστασης μόνον. Flickr.
Η εξτρεμιστική ομάδα του Ισλαμικού Κράτους αναφέρεται συχνά στην Κεντρική Ασία, όπου οι τοπικές κυβερνήσεις τον παρουσιάζουν ως μία επικείμενη απειλή για την ασφάλεια, παρά το γεγονός ότι οι επικεφαλής της οργάνωσης σπάνια αναφέρονται στην πρώην Σοβιετική, κατά κύριο λόγο κατοικούμενη από μουσουλμάνους, περιοχή.
Οι εκτιμήσεις για τον αριθμό των πολιτών από το Καζακστάν, το Κιργιστάν, το Τατζικιστάν, το Τουρκμενιστάν και το Ουζμπεκιστάν που αυτή τη στιγμή πολεμούν στις τάξεις του ISIS, μία αποτρόπαια βίαιη παραφυάδα της Αλ Κάιντα η οποία τώρα ελέγχει τη μισή Συρία και τεράστιες περιοχές του Ιράκ, ποικίλλουν από μερικές εκατοντάδες σε μερικές χιλιάδες.
Μόλις έγινε γνωστό ότι οι πολίτες άφησαν τις χώρες τους για να πολεμήσουν εκεί μετά την έναρξη του Συριακού εμφυλίου πολέμου, ο ISIS αμέσως εκτόπισε την ισλαμική οργάνωση Hizb ut-Tahrir και την Ισλαμική Κίνηση του Ουζμπεκιστάν (IMU), ως η πιο θερμά υποστηριζόμενη εξτρεμιστική οργάνωση στην Κεντρική Ασία.
Αλλά καθώς οι αναλυτές διχάζονται ως προς τους λόγους [2] για τους οποίους οι κάτοικοι της κεντρικής Ασίας γίνονται μέλη του ISIS, δεν υπάρχουν επαρκείς αποδείξεις ότι υπάρχει ένα συνολικό σχέδιο αναφορικά με την περιοχή από την πλευρά της οργάνωσης.
Καθώς οι γραφιάδες υποστηρίζουν ο καθένας τη γνώμη του και οι τοπικοί αξιωματούχοι θολώνουν το τοπίο βάζοντας όλες τις απειλές κάτω από την ομπρέλα του ISIS, οι ελάχιστες ενδείξεις που υπάρχουν συνδέονται με βίντεο που αποδίδονται στην εξτρεμιστική ομάδα και παρουσιάζουν πολίτες από την περιοχή.
Τηλεφώνημα στο σπίτι;
Στις 25 Ιουλίου 2015, το Furat, ένα μέσο που πρόσκειται στον ISIS και έχει ως βάση τις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, μετέδωσε [3] “Μήνυμα στο Λαό του Κιργιστάν”, ένα βίντεο με έναν άνδρα να μιλά στα κιργιζικά και να καλεί τους κατοίκους της χώρας να γίνουν μέλη του Ισλαμικού Κράτους. Ο άνδρας αργότερα αναγνωρίστηκε ως κάτοικος της νότιας περιοχής του Χαλαλαμπάντ, ο οποίος έφυγε για μία χώρα που θεωρήθηκε ότι ήταν η Συρία διαμέσου της Μόσχας.
Στο βίντεο επέκρινε τη δημοκρατία ως ένα ”νόμο που φτιάχτηκε από τους ανθρώπους” και κάλεσε τους νέους πολίτες της χώρας να ”μετακινηθούν από τη χώρα των απίστων στη γη του Ισλαμικού Κράτους”.
Μία ανώνυμη πηγή, που αργότερα επικοινώνησε [4]με το τοπικό μέσο μαζικής ενημέρωσης Kloop.kg, αναγνώρισε τον ομιλητή στο βίντεο με το όνομα “Ulan”, έναν άνδρα λίγο πριν τα 30, που ”δεν ήταν πολύ επικοινωνιακός” όταν ήταν συμμαθητές στο σχολείο. Η πηγή είπε ότι είχε περάσει χρόνο στην Αίγυπτο και μιλούσε αραβικά, γλώσσα άγνωστη στους περισσότερους κατοίκους του Κιργιστάν, από νεαρή ηλικία.
Ενώ το διαγραμμένο πλέον πλάνο φέρει το λογότυπο του καναλιού Furat, δεν έχει τα ειδικά εφέ και τη βία από κάποια άλλα βίντεο του ISIS που έχουν μεταδοθεί από το κανάλι. Μένει αναπάντητο το ερώτημα αν όλες οι εκπομπές του καναλιού ελέγχονται αυστηρά από την ομάδα Δημοσίων Σχέσεων του ISIS ή αυτό αποτελεί έναν ”ανοικτό δίαυλο” για τους μαχητές που θέλουν να κηρύξουν Τζιχάντ στους συμπατριώτες τους.
Ο Τζον Χέδερσω, ένας Βρετανός ακαδημαϊκός που έχει προειδοποιήσει για τους κινδύνους που απορρέουν από τη δραματοποίηση της απειλής του ISIS απέναντι στην Κεντρική Ασία, είπε στο Kloop:
Ενδεχομένως, οι άνθρωποι πίσω από το μήνυμα έχουν καταγωγή από το Κιργιστάν, που έχουν οδηγηθεί στο να πιστεύουν ότι θα μπορέσουν να επεκτείνουν το [επονομαζόμενο] χαλιφάτο μέχρι το Κιργιστάν.
Κοίτα ποιος μιλάει
Η σχέση μεταξύ κράτους και θρησκείας στο Τατζικιστάν παραμένει μία από τις πιο ευερέθιστες στην περιοχή. Το παιχνίδι στους δρόμους είναι απαγορευμένο, η κυβέρνηση είναι εναντίον της μπούργκας και οι τοπικοί αστυνομικοί συχνά σταματούν τους πιστούς Μουσουλμάνους στο δρόμο για να ξυρίσουν τις γενειάδες τους.
Στις 28 Μαΐου, το Furat μετέδωσε ένα βίντεο που δείχνει έναν αρχηγό της αστυνομίας του Τατζικιστάν, τον Γκουλμουρόντ Χαλίμοβ, ο οποίος αυτομόλησε από τη χώρα για να ενταχθεί στον ISIS. Στο 12λεπτο μακροσκελές μήνυμά του μέσω βίντεο, ο Χαλίμοβ διαμαρτυρήθηκε έντονα [5] εναντίον των αντιθρησκευτικών πολιτικών του κράτους και κάλεσε τους συμπατριώτες του που εργάζονται στη Ρωσία — “σκλάβους” όπως τους αποκάλεσε– να γίνουν μέλη του ISIS στη Μέση Ανατολή.
Ένας μπλόγκερ, ο Ακμάλ Ρουστάμι, σχολίασε [6]στο δημοφιλές μπλογκ-πλατφόρμα του Τατζικιστάν, Blogiston.tj:
Целевая аудитория Видео — обращения направлена на трудовых мигрантов которые работают в Российской Федерации а также на обычных молодых неграмотных людей Таджикистана.
Το κοινό – στόχος αυτού του βίντεο αποτελείται από μετανάστες εργάτες που δουλεύουν στη Ρωσική Ομοσπονδία καθώς επίσης και από απλούς, νέους και ανεκπαίδευτους ανθρώπους στο Τατζικιστάν.
Δεδομένης της υψηλής θέσης του Χαλίμοβ στην ιεραρχία, η λιποταξία του αποτελεί μία πρώτης τάξεως ευκαιρία για τη δημοφιλία της οργάνωσης. Σε αυτήν την περίπτωση ήταν φανερό ότι το κανάλι Furat έκανε μία άψογη παραγωγή:
This is the most well-made film of a Tajik IS fighter. Unsurprisingly, they have quickly used Halimov for recruitment purposes
— Edward Lemon (@EdwardLemon3) May 28, 2015 [7]
Αυτό είναι το πιο προσεγμένο βίντεο μαχητή του ISIS από το Τατζικιστάν. Δεν προκαλεί έκπληξη ότι χρησιμοποίησαν γρήγορα τον Χαλίμοβ για λόγους στρατολόγησης.
Το πρώτο επίσημο βίντεο του ISIS που αναφέρεται σε πολίτες της Κεντρικής Ασίας μεταδόθηκε το Νοέμβριο του 2014, όταν ένα αγόρι που φέρεται να είναι ένας νέος έφηβος που μιλάει στα καζάκικα και αναφέρεται στον εαυτό του με το όνομα Αμπντουλάχ απειλεί [8] να σκοτώσει απίστους.
Σε επόμενο βίντεο τον Ιανουάριο, το ίδιο αγόρι πυροβολεί όπως φαίνεται [9] δύο φερόμενους Ρώσους κατασκόπους. Το κανάλι Kloop, το οποίο αντιστάθηκε στη γενική τάση από τα τοπικά μέσα και μετέδωσε και τα δύο βίντεο, αποκλείστηκε [10]στο Καζακστάν και σύντομα εμποδίστηκε η εκπομπή του και από το Κιργιστάν.
Όπως και στο βίντεο με τον Γκουλμουρόντ Χαλίμοβ, το μήνυμα του νεαρού Αμπντουλάχ μεταδόθηκε από τα μέσα σε όλο τον κόσμο, και αποσκοπούσε εμφανώς σε κοινό και πέρα από την Κεντρική Ασία. Δεν μπορεί να λεχθεί το ίδιο για ένα δεύτερο βίντεο που δείχνει τον Χαλίμοβ, το οποίο ένας αναλυτής σημειώνει [11]ότι έχει ένα πολύ πιο προσωπικό τόνο και “στερείται το άψογο μοντάζ και τα γραφικά που φαίνονται στο πρώτο του βίντεο”.
Συγκεκριμένα, ο Χαλίμοβ απειλεί να κόψει το κεφάλι του αδερφού του, γιατί συμπαρατάχθηκε με την κυβέρνηση του Τατζικιστάν και όχι με τον ISIS.
Πλεονάζον εργατικό δυναμικό
Ο ISIS έχει συγκριτικά πιο περιορισμένες δυνατότητες στρατολόγησης στην περιοχή — αναλογικά ένας πολίτης του Κιργιστάν δεν είναι πιο πιθανό να πολεμήσει [12] για το Ισλαμικό Κράτος από ό,τι ένας Γάλλος και μερικές φορές λιγότερο πιθανό και από ένα Λιβανέζο — αλλά με έναν ταχέως αυξανόμενο πληθυσμό η περιοχή έχει υψηλές δυνατότητες επάνδρωσης της οργάνωσης.
Οι περισσότεροι Κεντροασιάτες που όντως φεύγουν για να στρατολογηθούν στο Ισλαμικό Κράτος στη Συρία το κάνουν μέσω της Ρωσίας και της Τουρκίας. Στις 30 Ιουλίου, για παράδειγμα, το Ομοσπονδιακό Γραφείο Ασφαλείας της Ρωσίας (FSB) ανακοίνωσε [13]ότι είχε σταματήσει έναν κάτοικο του Κιργιστάν, καθώς έφευγε από τη χώρα για να ενταχθεί στις γραμμές του Ισλαμικού Κράτους. Πολλοί περισσότεροι έχουν ξεφύγει χωρίς να γίνουν αντιληπτοί.
Για τους Κεντροασιάτες, το ταξίδι προς τη Ρωσία είναι μία συνήθεια. Σύμφωνα με τις στατιστικές από την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Μεταναστών, πάνω από 2,5 εκατομμύρια πολίτες του Ουζμπεκιστάν εργάζονται εκεί, περισσότεροι από ένα εκατομμύριο από το Τατζικιστάν και πάνω από μισό εκατομμύριο από το Κιργιστάν. Οι αριθμοί δεν περιλαμβάνουν τους παράνομους μετανάστες.
Για χρόνια, οι πολίτες από την περιοχή της Κεντρικής Ασίας γεμίζουν τα κενά στη ρωσική οικονομία, η οποία έχει προβλήματα με το ασταθές δημογραφικό της ζήτημα και την έλλειψη εργατικού δυναμικού. Στις δημοκρατίες των χωρών τους η ανεργία και η υποαπασχόληση είναι ευρέως διαδεδομένες.
Όλα τα παραπάνω καθιστούν την περιοχή μία ανεκμετάλλευτη πηγή στρατολόγησης. Ακόμα και αν το Χαλιφάτο δε φτάσει ποτέ κοντά στην Κεντρική Ασία, οι μαχητές που προέρχονται από εκεί μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στην εξάπλωση των ορίων του στη Μέση Ανατολή.