[1]Γκουλτσέχρα Μπομποκούλοβα. Εικόνα: YouTube
Μια νταντά δολοφόνησε ένα τετράχρονο κορίτσι στη Μόσχα. Τη Δευτέρα, 29 Φεβρουαρίου, η Γκουλτσέχρα Μπομποκούλοβα μαχαίρωσε το παιδί στο λαιμό, το αποκεφάλισε και στη συνέχεια, έβαλε φωτιά στο διαμέρισμα της οικογένειάς του. Φρόντιζε το κορίτσι, που ονομαζόταν Νάστια, για περισσότερο από έναν χρόνο. Στη συνέχεια, βγήκε έξω, ντύθηκε στα μαύρα, πήρε ένα ταξί και πήγε στον κοντινότερο σταθμό μετρό. Εκεί, έβγαλε το κεφάλι της Νάστια από το σακίδιό της, το κράτησε ψηλά φωνάζοντας “Αλλάχου Άκμπαρ!” και απείλησε να ανατιναχθεί. Το φρικιαστικό υλικό που κατέγραψαν οι κάμερες ασφαλείας έκαναν τον γύρο του διαδικτύου ταχύτατα. Για 24 ώρες, οι κρατικοί τηλεοπτικοί σταθμοί της Ρωσίας δεν είπαν λέξη για το συμβάν.
Γιατί; Ίσως γιατί οι απειλές της Μπομποκούλοβα για τρομοκρατική επίθεση ανάγκασε την αστυνομία να λάβει έκτακτα μέτρα ασφαλείας, αλλά μερικοί από τους πιο σκληρούς επικριτές του Κρεμλίνου επεσήμαναν ότι η αστυνομία χρειάστηκε σχεδόν μία ώρα για να συλλάβουν την Μπομποκούλοβα. Ο ακτιβιστής κατά της διαφθοράς, Αλεξέι Ναβάλνι, συνέκρινε τον συγκεκριμένο χρόνο ανταπόκρισης με την ταχύτατη κινητοποίηση της αστυνομίας όταν πρόκειται για πολιτικές διαμαρτυρίες:
Нормативы спецслужб РФ:
– у метро с антипутинским плакатом – 5 мин до задержания;
– у метро с головой ребёнка и криком “Аллах Акбар” – 1 час— Alexey Navalny (@navalny) February 29, 2016 [2]
Τυπική χρονική ανταπόκριση των ειδικών δυνάμεων της Ρωσίας:
– για κάποιον που βρίσκεται σε ένα σταθμό μετρό με πανό και συνθήματα εναντίον του Πούτιν—5 λεπτά έως τη σύλληψη
– για κάποιον που βρίσκεται σε έναν σταθμό μετρό κρατώντας το κεφάλι ενός παιδιού και φωνάζοντας “Αλλάχου Άκμπαρ!”—1 ώρα.
Η σιγή των μεγαλύτερων τηλεοπτικών δικτύων όσον αφορά το περιστατικό ενόχλησε τους Ρώσους φιλελευθεριστές, που συνηθίζουν να παραπονιούνται για τον έλεγχο που ασκεί το Κρεμλίνο στα μέσα ενημέρωσης, καθώς και πολλούς εθνικιστές, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι η κυβέρνηση προσπάθησε με αυτόν τον τρόπο να αποκρύψει τη μεταναστευτική απειλή από το λαό. Η ιστοσελίδα των εθνικιστών “Sputnik & Pogrom” έδωσε στην Μπομποκούλοβα τον τίτλο “Ουζμπέκα Μέρι Πόπινς,” κοινοποιώντας ένα διάγραμμα που δημοσιεύτηκε [3] αρχικά στην ιστοσελίδα του δημοσιογράφου Όλεγκ Κασίνι και απεικονίζει την παντελή απουσία κάλυψης του συμβάντος από τα τηλεοπτικά δίκτυα που ελέγχονται από το κράτος.
[4][Λεζάντα εικόνας: “(Κάλυψη της είδησης για τη) νταντά-δολοφόνο στα κεντρικά δελτία ειδήσεων των ρωσικών τηλεοπτικών καναλιών”]
29 февраля: день, когда Машина Государственной Пропаганды остановилась — https://t.co/srGUZs14Ys [5] pic.twitter.com/cUNjrzBTTC [6]
— Sputnik & Pogrom (@sputnikipogrom) March 2, 2016 [7]
29 Φεβρουαρίου: η ημέρα που σταμάτησε η μηχανή της κρατικής προπαγάνδας
Στις αρχές εκείνης της εβδομάδας, τα ρωσικά δελτία ειδήσεων κάλυψαν πολλά ρεπορτάζ, μεταξύ άλλων τον θάνατο των μεταλλωρύχων σε ατύχημα που συνέβη στην πόλη Βορκουτά, την προσφυγική κρίση που βρίσκεται σε εξέλιξη στην Ευρώπη, τον πόλεμο στη Συρία και τα Βραβεία Όσκαρ. Την Τρίτη, την επόμενη ημέρα από τη σύλληψη της Μπομποκούλοβα, δύο δημοσιογράφοι που εργάζονται σε κρατικά τηλεοπτικά δίκτυα επιβεβαίωσαν [8] ανώνυμα στον ειδησεογραφικό σταθμό RBC ότι το Κρεμλίνο διέταξε τα κανάλια να αγνοήσουν τη δολοφονία. Ο εκπρόσωπος τύπου του Βλαντιμίρ Πούτιν, Ντμίτρι Πεσκόφ, αρνήθηκε τις κατηγορίες ότι ασκήθηκε κυβερνητική πίεση στα τηλεοπτικά δίκτυα, προσθέτοντας ότι το Κρεμλίνο υποστήριξε την απόφαση “να μην προβληθούν τρελοί άνθρωποι”. Επίσης, ο Πεσκόφ πρόσθεσε [9] ότι το περιστατικό δεν θα πρέπει να συσχετιστεί ή να συγχυστεί με τα “ζητήματα διεθνών σχέσεων”.
Πολλοί χρήστες του διαδικτύου επεσήμαναν την ξαφνική απροθυμία των ρωσικών τηλεοπτικών σταθμών να μεταδίδουν ειδήσεις που περιλαμβάνουν αιματοχυσία, παρά το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια τέτοιου είδους ειδήσεις προβάλλονταν συνεχώς στο πλαίσιο της διαμάχης με την Ουκρανία.
pic.twitter.com/GFPlAxMGLv [10]
— Все Плохо (@sranysovok) February 29, 2016 [11]
αριστερά: “Ειδησεογραφικό ρεπορτάζ για το 3χρονο αγόρι που σταύρωσαν Ουκρανοί στρατιώτες στην κεντρική πλατεία του Σλοβιάνσκ. (Δεν συνέβη ποτέ στην πραγματικότητα)”
δεξιά: “Ειδησεογραφικό ρεπορτάζ για το κορίτσι που αποκεφαλίστηκε στη Μόσχα από παράνομη μετανάστη, η οποία επιδείκνυε το κομμένο κεφάλι του κοριτσιού κοντά σε ένα σταθμό μετρό”.
Несуществующий распятый мальчик в Украине произвел в России больший новостной фурор, чем реальная отрезанная голова ребенка в центре Москвы.
— ЕжоFF Band (@M_EzhoFF) February 29, 2016 [12]
Το ανύπαρκτο αγόρι που σταυρώθηκε στην Ουκρανία απασχόλησε τα δελτία ειδήσεων της Ρωσίας πολύ περισσότερο από το πραγματικό γεγονός του αποκεφαλισμού ενός παιδιού στο κέντρο της Μόσχας.
Про няню не показывают в телевизоре. Ведь это не Украина, не Сирия, не Германия, где одна девочка ушла из дома на сутки, а потом вернулась.
— Сергей Д (@sd0107) February 29, 2016 [13]
Δεν δείχνουν την ιστορία με τη νταντά στην τηλεόραση. Διότι δεν πρόκειται για μια ιστορία στην Ουκρανία, τη Συρία ή τη Γερμανία, όπου ένα κοριτσάκι το έσκασε από το σπίτι του και τελικά γύρισε πίσω.
Η απροθυμία των δικτύων να καλύψουν αυτή την είδηση όσο βρισκόταν σε εξέλιξη είναι λογική: μια είδηση για μια Ουζμπέκα νταντά που έσφαξε ένα παιδάκι από τη Ρωσία θα μπορούσε να πυροδοτήσει ένα κύμα μίσους ή ακόμα και βίας ενάντια στους εκατομμύρια μετανάστες από την Κεντρική Ασία που ζουν στη Μόσχα και την υπόλοιπη χώρα. Άλλωστε, οι περισσότεροι Ρώσοι ενημερώνονται για τα νέα μέσω της τηλεόρασης.
Η σιωπή μπορεί να είχε κάποια λογική, αλλά η ηθική του να αποκρύπτεται κάτι από το λαό είναι ένα άλλο ζήτημα. Σύμφωνα με τους κριτικούς, τα ρωσικά τηλεοπτικά κανάλια έχουν μερίδιο ευθύνης για την αύξηση των επιπέδων βίας στη Ρωσία. Σύμφωνα με τη Yulia Muchnik [14], δημοσιογράφος στο Tomsk, “Η τωρινή ομοσπονδιακή τηλεόραση, που διαμορφώθηκε με αποκλειστικό στόχο την προπαγάνδα, έχει ξεχάσει πώς να λειτουργεί επαγγελματικά ως πηγή μετάδοσης πληροφοριών”.
Τα τηλεοπτικά δίκτυα έσπασαν τη σιωπή τους μία ολόκληρη ημέρα μετά τη δολοφονία. Το Channel One μετέδωσε ένα απόσπασμα 30 δευτερολέπτων [15] σχετικά με το έγκλημα, το οποίο ανέφερε πως μια Ουζμπέκα πολίτης είναι ύποπτη για τη δολοφονία ενός κοριτσιού στη Μόσχα. Ο εκφωνητής των ειδήσεων επεσήμανε πως η ύποπτη έχει ιστορικό ψυχασθένειας, μεταξύ άλλων και σχιζοφρένειας. Το δελτίο ειδήσεων δεν ανέφερε το όνομα της Μπομποκούλοβα ή άλλες λεπτομέρειες.
Οι Ρώσοι δημοσιογράφοι εξέθεσαν τις απόψεις τους στο διαδίκτυο σχετικά με την απόφαση για τόσο μεγάλη καθυστέρηση της τηλεόρασης να μεταδώσει οποιαδήποτε είδηση για το φόνο. Δεν επικράτησε κάποια άποψη, και ακόμα και μερικοί επικριτές του Κρεμλίνου υποστήριξαν την απόφαση των δικτύων να καθυστερήσουν τη μετάδοση της είδησης για όσο περισσότερο μπορούσαν. Ο δημοσιογράφος Anton Dolin, σε δημοσίευσή του [16] στο Facebook, ανέφερε μια συνεκδοχή που θα μπορούσε να οδηγήσει σε επικίνδυνες γενικεύσεις και διαμόρφωση στερεοτύπων.
Какой вывод из этого случая сделает массовый зритель […]?
– няни это опасно; чужой человек в семье – это зло;
– малообразованные и низкооплачиваемые няни особо опасны;
– няни из Средней Азии это жуть;
– мусульмане это кошмар;
– “трудные” или не полностью здоровые дети – такой тяжкий груз, что можно не выдержать и убить.
Каждый из этих стереотипов опасен. Опаснее няни с топором и криком “Аллах акбар”.
Ποιο είναι το συμπέρασμα που θα βγάλει το ευρύ κοινό από αυτή την υπόθεση; […]
– ότι οι babysitter είναι επικίνδυνες
– ότι το να βάζεις έναν άγνωστο στην οικογένειά σου δεν οδηγεί σε καλό
– ότι οι ανεκπαίδευτες και χαμηλόμισθες νταντάδες είναι ιδιαίτερα επικίνδυνες
– ότι οι νταντάδες από την Κεντρική Ασία είναι φριχτές
– ότι οι μουσουλμάνοι είναι τρομεροί
– ότι τα “δύσκολα” παιδιά ή όσα δεν είναι απολύτως υγιή είναι βαρύ φορτίο, τόσο που μπορεί κανείς να ξεσπάσει και να τα σκοτώσει.
Όλα αυτά τα στερεότυπα είναι επικίνδυνα, περισσότερο από μια babysitter με τσεκούρι που φωνάζει “Αλλάχου Άκμπαρ”.
Παρότι ο Dolin δεν είναι ο μόνος που υπερασπίζεται τα δίκτυα, οι περισσότεροι δημοσιογράφοι στη Ρωσία υποστηρίζουν ότι η απόκρυψη ειδήσεων είναι απαράδεκτη. Αλλά πολλοί από αυτούς τους δημοσιογράφους επιμένουν ότι η κάλυψη τέτοιων συμβάντων θα πρέπει να γίνεται αποκλειστικά από επαγγελματίες δημοσιογράφους.
Την ίδια στιγμή, οι Ρώσοι πολιτικοί έδειξαν αισθητά λιγότερο ενδιαφέρον για την ηθική πλευρά του θέματος. Ένα τμήμα του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ρωσίας δημιούργησε [17] αμέσως την εικόνα μιας γυναίκας που φορά χιτζάμπ και κρατά ένα κομμένο κεφάλι και δημοσίευσε την εν λόγω εικόνα στην ιστοσελίδα της για να προωθήσει νέους περιορισμούς όσον αφορά τη μετανάστευση:
Words fail. #Russia [18]'s Communist party uses illustration of murderous nanny/decapitated child on anti-migration site. pic.twitter.com/zmOcXWMP5G [19]
— Natalia Antonova (@NataliaAntonova) March 1, 2016 [20]
Οι λέξεις περισσεύουν. Το Κομμουνιστικό κόμμα της Ρωσίας απεικονίζει τη νταντά-δολοφόνο που αποκεφάλισε ένα παιδί, στην ιστοσελίδα του ενάντια στη μετανάστευση. pic.twitter.com/zmOcXWMP5G [19]
Ο βουλευτής της Κρατικής Δούμας Dmitry Gudkov ζήτησε [21] από τους πολιτικούς να σταματήσουν να εκμεταλλεύονται τη φριχτή δολοφονία για να προωθήσουν τις πολιτικές ατζέντες τους. Μετά από πολλές διαμαρτυρίες, η εικόνα αφαιρέθηκε από την ιστοσελίδα του Κομμουνιστικού Κόμματος.
Η Γκουλτσέχρα Μπομποκούλοβα παραδέχτηκε την ενοχή της λέγοντας στο δικαστήριο ότι είχε σχεδιάσει τη δολοφονία ένα μήνα πριν. Ισχυρίζεται ότι “ο Αλλάχ τη διέταξε” να σκοτώσει το κορίτσι και είπε στην αστυνομία ότι ήταν αντίποινα για τις αεροπορικές επιδρομές του Βλαντιμίρ Πούτιν στη Συρία. Το ειδησεογραφικό πρακτορείο Interfax πληροφορήθηκε από πηγή του ότι η αστυνομία βρήκε στο τηλέφωνο της Μπομποκούλοβα τους αριθμούς δύο αντρών που είναι γνωστό ότι σχετίζονται με ομάδες εξτρεμιστών. Την Παρασκευή, 4 Μαρτίου, αποδόθηκαν επίσημα στην Μπομποκούλοβα οι κατηγορίες για φόνο, εμπρησμό και εσκεμμένη ψευδή δήλωση για τρομοκρατική ενέργεια.