[1]Φωτογραφία: La última danza (Ο τελευταίος χορός) Λαϊκό παραμύθι των Μάγια σε κινούμενα σχέδια. Screenshot από Vimeo.
«Δεν μπορείς να αγαπήσεις αυτό που δεν γνωρίζεις» είναι η προϋπόθεση του «68 γλώσσες, 68 καρδιές [2]», ένα πρόγραμμα κινουμένων σχεδίων που έχει σκοπό να συντηρήσει και να μοιραστεί τις τοπικές γλώσσες του Μεξικού.
Το πρόγραμμα στοχεύει στην προώθηση της υπερηφάνειας και του σεβασμού, ενώ ενθαρρύνει τη χρήση των τοπικών γλωσσών στο Μεξικό μέσα από μια σειρά κινουμένων σχεδίων, που είναι αφηγημένη σε αυτές τις γλώσσες και έχει ισπανικούς υπότιτλους.
Ένα παράδειγμα ακολουθεί στο παρακάτω βίντεο. Η ιστορία είναι βασισμένη στις παραδοσιακές διηγήσεις των ιθαγενών Yaqui [3]. To El Chapulín Brujo [Ο Μάγος Γρύλλος] λέει πώς οι Yaqui επιβίωσαν από την επίθεση ενός άγριου τέρατος, χάρη σε ένα θεϊκό δέντρο και τον Μάγο Γρύλλο που κατάφεραν να νικήσουν το αγρίμι.
H αφήγηση του κινουμένου σχεδίου είναι στα Yaqui [4], μία γλώσσα της μεξικανικής πολιτείας Sonora.
To όνομα του προγράμματος αυτού σχετίζεται με τις 68 τοπικές γλώσσες του Μεξικού που, σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Τοπικών Γλωσσών (NILA) [5], ομιλούνται σήμερα στη χώρα. Σύμφωνα με το κανάλι Vimeo [6] του προγράμματος:
Las lenguas indígenas engloban una visión única de la vida y del mundo. Al desaparecer, se pierde la cosmovisión y cosmogonía única de cada pueblo, perdiéndose una parte importante de la humanidad.
Οι τοπικές γλώσσες περιβάλλουν μία μοναδική οπτική της ζωής και του κόσμου. Η εξαφάνισή τους θα ισούνταν με την απώλεια μίας μοναδικής οπτικής του κόσμου και της ύπαρξης κάθε κοινότητας· είναι σημαντικό μέρος της ανθρωπότητας.
Με αυτήν την έννοια, το πρόγραμμα αναγνωρίζει τις τοπικές γλώσσες ως οπτικές του κόσμου και προσπαθεί να αποτρέψει την εξαφάνισή τους.
Αυτό φαίνεται και από το παρακάτω κινούμενο σχέδιο, που βασίζεται στο ποίημα “Cuando muere una lengua” [7] [Όταν μία γλώσσα πεθαίνει] από τον Μεξικάνο ιστορικό και ανθρωπολόγο Miguel León Portilla, [8] ο οποίος είναι αυθεντία σε ζητήματα της σκέψης και της λογοτεχνίας στη γλώσσα νάουατλ [9].
H αφήγηση της ιστορίας είναι στα νάουατλ, συγκεκριμένα στην παραλλαγή [10]Huasteca [10]της γλώσσας [10].
Cuando muere una lengua […]
Entonces se cierra a todos los pueblos del mundo, una puerta, una ventana.
Un asomarse de modo distinto a las cosas divinas y humanas, a cuanto es ser y vida en tierra.
Όταν μία γλώσσα πεθαίνει […]
Μία πόρτα ή ένα παράθυρο κλείνει τότε για τους ανθρώπους του κόσμου
Μία ματιά σε καθετί θεϊκό και ανθρώπινο από διαφορετική σκοπιά· στη ζωή στη Γη και στην ύπαρξή μας.
Η πρώτη σειρά έφερε με επιτυχία στο προσκήνιο κάποιες ιστορίες από τη λαϊκή παράδοση και επιλεγμένα έργα από τοπικούς ποιητές και καλλιτέχνες, καθώς και από ιστορικούς και φιλοσόφους, ειδήμονες στη σκέψη και στις τοπικές γλώσσες. Η σελίδα [11] του προγράμματος αναφέρει:
En esta [primera] serie se retratan siete de estas 68 visiones del mundo: huasteco, maya, mixteco, náhuatl, totonaco, yaqui y zapoteco, a través de la visión de siete escritores y siete ilustradores gráficos.
Σε αυτήν την [πρώτη] σειρά, εμφανίζονται επτά από τις 68 οπτικές του κόσμου: Ηuastec, Maya, Mixtec, Nahuatl, Totonacan, Yaqui και Zapotec, μέσα από τη ματιά επτά συγγραφέων και επτά εικονογράφων.
Το παρακάτω βίντεο βασίζεται στην ιστορία “La última danza” [12] [Ο τελευταίος χορός] από τον Μάγια συγγραφέα Isaac Esau Carrillo Can. [13] Επικεντρώνεται στη ιστορία μιας γυναίκας, που θυμάται μία συζήτηση με τον πατέρα της, που αποχαιρέτησε τον επίγειο κόσμο για να ξανασμίξει με την μητέρα της. Ο πατέρας της την αποχαιρετά, διαβεβαιώνοντας της ότι «ο σπόρος των χορών» έχει φυτευτεί μέσα της και ότι πρέπει να συνεχίσει και να διαδώσει αυτούς τους χορούς στον κόσμο.
Η γλώσσα της αφήγησης είναι γιουκατάν Μάγια [14].
Σε μία συνέντευξη με το Global Voices, ο δημιουργός και διευθυντής του προγράμματος Gabriela Badillo [15] δήλωσε ότι αυτόν τον καιρό συνεργάζονται στενά με το NILA, καθώς και με ομιλητές των τοπικών γλωσσών για να καλύψουν, μία-μία, καθεμία από τις 68 τοπικές γλώσσες της χώρας, κυρίως αυτές που βρίσκονται σε μεγάλο κίνδυνο να εξαφανιστούν [16].
Ο Badillo επανέλαβε ότι το πρόγραμμα είναι προϊόν συνεργασίας μεταξύ σύγχρονων συγγραφέων, μεταφραστών και διερμηνέων των τοπικών γλωσσών, εικονογράφων, κινηματογραφιστών, συνθετών ήχου και μουσικής, καθώς και μίας ομάδας έρευνας και διασκευής. Υπογράμμισε τη σημασία της συμμετοχής των ιθαγενών λαών και κοινοτήτων που μοιράστηκαν τις ιστορίες τους από τη λαϊκή παράδοση.
Όταν ρωτήθηκε για την πρόσληψη από το κοινό του προγράμματος, ο Gabriela μοιράστηκε μαζί μας τα εξής λόγια:
En general, las comunidades con las que nos hemos acercado lo han recibido con emoción, por ver en un video parte de su historia, tradición, cultura. No mostrada como una “cultura estática” y antigua de museo sino [como] algo vivo que va cambiando y creciendo con el tiempo y con las nuevas generaciones; sin caer en los “clichés” de lo indígena sino incluyendo a los jóvenes de las comunidades, así como a artistas mexicanos que aportan un grano de arena. Sobre todo, en aulas de enseñanza nos han comentado que las y los niños se muestran muy emocionados.
Γενικά, οι κοινότητες που έχουμε πλησιάσει αντέδρασαν συναισθηματικά, θέλουν πολύ να δούνε μέρος της ιστορίας, της παράδοσης και του πολιτισμού τους σε βίντεο. Δεν παρουσιάζονται ως ένας «στατικός πολιτισμός» ή ένα μουσειακό έκθεμα, αλλά περισσότερο [παρουσιάζονται] ως κάτι ζωντανό που εξελίσσεται και μεγαλώνει με τον καιρό και με τις νέες γενιές· αποφύγαμε τα συνηθισμένα κλισέ για τους ιθαγενείς και συμπεριλάβαμε τη νεολαία των κοινοτήτων, καθώς και τους συνεισφέροντες Μεξικάνους καλλιτέχνες. Πάνω απ’ όλα, έχουμε ακούσει ότι τα παιδιά στις τάξεις συγκινήθηκαν ιδιαίτερα [με το πρόγραμμα αυτό].
Το κανάλι των 68 Voces στο Vimeo [6] περιέχει όλες τις πληροφορίες για αυτό το πρόγραμμα, καθώς και τους συντελεστές κάθε βίντεο και τις περιγραφές τους στα αγγλικά. Κάποια κινούμενα σχέδια είναι διαθέσιμα και με αγγλικούς υπότιτλους στο κανάλι στο YouTube [17].
Περισσότερες πληροφορίες και νέα για το πρόγραμμα υπάρχουν στη σελίδα του στο Facebook [2] και στη σελίδα της δημιουργικής ομάδας Hola Cambo [11].