[1]Aasim Rady και Rasha Sadek. Χορεύοντας σάλσα σε δημόσιο χώρο στην Αίγυπτο, Ιανουάριος 2015. Εικόνα: YouTube
Είτε το πιστεύετε είτε όχι, η Λατινική Αμερική και η Αίγυπτος έχουν πολλά περισσότερα κοινά μεταξύ τους εκτός από τον αρχαίο πολιτισμό και το κτίσιμο πυραμίδων. Μετά από δοκιμές φαγητού και μουσικής από τη Νότια Αμερική, η πολιτιστική σκηνή στο Κάιρο χορεύει πλέον στους ρυθμούς της σάλσα πυρετωδώς. Και ο “πυρετός” φαίνεται πως ήρθε για να μείνει.
Ενώ η Όπερα του Κάιρο σκέφτεται να καθιερώσει μια Μηνιαία Βραδιά Λατινικής Αμερικής στο ετήσιο πρόγραμμά της, μετά τη θερμή υποδοχή που είχε το Αφιέρωμα σε τζαζ και λατινοαμερικάνικη μουσική [2] [en] τον περασμένο Ιανουάριο,πραγματοποιείται το όνειρο για χορούς τάνγκο και σάλσα χάρη σε επαγγελματικές σχολές χορού , όπως η Latin Love Dance School [3] [en] και ερασιτεχνικές ομάδες όπως η Latino Dance Community – Egypt [4] στο Facebook.
Η εξάπλωση της σάλσα στο Κάιρο ξεκίνησε εδώ και πολλά χρόνια. Σύμφωνα με ρεπορτάζ του 2010, που πρόσφατα απέκτησε μεγάλη επισκεψιμότητα στο YouTube, οι νέοι της αιγυπτιακής πρωτεύουσας γοητεύονται ιδιαίτερα από το συγκεκριμένο είδος χορού. Πέντε χρόνια πριν, οι δημοσιογράφοι αναρωτιούνται πόσο θα διαρκέσει ο “πυρετός της σάλσα” στο Κάιρο. Σήμερα, όμως, η “τρέλα” στην πόλη και το διαδίκτυο φαίνεται πως είναι πιο μεγάλη από ποτέ.
Η διάδοση της σάλσα στην Αίγυπτο, ωστόσο, δεν έλαβε χώρα χωρίς να αντιμετωπίσει τις δικές της προκλήσεις. Η Sara Reda σκιαγραφεί την κατάσταση στην ταινία μικρού μήκους “Η Αιγυπτιακή επανάσταση της σάλσα: ο Πολιτισμός αντιστέκεται, η σάλσα επιμένει [5]”
[audio, en], όπου αποκαλύπτει τη χαρά και την αυτοπεποίθηση που μπορεί να εμπνεύσει η σάλσα σε Αιγύπτιους και Αιγύπτιες, ενώ παράλληλα αναλύει τις πιο “κολλητικές” πτυχές του χορού.
Η Nour, μια 24χρονη χορεύτρια σάλσα που δίνει συνέντευξη στο ντοκιμαντέρ, σημειώνει τις αντιθέσεις και τα “δύο μέτρα και δύο σταθμά” που μπορεί να επιβάλλει η σάλσα – ιδιαίτερα στις γυναίκες:
Στην Αίγυπτο, πολλοί άντρες θα ισχυρίζονταν ότι είναι ανοιχτόμυαλοι και όχι συντηρητικοί. Δε σκέφτομαι έτσι, αλλά ξέρετε πώς είναι οι άντρες. Σου ασκούν κριτική. [Αλλά] αυτό δεν αφορά μόνο τους άντρες. Αφορά τους πάντες. Για την ακρίβεια, κάποιες γυναίκες θα σε κατέκριναν επειδή χορεύεις, ενώ φοράς μαντήλα. […] Νομίζω πως το πρόβλημα αφορά συνολικά την κουλτούρα. Κάποιοι άντρες θα χόρευαν μαζί σου και θα σε σέβονταν για αυτό που κάνεις και που ακολουθείς το πάθος για ζωή όποιες κι αν είναι οι συνθήκες στη ζωή σου -είτε φοράς μαντήλα είτε όχι-, όμως άλλοι δε θα σε σέβονταν.
Η Nour επισημαίνει και συγκεκριμένους κοινωνικούς περιορισμούς και προκαταλήψεις για τις γυναίκες που θέλουν να χορεύουν σάλσα, ενώ φορούν μαντήλα:
Οι άνθρωποι πιστεύουν αυτόματα ότι τα κορίτσια που φορούν μαντήλα είναι θρησκευόμενα και η κουλτούρα τους είναι συντηρητική. Έτσι, περιμένουν από αυτές να δράσουν συντηρητικά. Τους βάζουν ταμπέλα. Επιπλέον, όταν μια γυναίκα με μαντήλα κάνει κάτι που οι υπόλοιποι θεωρούν “απρεπές”, της βάζουν αμέσως την ταμπέλα της “αμαρτωλής” που “εγκατέλειψε τη θρησκεία”. Δεν έχουν ιδέα πως όλες οι γυναίκες με μαντήλα δεν είναι θρησκευόμενες. Η γυναικεία μαντήλα έχει μετατραπεί περισσότερο σε παραδοσιακή μόδα. Πλέον δε συνδέεται με τη θρησκεία. Τουλάχιστον όχι με τον τρόπο που συνδεόταν παλιότερα. Οι Αιγύπτιοι έχουν πρόβλημα με τη μη αποδοχή της διαφορετικότητας σε κάθε προσωπικότητα και στις πεποιθήσεις. Τείνουν να κρεμούν ταμπέλες στους ανθρώπους. Τρελαίνονται να σου κολλάνε ετικέτες.
[6]Αφίσα από το δεύτερο Διεθνές Συνέδριο Salsa στην Αίγυπτο. Εικόνα: Διεθνές Συνέδριο Salsa / Facebook
Όμως, δεν είναι μόνο οι γυναίκες που αντιμετωπίζουν κοινωνικούς περιορισμούς σε ό,τι αφορά το χορό σάλσα. Το ντοκιμαντέρ της Reda αποκαλύπτει πώς, το να είσαι μέλος της κοινότητας της σάλσα μπορεί να δημιουργήσει μπερδέματα και σε άντρες. Ο Mohamed, ένας από τους χορευτές που μιλά το ντοκιμαντέρ, λέει πως πολλοί άντρες – ειδικά εκείνοι που προέρχονται από περιβάλλοντα με λιγότερη εκπαίδευση – τα βρίσκουν σκούρα στην πίστα. Ο ίδιος λέει πως, οι κοινωνικές συμβάσεις για το χορό μπορούν να δημιουργήσουν προκλήσεις:
Οι βραδιές σάλσα στην Αίγυπτο είναι τελείως διαφορετικές από οπουδήποτε αλλού. Αφορούν κυρίως νέους ανθρώπους. Και νέους άνδρες επίσης. Αυτό συμβαίνει επειδή, για τη θρησκεία είναι ταμπού να χορεύεις και στην Αιγυπτιακή κουλτούρα ο χορός είναι ακατάλληλος και δε γίνεται σεβαστός. Για παράδειγμα, οι ηλικιωμένοι δεν πρέπει να χορεύουν, επειδή πρέπει να σέβονται την ηλικία τους, […] για τους (νεότερους) άντρες ο χορός θεωρείται γυναικεία συνήθεια και για τις γυναίκες ο χορός δεν είναι ευυπόληπτος. Αυτό κάνει το χορό προβληματικό για όλα τα κοινωνικά στρώματα.
Οι Αιγύπτιοι άνδρες πάσχουν από έλλειψη της αίσθησης της ελευθερίας, δηλώνει ο Μohamed, και αυτό αποτελεί το κλειδί σε αυτή τη δυναμική:
Οι καημένοι οι Αιγύπτιοι είναι σε δύσκολη θέση. Τους διδάσκουν ότι ο χορός είναι για τα κοριτσάκια. Επιπλέον, μεγαλώνουν χωρίς να έχουν την παραμικρή επαφή με το σώμα τους, χωρίς καμία αίσθηση ελευθερίας. Αυτό που είναι ακόμα χειρότερο, είναι ότι ο χορός δεν είναι κοινωνικά απαγορευμένος μόνο για τους άντρες, αλλά και για τις γυναίκες – για τελείως διαφορετικούς λόγους – για να μην αναφέρω ότι ο χορός συνδέεται με χαμηλό κοινωνικό προφίλ.
Παρά τις παραδόσεις και τις κοινωνικές συμβάσεις, οι Αιγύπτιοι συνεχίζουν να χορεύουν. Κάποιες πόλεις έχουν αρχίσει να δημιουργούν ομάδες και κάνουν μαθήματα, συνεχίζοντας τη μόδα. Οι προκλήσεις παραμένουν, αλλά παραμένουν το ίδιο η θέληση και η ευχαρίστηση που φέρνει μια χορευτική παράδοση που τείνει να γίνεται όλο και λιγότερο ξένη στην Αίγυπτο. Όπως εξηγεί και η Rasha στο ντοκιμαντέρ:
Ναι, πιστεύω ότι η salsa διαδίδεται με ταχείς ρυθμούς παντού στην Αίγυπτο τώρα. Ξεκίνησε στο Κάιρο, έφτασε στην (Αλεξάνδρεια) και στην Χουργκάντα και παντού. […] Αν και ακόμα αντιμετωπίζει προκλήσεις και περιορισμούς και κάποιες παρανοήσεις εξαιτίας των απαγορεύσεων και της κουλτούρας πολλών πραγμάτων…χμ..αλλά κατά τα άλλα εξαπλώνεται ακόμα.
Σε περίπτωση που δε μπορείτε να δείτε από κοντά την Αιγυπτιακή χορευτική σκηνή σάλσα, ο πιο έξυπνος τρόπος είναι να δείτε τα βίντεο στο YouTube: βιντεοσκοπήσεις από βραδιές salsa και μαθήματα χορού. Μερικά υπέροχα βιντεάκια υπάρχουν στο κανάλι Egyptiansasero [7]:
Δείτε, επίσης, το κανάλι του Aasim Rady, με υπέροχα πλάνα από βραδιά salsa στο Bian Cafe στο Κάιρο