Μία νέα έκθεση στο Μουσείο Μετανάστευσης στο Σάο Πάολο: ιστορίες μέσα από τις “arpilleras” Φωτογραφία: Μουσείο Μετανάστευσης.
Είναι δυνατόν να προσεγγίσει κανείς ένα τόσο πολύπλοκο θέμα όπως αυτό της μετανάστευσης μέσω της ραπτικής;
“Από το υφάδι στο πορτραίτο, οι αναμνήσεις των μεταναστών μέσω της ραπτικής”, μία έκθεση που εγκαινιάστηκε το Φεβρουάριο στο Mουσείο Mετανάστευσης στο Σάο Πάολο [1], δείχνει ότι είναι εφικτό.
Αυτός είναι ο καρπός της εργασίας των γυναικών στο “Casa de Passagem” (το Σπίτι της Μετάβασης), της Terra Nova και της ομάδας “Λατίνα γυναίκα, αποτελείς μέρος του συνόλου εδώ, μη μένεις στην άκρη”, που αποτελείται από γυναίκες από διάφορες χώρες της Νότιας Αμερικής. Προτείνει 17 έργα τα οποία ομαδοποιούνται σε τέσσερις θεματικές ενότητες: τις διαδρομές, τις γνώσεις, τις σχέσεις και τους τόπους.
Τα έργα πραγματοποιούνται σύμφωνα με τη μέθοδο της arpillera, μια τεχνική ραψίματος και κεντήματος, η οποία προέρχεται από την περιοχή της Isla Negra, στη Χιλή. Χρησιμοποιεί ως υποστήριγμα λινάτσα (που χρησιμοποιείται στα σακιά για το αλεύρι ή τις πατάτες) και διάφορα κομμάτια υφάσματος. Αυτά τα απλά υλικά, όταν παίρνουν μορφή με τη χάρη του κεντήματος και των χεριών που τα επεξεργάζονται, λένε ιστορίες ζωής και μοιράζονται τις εμπειρίες των δημιουργών τους.
Η arpillera έγινε μια λαϊκή τέχνη στη δεκαετία του '70 κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής δικτατορίας στη Χιλή. Μέσω αυτής, οι γυναίκες μπορούσαν να αποκαλύπτουν τη βία, τις διώξεις και άλλες καταχρήσεις του καθεστώτος. Αλλά η τεχνική αυτή έχει ξεπεράσει τα σύνορα της Χιλής και έχει χρησιμοποιηθεί σε διαφορετικά περιβάλλοντα στη Λατινική Αμερική.
Η έκθεση θα λάβει χώρα στο Μουσείο Μετανάστευσης μέχρι τις 15 Μαΐου.
Συγκίνηση που ψηλαφίζει κανείς σε κάθε κέντημα
Κατά τη διάρκεια της εργασίας του ραψίματος, οι γυναίκες αλληλεπιδρούν, μοιράζονται τη ζωή τους και τις εμπειρίες τους, έρχονται κοντά και μαθαίνουν η μία από την άλλη.
“Δεν ήξερα ότι ήταν κάτι τόσο βαθύ και πόσο αυτά τα κομμάτια ύφασμα μπορούσαν να αγγίξουν την ψυχή του θεατή. Επιπλέον, δεν ήξερα πόσο μπορούσαν να είναι φορτωμένα με συναισθήματα των ατόμων αυτών που τα έφτιαχναν. Το γεγονός του να μοιράζεσαι αυτή τη στιγμή με γυναίκες από άλλες κουλτούρες για μένα ήταν μια εμπειρία που με αντάμειψε.” Αυτή είναι η γνώμη μιας Χιλιανής, της Yolanda Jeanette Cortes, μιας από τις συμμετέχουσες στην ομάδα των γυναικών που πραγματοποίησαν μερικές από τις arpilleras που εκτίθενται.
Η Γιολάντα συνοδεύεται από την κόρη της, αναλύτρια συστημάτων, τη Jeannette Cortes, που μοιράζεται τα ίδια συναισθήματα όπως η μητέρα της: “Έχω παρατηρήσει ότι μέσα από αυτή την εργασία, οδηγούμαστε να προβληματιστούμε σχετικά με το σκοπό της ζωής, να θυμόμαστε πράγματα, να ξανα-ανακαλύπτουμε συναισθήματα που πολύ συχνά δεν καταφέρνουμε να εκφράσουμε για λόγους προσωπικούς, πολιτιστικούς, κοινωνικοοικονομικούς. Όλες έχουμε τους ίδιους φόβους και τις ίδιες χαρές.” Η Jeannette έφτασε στο εργαστήριο των arpilleras μέσω της ΜΚΟ Presença de América Latina, μέσα στην οποία λειτουργεί αυτή η ομάδα των γυναικών από τη Λατινική Αμερική.
Η Gioconda Elgueta, επίσης Χιλιανή, ενθουσιάζεται για αυτή την εμπειρία που της επέτρεψε να βοηθήσει στη δημιουργία αυτών των εκθεμάτων. “Είναι μια εμπειρία που αφήνει τη γλυκιά γεύση της φιλίας και της αλληλεγγύης. Δουλεύοντας σε ομάδες με ηλικιωμένες γυναίκες διαφορετικής προέλευσης, εμπλουτίζει κανείς έτσι την πορεία του με υπέροχες συναντήσεις. “
H Βραζιλιάνα Dalvaci Porto, που μετανάστευσε από την Bahia στο Σάο Πάολο το 2013, εξηγεί ότι ανακάλυψε, επίσης, στην arpillera έναν τρόπο για να εκφράσει τα συναισθήματά της και να μοιραστεί εμπειρίες με άλλους. “Είναι μέσα από τις arpilleras που βρήκα έναν δρόμο για να ξαναχτίσω την ιστορία μου, να ξεπεράσω τη νοσταλγία και το φόβο αυτού που οφείλει να ξαναρχίσει τη ζωή του σε μια άγνωστη γη και να συγκεντρώσει τις δυνάμεις του για να πάρει μια θέση στην κοινωνία. Προσπάθησα να παρουσιάσω τον πλούτο της πολιτιστικής ποικιλομορφίας που προκύπτει από την αλληλεπίδραση μεταξύ των μεταναστών και τους Paulistas. Ένα απίστευτο μπλέξιμο μεταξύ πεδίων μουσικής, μαγειρικής, λογοτεχνικών, συνηθειών και περίεργων εθίμων … Ήμουν πολύ ευτυχισμένη που είχα την ευκαιρία να συμμετάσχω.”
Η τωρινή ιδέα είναι να ενισχυθεί το έργο αυτό, φέρνοντας κοντά περισσότερους ανθρώπους από διαφορετικά υπόβαθρα και διαφορετικές γενιές. “Βασικός μας στόχος είναι να σημειωθεί πρόοδος σε αυτό το έργο από την προσωπική και κοινωνική ανάπτυξη. Έχουμε αποδείξει ότι η συλλογικότητα έχει τη δύναμη να ανοίξει τη μνήμη, να ενισχύσει τις δυνατότητες της ανάλυσης της ιστορίας, της προέλευσή της, να κατανοήσει ότι μπορεί να υπάρχουν διάφορες μορφές ανθρωπίνων όντων τα οποία όμως μας ενώνουν και σχηματίζουν ένα “εμείς”. Αυτό εξηγείται από τη Χιλιανή ακτιβίστρια Oriana Jara, από τη ΜΚΟ Presença da América Latina.