- Global Voices στα Ελληνικά - https://el.globalvoices.org -

25 χρόνια μετά το επίσημο κλείσιμό της, η πιο μεγάλη χωματερή του Κιργιστάν διαρκώς εξαπλώνεται

Κατηγορίες: Κεντρική Ασία και Καύκασος, Κιργιστάν, Ανάπτυξη, Διακυβέρνηση, Μέσα των πολιτών, Περιβάλλον, Υγεία, Φωτογραφία
Photo by Azamat Imanaliev. Used with permission.

Η χωματερή, με τις πρόχειρες κατοικίες στο φόντο. Φωτογραφία: Azamat Imanaliev [1]. Χρήση με άδεια. 

Η πιο μεγάλη χωματερή του Κιργιστάν καλύπτει έκταση ίση με 120 γήπεδα ποδοσφαίρου, ενώ οι σωροί των απορριμμάτων της φτάνουν σε ύψος έως και τα 10 μέτρα.

Η περιοχή, που χαρακτηρίζεται από έντονη δυσωδία, μεγάλο αριθμό αρουραίων και πτήσεις αρπακτικών, έχει φτάσει τα επιτρεπόμενα όρια χωρητικότητάς της ήδη από το 1990.

Η χωματερή αποτελεί μείζον πρόβλημα δημόσιας υγιεινής εδώ και περισσότερες από δυο δεκαετίες, έπειτα από τη λήξη της επίσημης άδειας λειτουργίας της. Επί του παρόντος, αποτελεί κίνδυνο για το περιβάλλον και για τους κατοίκους, που ζουν στις πρόχειρες κατοικίες γύρω από τη χωματερή, μερικοί εκ των οποίων διαχωρίζουν τα απορρίμματα, προκειμένου να επιβιώσουν.

Ένα από τα προβλήματα αυτής της χωματερής που βρίσκεται στην πρωτεύουσα της χώρας, Μπισκέκ, είναι το ότι δεν υπάρχει εναλλακτική. Εκείνο είναι το σημείο, στο οποίο άρχισαν να συγκεντρώνονται τα απορρίμματα κατά τη σοβιετική περίοδο. Είναι η μοναδική χωματερή της πόλης.

Photo by Azamat Imanaliev. Used with permission.

Φωτογραφία: Azamat Imanaliev. Χρήση με άδεια.

Χωρίς κατάλληλες υποδομές και χρηματοδότηση, η χωματερή μετατράπηκε σε έναν τόπο τοξικό που μολύνει τον αέρα, το χώμα και μια λίμνη της περιοχής. Τοξικές αναθυμιάσεις εκλύονται σε όλη τη διάρκεια της χρονιάς. Οι επιπτώσεις τους στην ανθρώπινη υγεία άρχισαν να διαφαίνονται.

Η χωματερή αποτελεί απειλή

Ο όγκος των απορριμμάτων αυξάνεται αναλογικά με τον πληθυσμό του Μπισκέκ: αύξηση 25%, ή κοντά στο 1.000.000 κατοίκους από την αρχή της χιλιετίας. Αρχικά, η χωματερή δεν κατασκευάστηκε για να ανταποκριθεί στις ανάγκες μιας πόλης αυτού του μεγέθους.

Η χωματερή απελευθερώνει μεθάνιο, το αέριο που συμβάλλει περισσότερο στο φαινόμενο του θερμοκηπίου και το οποίο είναι άλλωστε εύφλεκτο. Δεν υπάρχει κανένας τρόπος να ελεγχθούν τα επίπεδα αυτού του επικίνδυνου αερίου, το οποίο κάνει τη χωματερή μια πραγματική ωρολογιακή βόμβα.

A young labourer working at the dump. Face blurred to prevent recognition. Photo by Azamat Imanaliev. Used with permission.

Ένας νέος εργάτης εργάζεται στη χωματερή. Το πρόσωπό του είναι αλλοιωμένο για να διατηρηθεί η ανωνυμία του. Φωτογραφία: Azamat Imanaliev. Χρήση με άδεια. 

Καθώς η χωματερή μεγαλώνει, εντείνεται και η δυσαρέσκεια των παρακείμενων κοινοτήτων σε ό,τι αφορά τα επεκτεινόμενα όρια της.

Το 2011, οι κάτοικοι μια τοπικής novostroika [2], ή αλλιώς “νέου οικισμού”, συγκεντρώθηκαν για να απαιτήσουν από την κυβέρνηση να πραγματοποιήσει μια ειδική συνεδρίαση για τη μετεγκατάσταση της χωματερής. Σε αντίθετη περίπτωση, απείλησαν ότι θα αποκλείσουν τους δρόμους.

Ο Damir Kokozhanov, επικεφαλής των διαδηλωτών, δήλωσε στη ρωσόφωνη εφημερίδα 24.kg :

Το καλοκαίρι, η δυσωδία από τα απορρίμματα που καίγονται εξαπλώνεται και οι στάχτες περιέχουν οξείδια βαρέων μετάλλων. Όλο αυτό αποτελεί απειλή για τη γενετική κληρονομιά του έθνους.

Η συζήτηση έλαβε χώρα, αλλά καμία απόφαση περί μετεγκατάστασης της χωματερής δεν πάρθηκε. Σήμερα, αυτή δέχεται διαρκώς περισσότερα απορρίμματα.

Η χωματερή, πηγή εργασίας

Σύμφωνα με την Aikokul Arzieva, η οποία διεξήγαγε εθνογραφικές έρευνες γύρω από τη χωματερή το 2013, τουλάχιστον 300 διαλογείς απορριμμάτων εξαρτώνται από τη χωματερή, η οποία αποτελεί την πηγή εισοδήματος τους.

Αυτή λειτουργεί ως δίχτυ οικονομικής προστασίας γι’ αυτούς τους ανθρώπους – πολλοί εκ των οποίων είναι “εσωτερικοί” μετανάστες – σε μια χώρα όπου το υψηλό ποσοστό ανεργίας άνοιξε την πόρτα εξόδου προς τη Ρωσία. Οι εργασίες ανακύκλωσης που εκτελούνται από τους διαλογείς αυξάνουν τον κίνδυνο αυτοί να αναπτύξουν αναπνευστικές νόσους, ή πιο σοβαρές παθολογίες.

A teddy bear at the dump. In tact items are often washed and resold on Bishkek's markets. Photo by Azamat Imanaliev. Used with permission.

Ένα αρκουδάκι στη χωματερή. Τα αντικείμενα που ανακτώνται συχνά πλένονται και ξαναπουλιούνται στις αγορές του Μπισκέκ. Φωτογραφία: Azamat Imanaliev, Χρήση με άδεια.

“Παρά τη συνεισφορά τους, οι διαλογείς απορριμμάτων έχουν πολύ χαμηλό κοινωνικό προφίλ, αντιμετωπίζουν κοινωνικές διακρίσεις και βγάζουν πολύ λιγότερα από άλλους φορείς του άτυπου εμπορίου απορριμμάτων”, δήλωσε [3]η Arzieva στο τοπικό πρακτορείο News-Asia.

Οι προσπάθειες μετατροπής της χωματερής σε μια μορφή νόμιμης δραστηριότητας, όπως ένα εργοστάσιο αποτέφρωσης απορριμμάτων, αποδείχτηκαν συχνά αποτυχημένες.

Οι επενδυτές αμφέβαλαν για τις δυνατότητες ανακύκλωσης της χωματερής, προβλέποντας ότι αυτή δεν θα αποφέρει κέρδη. Έπρεπε να περιμένουν έως ότου η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης & Ανάπτυξης (ΕΤΑΑ) δεχτεί να γίνει εταίρος σε αυτό το πρόγραμμα, προτού αρχίσουν να διαφαίνονται λύσεις.

Informal housing in the backdrop at Kyrgyzstan's biggest dump. Photo by Azamat Imanaliev. Used with permission.

Πρόχειρες κατοικίες στο φόντο της πιο μεγάλης χωματερής του Κιργιστάν. Φωτογραφία: Azamat Imanaliev. Χρήση με άδεια. 

Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης & Ανάπτυξης δέχτηκε να βοηθήσει το Μπισκέκ να εγκαταστήσει ένα σύστημα συλλογής και διάθεσης απορριμμάτων στη μεικτή βάση δανείου και χρηματοδότησης. Η συνολική επένδυση ανέρχεται στα 22 εκατομμύρια ευρώ, τα μισά των οποίων ήταν επιχορήγηση της Τράπεζας και ενός ανώνυμου ξένου χορηγού. Τα υπόλοιπα ήταν δάνειο το οποίο θα πρέπει να εξοφληθεί μέσω των φόρων που θα εισπραχθούν από τους κατοίκους στο μέλλον.

Ωστόσο το εμπορικό μοντέλο παρουσίαζε ένα σημαντικό μειονέκτημα. Σύμφωνα με το δήμαρχο του Μπίσκεκ, Kubanychbek Kulmatov, η δημοτική αρχή δεν έχει ποτέ κατορθώσει να συλλέξει τους φόρους αποκομιδής των απορριμμάτων από τους κατοίκους.

Κατά τη διάρκεια του Urban Talks, που οργανώθηκε από την τοπική οργάνωση Urban.kg, ο Kulmatov εξήγησε [4]ότι μεταξύ του 1,5 εκατομμυρίου κατοίκων του Μπισκέκ και των περιχώρων, μόνο οι 560.000 πληρώνουν το φόρο αποκομιδής των 15 Σομ Κιργιστάν (περίπου 20 λεπτά του αμερικάνικου δολλαρίου).

Οι προοπτικές

Παρά τις όχι και πολλά υποσχόμενες προοπτικές, η επένδυση της Ευρωπαϊκής Τράπεζας προχώρησε. Έως το 2017, μια καινούρια μονάδα διαλογής θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί στο σημείο της χωματερής.

Οι θετικές επιπτώσεις που αναμένονται είναι προφανείς:η μόλυνση που προκαλείται από την αποσύνθεση των απορριμμάτων θα μειωθεί και η χωματερή θα καταστεί πιο βιώσιμη. Το εργοστάσιο αναμένεται να αποφέρει οφέλη και να συμβάλλει στην εξόφληση του δανείου από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα.

Αλλά τι θα συμβεί με τους κατοίκους και τους διαλογείς απορριμμάτων;

Bottles. Photo by Azamat Imanaliev. Used with permission.

Μπουκάλια. Φωτογραφία. Azamat Imanaliev. Χρήση με άδεια.

Με το δεδομένο ότι το νέο εργοστάσιο και οι παρακείμενες εγκαταστάσεις του θα κατασκευαστούν κοντά στην υπάρχουσα χωματερή και θα απαιτήσουν περισσότερο χώρο, περίπου 100 πρόχειρες κατοικίες σε κοντινή απόσταση θα κατεδαφιστούν. Οι κάτοικοι της περιοχής, όπως και οι διαλογείς απορριμμάτων, θα αναγκαστούν να εγκαταλείψουν την περιοχή και να παραχωρήσουν τη θέση τους στους κρατικούς υπαλλήλους.

Ακόμα και αν στους κατοίκους δεν άρεσε η χωματερή, ωστόσο αυτή παρείχε μια πηγή εισοδήματος και ένα χώρο κατοικίας. Εάν το εργοστάσιο κατασκευαστεί, όπως είναι προγραμματισμένο, το μέλλον τους είναι αβέβαιο.

Birds have plenty to pick on at the dump. Photo by Azamat Imanaliev. Used with permission.

Τα πουλιά έχουν πολλή δουλειά στη χωματερή. Φωτογραφία: Azamat Imanaliev. Χρήση με άδεια.