Ρουκετοπόλεμος: Ένα πολυδιάστατο έθιμο στην Χίο, υπό απειλή;
Ρουκετοπόλεμος στο Βροντάδο Χίου. Φωτογραφία: Aneta Silwia Zak, δημοσιεύεται με την άδειά της
Τη βραδιά της Ανάστασης όλα τα βλέμματα στρέφονται στο Βροντάδο Χίου, όπου η βραδιά αποκτά ξεχωριστό νόημα. Το έθιμο του «ρουκετοπόλεμου», η «μάχη», δηλαδή, με τις φωτεινές ρουκέτες που εκτοξεύονται από τη μια στην άλλη στις εκκλησιές του Αγίου Μάρκου και της Παναγιάς Ερυθειανής, έχει γίνει τόσο γνωστό σ’ όλη την Ελλάδα, που πολλοί είναι εκείνοι που επιλέγουν τη Χίο ως προορισμό των Πασχαλινών διακοπών με σκοπό να είναι θεατές του ακήρυχτου αυτού πολέμου.
Φέτος όμως, η δημοσιότητα που τράβηξε ήταν για άλλο λόγο. Ο ρουκετοπόλεμος ματαιώθηκε, καθώς ντόπιοι θιγόμενοι κάτοικοι απείλησαν με μηνύσεις εναντίον των κατασκευαστών ρουκετών.
Ήταν η πρώτη φορά για περισσότερα από 100 χρόνια, που το παλιό Βρονταδούσικο έθιμο δεν τηρήθηκε, έθιμο που έχει τις ρίζες του στους χρόνους της τουρκικής κατοχής. Οι ρουκέτες αντικατέστησαν τα κανονάκια και τα όπλα «σουρντάδα» παλαιότερων εποχών. Κατά τα χρόνια της τουρκοκρατίας, η γόμωση των κανονακιών γινόταν με μπαρούτι, με ισχυρότατες εκρήξεις, αλλά το 1889 οι Τούρκοι έκαμαν κατάσχεση στα κανονάκια, επειδή φοβόταν μήπως ο εορτασμός του Πάσχα δημιουργήσει προβλήματα γενικότερης εξέγερσης των κατοίκων του νησιού για την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού. Η δεύτερη ιστορία αναφέρει ότι αυτή η παράδοση γεννήθηκε, επειδή οι άνθρωποι από το νησί απαγορεύονταν να εορτάζουν το Πάσχα με τον τρόπο που ήθελαν, οπότε αποφάσισαν να κάνουν ένα ψεύτικο πόλεμο με ρουκέτες για να κρατήσουν τους Τούρκους μακριά. Πράγματι, οι Τούρκοι είχαν φοβηθεί από την ξαφνική βία. Κράτησαν μια απόσταση ασφαλείας, ενώ εκτοξεύονταν οι ρουκέτες. Εν τω μεταξύ, οι κοινότητες ήταν σε θέση να γιορτάσουν την Ανάσταση στις εκκλησίες τους.
Ρουκέτες πάνω από το Βροντάδο. Φωτογραφία: Αneta Silwia Zak, δημοσιεύεται με την άδειά της
Στο παρακάτω βίντεο, από ένα ντοκιμαντέρ της αγγλόφωνης ιστοσελίδα Greek Reporter το 2015, βλέπουμε τον δρ Σταμάτη Κριμιζή, ερευνητή αστρονομίας και υπεύθυνο ερευνητικών προγραμμάτων στις ΗΠΑ, που ξεκίνησε τη ζωή του στον Βροντάδο της Χίου, να μιλάει για το έθιμο:
Μου θυμίζει τα παιδικά μου χρόνια, διότι κι εγώ ήμουν ρουκετατζής πάλαι ποτέ! […] Όλα είναι επικίνδυνα όταν δεν προετοιμάζεται κανείς. Όταν έχει προετοιμαστεί και έχει λάβει τα μέτρα του, τότε μπορεί να ελαχιστοποιήσει τον κίνδυνο.
Και άλλο ένα βίντεο από την πλατφόρμα Nowness με αρκετά μηνύματα (και λίγο διαφορετικό στυλ):
Προσωρινά εμπόδια
Όταν ένα έθιμο, όπως ο Ρουκετοπόλεμος, παραμένει ένα λαογραφικό κομμάτι ενός τόπου και λειτουργεί σαν έκφραση της τοπικής κοινωνίας, η πορεία είναι ομαλή. Όταν όμως αρχίζουν και ξεφεύγουν οι αριθμοί τόσο των επισκεπτών, όσο και των ρουκετών, το έθιμο περνάει σε άλλα επίπεδα. Χωρίς να υπάρχει το κατάλληλο έδαφος να τα στηρίξει, η ίδια η παράδοση διακινδυνεύεται από τα στοιχεία που την ανέδειξαν.
Η ένταση κορυφώθηκε φέτος, όταν οι ρουκετατζήδες του Βροντάδου δήλωσαν ότι δε θα συμμετείχαν στο ρουκετοπόλεμο, καθώς απειλήθηκαν με μηνύσεις από συγχωριανούς τους, που πλήττονται από τις ζημιές στις ιδιοκτησίες τους. Όπως ανέφερε η αγγλόφωνη ιστοσελίδα Greek Reporter:
“We did everything we could to secure the safety of their homes and to convince them,” said president of the local community of Vrontados Markos Kosmas. “But they won’t back down on their decision. The rocket throwers are mostly family people and they will not risk being chased by police and end up in court,” he added.
“Κάναμε ό,τι μπορούσαμε για την ασφάλεια των σπιτιών και προσπαθήσαμε να τους πείσουμε”, ανέφερε ο πρόεδρος της τοπικής κοινότητας, Μάρκος Κοσμάς. “Αλλά δεν υποχωρούν. Οι ρουκετατζήδες είναι οι περισσότεροι οικογενειάρχες άνθρωποι και δε θα ρισκάρουν να μπλέξουν με αστυνομία και δικαστήρια”, πρόσθεσε.
Από τον προηγούμενο Ιούνιο, είναι στα σκαριά νομοθετικό πλαίσιο για την προστασία των ελληνικών τοπικών παραδόσεων, όπως ο ρουκετοπόλεμος, κάτι που παρακολουθούν στενά οι υποστηρικτές του εθίμου και οι ντόπιοι συμμετέχοντες, ωστόσο δεν υπάρχει ακόμα κάποια εξέλιξη.
Ο ρουκετοπόλεμος έχει αρχίσει. Φωτογραφία: Aneta Silwia Zak, δημοσιεύεται με την άδιεά της.
Ας ελπίσουμε οτι οι πρόσκαιρες δυσκολίες που έχουν εμφανιστεί θα ξεπεραστούν μέσα από ώριμο διάλογο και σχεδιασμό ανάμεσα σε όλους τους άμεσα ή έμεσα συμμετέχοντες.
1 σχόλιο