[1]Γραφιστική εικόνα της 10ης επετείου της Ινδικής Βικιπαίδειας από τον Praveenp (CC BY-SA 3.0)
Στις 15 Ιανουαρίου του 2016, η Βικιπαίδεια, η ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια, γιόρτασε τα 15α γενέθλιά της, επιτυγχάνοντας αυτό το ορόσημο με 36 εκατομμύρια άρθρα σε περισσότερες από 290 γλώσσες (Η αγγλόφωνη Βικιπαίδεια από μόνη της έχει ξεπεράσει τα 5 εκατομμύρια άρθρα [2]). Αλλά εδώ θέλω να αναφερθώ σε ορισμένα σημαντικά ερωτήματα που οι Ινδοί πρέπει να θέσουν στον εαυτό τους. Πρώτον, ποια είναι η κατάσταση των ινδόφωνων εγχειρημάτων της Βικιπαίδειας; Και τι πρέπει η Ινδία να πάρει και τι να δώσει στη Βικιπαίδεια;
Με την ανάπτυξη του λογισμικού ελεύθερου και ανοικτού κώδικα στην Ινδία, οι άνθρωποι διαθέτουν περισσότερη ελευθερία από ποτέ. [3] Ειδικά με τις πρόσφατες αλλαγές στο επίπεδο της ομοσπονδιακής πολιτικής [4], το έθνος απολαμβάνει καλύτερη συνεργασία με ανθρώπους διαφορετικών πολιτισμών που μιλούν διαφορετικές γλώσσες.
Ωστόσο, υπάρχει ένα τεράστιο κενό στην πρόσβαση στη γνώση στο διαδίκτυο. Από έναν πληθυσμό περίπου 1.260 εκατομμυρίων, μόνο περίπου το 15-18% των ανθρώπων είναι σε απευθείας σύνδεση, σε μεγάλο βαθμό μέσω κινητών συσκευών. Η τεχνική κοινότητα αποτελείται από ένα μικρό κλάσμα αυτού του πληθυσμού. Θα ήταν χρήσιμο να έχουμε μια μέτρηση σχετικά με το ποσοστό της συνεισφοράς της κοινότητας για την ανάπτυξη των γλωσσών της χώρας αυτής και της πολιτιστικής κληρονομιάς της.
Η οικογένεια της Βικιπαίδειας
Η Βικιπαίδεια δεν είναι απλώς μια εγκυκλοπαίδεια. Είναι επίσης μέρος μιας “οικογένειας” που περιλαμβάνει διάφορα άλλα ανοιχτής γνώσης μέλη. Η ίδια η Βικιπαίδεια είναι διαθέσιμη σε περισσότερες από 290 γλώσσες, αλλά έχει και άλλα πολύγλωσσα αδέρφια όπως η Wikisource [5] (μια ηλεκτρονική βιβλιοθήκη πολλών δημόσιων τομέων και άλλων σημαντικών κειμένων), η Wikimedia Commons [6] (η μεγαλύτερη αποθήκη του κόσμου για αρχεία πολυμέσων και έγγραφα), η Wikibooks [7] (μια ελεύθερη βιβλιοθήκη εκπαιδευτικών εγχειριδίων), η Wikivoyage [8] (ένας ελεύθερος και ανοικτός ταξιδιωτικός οδηγός) και το Wiktionary [9] (μια βάση δεδομένων διαφόρων γλωσσών). Τα έργα αυτά δεν στεγάζουν μόνο εκατομμύρια εικόνων, βίντεο, εγγράφων και κειμένων—αλλά επιτρέπουν σε οποιονδήποτε να συνεισφέρει με τις γνώσεις του σε αυτή την ολοένα και βαθύτερη δεξαμενή πληροφοριών. Τέσσερις ινδικές γλώσσες έκαναν μια πρόωρη είσοδο στον Wiki-κόσμο το 2002 — ασαμέζικα [10], μαλαγιάλαμ [11], όντια [12] και παντζάμπ [13]. Μερικοί άνθρωποι μπορεί να μην παρατήρησαν ότι το “en” στη διεύθυνση url της Βικιπαίδειας που δηλώνει τον γλωσσικό κωδικό της αγγλικής, θα μπορούσε να αλλάξει με “or” για την Όντια Βικιπαίδεια ή “pa” για την Παντζάμπ Βικιπαίδεια.
[14]Ένας χάρτης με τις ινδικές γλώσσες που χάνονται. Πηγή: Διαδραστικός χάρτης των παγκόσμιων γλωσσών που βρίσκονται σε κίνδυνο, της UNESCO.
Γλωσσική ουδετερότητα
Σύμφωνα με την UNESCO, 197 από τις 1.652 ινδικές γλώσσες πεθαίνουν, παρά το γεγονός ότι έχουν μεγάλη λογοτεχνική και γλωσσική κληρονομιά. Αυτό είναι ένα αρκετά συγκλονιστικό στατιστικό στοιχείο. Σε ένα δημοσίευμα από blog [15] με τοπικό περιεχόμενο, ο κοινωνικός επιχειρηματίας Rajesh Ranjan ρωτά αν το λογισμικό ελεύθερου και ανοιχτού κώδικα μπορεί να βοηθήσει να σωθούν αυτές οι γλώσσες που κινδυνεύουν. Στο πλαίσιο της Βικιπαίδειας, υπάρχουν ήδη 23 σχέδια γλωσσών της Νότιας Ασίας. Από αυτά οι 20 είναι γλώσσες που αναφέρονται στο 8ο σχέδιο του Συντάγματος της Ινδίας [16], σηματοδοτώντας την υποχρέωση της κυβέρνησης για την ανάπτυξη αυτών των γλωσσών.
Τα περισσότερα έργα της Βικιπαίδειας σε ινδικές γλώσσες είναι σχετικά μικρά σε σύγκριση με αντίστοιχα άλλων χωρών. Αλλά οι κοινότητες της Wikimedia είναι ακμάζουσες. Ενώ μόνο τμήματα των κυβερνητικών ιστοσελίδων είναι διαθέσιμα στα Χίντι, η Χίντι Βικιπαίδεια [17] έχει ήδη ξεπεράσει τα 0.1 εκατομμύρια άρθρα. Οι κοινότητες της Βικιπαίδειας σε ταμίλ [18] και μαλαγιάλαμ [19] έχουν επίσης διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην εκλαΐκευση του λογισμικού ελεύθερου και ανοικτού κώδικα πιέζοντας για αλλαγή σε πολιτικό επίπεδο. Πολλές ινδικές γλώσσες είναι σε εξέλιξη για να γίνουν ενεργά έργα στην Βικιπαίδεια υπό την πλατφόρμα Wikimedia Incubator [20].
Η Βικιπαίδεια Maithili [21] και η Βικιπαίδεια Konkani της Γκόα [22] είναι δύο Βικιπαίδειες ινδικών γλωσσών που έχουν ξεκινήσει τα τελευταία χρόνια. Ο κόσμος έχει δει πως ο ψηφιακός ακτιβισμός έφερε μια νέα ζωή σε γλώσσες όπως τα εβραϊκά και υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων που είναι η μητρική τους γλώσσα, που περιμένουν εκεί έξω για να έχουν πρόσβαση στη γνώση στις δικές τους γλώσσες. Η Βικιπαίδεια θα μπορούσε να είναι ένα μεγάλο εργαλείο για την υποστήριξη του ψηφιακού ακτιβισμού με διαφάνεια και ανταλλαγή.
[23]Το ποσοστό γυναικών συντακτών της Βικιπαίδειας κυμαίνεται γύρω στο 9%, λέει μία έρευνα από το Ίδρυμα Wikimedia το 2011. Φωτογραφία από τον χρήστη Goran tek-en (Πηγή: Wikimedia Commons)
Η αντιμετώπιση της προκατάληψης των φύλων στην Βικιπαίδεια: Επιπτώσεις για την Ινδία
Η Ινδία βρίσκεται στην κορυφή της Νότιας Ασίας, όσον αφορά τον δείκτη ανισότητας των δύο φύλων [24]. Το ποσοστό αναλφαβητισμού των γυναικών [25], ωστόσο, είναι ανησυχητικά χαμηλό, στο 65,46%, έναντι 82,14% για τους άνδρες. Αυτή η διαφορά είναι εμφανής σε πολλούς άλλους τομείς της κοινωνίας, καθώς και στην πολιτική.
Αλλά η προκατάληψη των φύλων δεν είναι πρόβλημα μόνο στην Ινδία. Η παγκόσμια κοινότητα λογισμικού ελεύθερου και ανοικτού κώδικα (FOSS) έχει από καιρό ανησυχήσει για τη χαμηλή συμμετοχή των γυναικών— [26]καθώς αποτελούν μόνο το 2-5% των συμμετεχόντων. [27] Ο πρώην εκτελεστικός διευθυντής του Ιδρύματος της Βικιπαίδειας, παραδέχθηκε ότι η Βικιπαίδεια, όπως και πολλά άλλα συνεργατικά και ανοιχτά έργα, δεν αποτελούν ευνοϊκό περιβάλλον για τις γυναίκες [28]. Αλλά η κοινότητα της Wikimedia και το Ίδρυμα Wikimedia εργάζονται και τα δύο για τη βελτίωση αυτής της κατάστασης. Τα ινδόφωνα έργα της Βικιπαίδειας είναι μέρος αυτής της παγκόσμιας κίνησης, με πρωτοβουλίες όπως ο μήνας μαραθωνίου για την Ιστορία των Γυναικών [29], ή το σχέδιο των θυγατέρων της Lilavati, [30]όπου δημιουργήθηκαν και εμπλουτίστηκαν βιογραφίες Ινδών γυναικών επιστημόνων.
Συμπληρώνοντας την Ψηφιακή Ινδία
Η Ινδία, με πληθυσμό 354 εκατομμυρίων [31] χρηστών του διαδικτύου, έχει ακόμα πολύ δρόμο να διανύσει για να αυξήσει το περιεχόμενο σε ινδική γλώσσα στο διαδίκτυο [32]. Η εκστρατεία της κυβέρνησης Ψηφιακή Ινδία [33] στοχεύει στην ψηφιακή παιδεία και στο να κάνει τους ψηφιακούς πόρους και τις ψηφιακές υπηρεσίες διαθέσιμα στις ινδικές γλώσσες [34]. Αυτό συμβαδίζει στενά με τον στόχο του κινήματος της Wikimedia για την παροχή ελεύθερης πρόσβασης στο σύνολο της ανθρώπινης γνώσης.
Εκτός από τη Βικιπαίδεια, και πολλοί άλλοι ανοικτοί εκπαιδευτικοί πόροι και δωρεάν προγράμματα γνώσης που δεν είναι ήδη μέρος της εκστρατείας για την Ψηφιακή Ινδία σηματοδοτούν την ανάγκη για την ομοσπονδιακή εκστρατεία να είναι πιο συνεργατική και ανοικτή. Συνεργασίες κοινοτήτων-κυβέρνησης όπως το σχέδιο NROER [35] για να κάνουν τα βιβλία του Εθνικού Συμβουλίου Εκπαιδευτικής Έρευνας και Κατάρτισης [36] διαθέσιμα υπό άδειες Creative Commons, και το σχέδιο IT@School [37] στην πολιτεία της Κεράλα να παρέχει εκπαίδευση με τη χρήση ελεύθερων και ανοικτών εργαλείων, έχουν αποκτήσει τεράστια προσοχή, και συνέβαλαν στην οικοδόμηση του όγκου των διαδικτυακών περιεχομένων σε Ινδική γλώσσα.
Μία εκδοχή [38] αυτού του άρθρου έχει εμφανιστεί στην εφημερίδα The Huffington Post.