Γνωρίστε τρεις καλλιτέχνες που ζωγραφίζουν τους δρόμους της Κένυας, της Νότιας Αφρικής και της Τυνησίας

Το γκραφίτι καλλιεργήθηκε στους δρόμους της Νέας Υόρκης τη δεκαετία του '70 και στη δεκαετία του '80 η καλλιτεχνική αυτή μορφή πήρε το δρόμο της για την Αφρική. Εκεί, είναι λιγότερο καθιερωμένη, αλλά έχει μια αναπτυσσόμενη κοινότητα δραστήριων καλλιτεχνών. Κι όμως, δεν λαμβάνουν την ίδια προσοχή από τα ΜΜΕ ή εκπροσώπηση σε διεθνή φεστιβάλ σε σχέση με αντίστοιχους καλλιτέχνες από την Ευρώπη και τη Βόρειο Αμερική.

“Υπάρχει αρκετή υπο-εκπροσώπηση. Όταν πας σε φεστιβάλ, σε βάζουν απλά σαν μια υποσημείωση και αυτό ήτανε”, λέει ο Κενυάτης καλλιτέχνης του δρόμου Wisetwo. “Αν κάνεις καλά την έρευνά σου, υπάρχουν πολλοί καλοί καλλιτέχνες στο Ναϊρόμπι, υπάρχουν πολλοί καλοί καλλιτέχνες στην Τυνησία”.

Ιδού τρεις καλλιτέχνες, που εργάζονται για να βγει στην επιφάνεια η κοινότητα γκραφίτι της Αφρικής.

Falko One

Το 1988, κοντά στο τέλος του απαρτχάιντ στη Νότιο Αφρική, ο καλλιτέχνης γκραφίτι Falko One ξεκίνησε το ταξίδι του στην υποκουλτούρα του Κέιπ Τάουν, σε ένα από τα μοναδικά κλαμπ που μπορούσαν να πάνε να διασκεδάσουν μαύροι. Εκεί, γνώρισε τον κόσμο του χιπ χοπ και του γκραφίτι.

Σήμερα, στον Falko αποδίδεται μεγάλο κομμάτι της ανάπτυξης του γκράφιτι στη χώρα του. Μέσω ανταλλαγής γραμμάτων στη δεκαετία του '90, ο Falko βοήθησε στην ανάπτυξη ενός δικτύου μεταξύ εκκολαπτόμενων Νοτιοαφρικανών καλλιτεχνών γκραφίτι και βετεράνων της βιομηχανίας στην Ευρώπη, ώστε να μπορέσουν να μάθουν ο ένας από τον άλλο. Το 1996, ξεκίνησε τον πρώτο διαγωνισμό γκραφίτι στη Νότια Αφρική, με τίτλο Battle With Vapours, που συνέχισε να πραγματοποιείται για αρκετά χρόνια.

Τα έργα του διακοσμούν κτίρια στη συνοικία Cape Flats, σε όλη τη χώρα και άλλες πόλεις σε όλο τον κόσμο. Η τέχνη του, λέει, έχει περιγραφεί ως “φαντασιακή” και “ποιητική”. Ο ίδιος ομολογεί ότι είναι μια ερμηνεία του κόσμου γύρω του.

“Με επηρεάζουν γενικά οι κοινωνικές και πολιτικές παρατηρήσεις που κάνω”, λέει ο Falko. “Δεν δίνω όμως εύκολη έτοιμη δουλειά. Δεν είναι κάτι κραυγαλέο. Συνειδητοποιώ ότι στις κοινότητες που μπαίνω, είμαι απλά επισκέπτης…Δε μ’ αρέσει να μπαίνω σε μια κοινότητα και να επιβάλλω την οπτική μου γωνία στον καθένα…Κάνω ένα σχέδιο, πρώτα βάζω κάποια οπτικά αισθητικά στοιχεία και έπειτα προσθέτω ένα μικρό μήνυμα, ποικίλει από περιοχή σε περιοχή”.

Σπούδασε γραφιστική, αλλά δεν έχει τελειώσει το σχολείο.

“Το γκράφιτι δεν ήταν κάτι που αποφάσισα συνειδητά να κάνω”, αναφέρει ο Falko. “Με ώθησαν στο γκραφίτι στοιχεία και άνθρωποι γύρω μου”.

Γνώρισε τον King Jamo, έναν καλλιτέχνη χιπ-χοπ από το κλαμπ The Base, τη δεύτερη βραδιά που πήγε σε εκείνο το μέρος. Ο King Jamo του έδειξε τη σημαία του crew του, με τη λέξη Ζουλού γραμμένη με γκραφίτι. Είπε στον Falko ότι έψαχναν νεαρούς καλλιτέχνες γκραφίτι για να μπουν στην ομάδα του. Από τότε κόλλησε, θυμάται ο Falko.

“Έίμαι αρκετά εμμονικός σαν χαρακτήρας”, λέει. “Και με το που ξεκίνησα, μόνο αυτό σκεφτόμουν”.

Wisetwo

Στο πολύβουο Ναϊρόμπι, ο Κενυάτης καλλιτέχνης Wisetwo δουλεύει στην τέχνη του δρόμου για περισσότερο από μια δεκαετία.

Από τα παιδικά του χρόνια ενδιαφερόταν για την τέχνη, καθώς θεωρεί ότι όλα τα παιδιά έχουν αυτό το στοιχείο.

“Όλα τα παιδιά δεν ασχολούνται με τη ζωγραφική;” ρωτά. “Μετά, εξαρτάται από το πόσο σε χτυπά η κοινωνία και σου κάνει πλύση εγκεφάλου ότι η επιστήμη και οι επιχειρήσεις είναι πιο σημαντικές από την τέχνη”.

Αν και δεν έχει πειστεί να εγκαταλείψει τις βούρτσες και τα σπρέι του, ο Wisetwo πήγε στο κολέγιο και σπούδασε Διεθνείς Σχέσεις — μονάχα “σαν ένα εναλλακτικό πλάνο”, αναφέρει.

Η ζωγραφική όμως είναι το πάθος του και τον έχει ταξιδέψει σε όλο τον κόσμο — από τον Καναδά μέχρι την Υεμένη. Τα περισσότερα έργα που κάνει είναι για δική του ευχαρίστηση. Έχουν προβληθεί σε φεστιβάλ και στην ανοιχτή γκαλερί των δρόμων, αλλά έχει κάνει επίσης και έργα κατά παραγγελία, συνήθως στην πατρίδα του, για ΜΚΟ όπως τα Ηνωμένα Έθνη.

Ο Wisetwo έχει κάνει και πολιτικά έργα στο παρελθόν, αλλά προτιμά να μένει μακριά από την πολιτική στην τέχνη του. Το 2013, την εποχή περίπου των Προεδρικών Εκλογών στην Κένυα, με την άδεια των Σιδηροδρόμων της Κοιλάδας Rift Valley, μα ομάδα Κενυατών καλλιτεχνών κάλυψε ένα τρένο 10 βαγονιών με μηνύματα υπέρ της ειρήνης. Η Κιμπέρα, η παραγκούπολη που διασχίζει το τρένο, πέρασε πολλή βία κατά τις εκλογές του 2007. Έλαβε τον τίτλο Τρένο Ειρήνης της Κιμπέρα ^[3], με στόχο την προώθηση της ειρήνης.

“Το να προσπαθείς να τα συνδυάσεις [πολιτική και τέχνη] δεν είναι εύκολο πράγα”, αναφέρει ο Wisetwo. “Δεν είναι αυτή η ιδέα της έκφρασής μου. Ο κόσμος αυτός έχει πάρα πολλά προβλήματα. Δεν είναι δική μου δουλειά να προσπαθήσω να τα λύσω. Εγώ απλά ζωγραφίζω, κάνω διάφορα μέρη να φαίνονται όμορφα”.

Πέρυσι, ο Wisetwo οργάνωσε την πρώτη του προσωπική έκθεση στο Παρίσι.

Η επίδειξή του φιλοξένησε τοιχογραφίες με αφρικανικές μάσκες, με μοτίβα επηρεασμένα από αρχαίους πολιτισμούς όπως οι Μάγια, οι Αζτέκοι και οι λαοί της Μεσοποταμίας, ενώ περιείχε και αιγυπτιακά ιερογλυφικά. Αυτά τα έργα, λέει ο Wisetwo, αντιπροσωπεύουν πραγματικά το στυλ του.

“Αν δεις γκραφίτι και τέχνη του δρόμου, βρίσκεις πολλές αμερικανικές και ευρωπαϊκές επιρροές. Το ότι έχω μεγαλώσει σε διαφορετική ήπειρο δε σημαίνει ότι πρέπει να υιοθετήσω ένα αμερικανικό ή ευρωπαϊκό στυλ σχεδίου”, αναφέρει ο Wisetwo. “Ο κόσμος το κάνει αυτό συνέχεια. Οπότε, αποφάσισα να βασιστώ στις ρίζες μου, να ζωγραφίσω την προέλευσή μου και ό,τι με ενδιαφέρει από αρχαία κείμενα και αρχαίους πολιτισμούς. Αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος με τον οποίο μπορώ να εκφραστώ”.

Vajo

Ο Vajo από το Γκαμπές της Τυνησίας είναι μια υπολογίσιμη δύναμη. Προβλήθηκε στο διεθνές στερέωμα το 2011 κατά την Τυνησιακή Επανάσταση, ^[4] γνωστή και ως Επανάσταση των Γιασεμιών, η πρώτη από ένα κύμα εξεγέρσεων στον Αραβικό κόσμο, που έγινε γνωστό ως Αραβική Άνοιξη.

 

Ο Vajo παρουσιάστηκε σε ένα ντοκιμαντέρ με τίτλο PUSH Tunisia ^[5], το οποίο συγκέντρωσε μια ομάδα Τυνήσιων skateboarders, ακτιβιστών και καλλιτεχνών του δρόμου.

Έγιναν γνωστοί ως “Οι Βεδουίνοι”. Η ομάδα προωθούσε την ειρήνη στη ρημαγμένη από τον πόλεμο χώρα μέσω της τέχνης τους. Μετέτρεψαν τη λεηλατημένη έπαυλη μέλους της πρώην βασιλικής οικογένειας σε έναν τόπο συνάντησης δημιουργικών μυαλών.

Το καλοκαίρι του 2014, ο Vajo συμμετείχε στο Djerbahood, ένα project που οργανώθηκε από την παριζιάνικη γκαλερί Itinerrance και περιλάμβανε 150 καλλιτέχνες 30 διαφορετικών εθνικοτήτων. Μετέτρεψαν το χωριό Εριάντ στο νησί Τζέρμπα της Τυνησίας σε ένα ανοιχτό μουσείο, ζωγραφίζοντας ελεύθερα ό,τι τοίχους ήθελαν. Το νησί είναι μεγάλο τουριστικό σημείο της χώρας και τα έργα των καλλιτεχνών αυτών το έκαναν ακόμα πιο δημοφιλές.

Ο Vajo προσπαθεί επίσης να κρατήσει ζωντανή την τέχνη αυτή: συμμετείχε σε σεμινάριο χρηματοδοτούμενο από την Αμερικανική Πρεσβεία της Τυνησίας, όπου έκανε σε παιδιά ένα γρήγορο μάθημα στην τέχνη του γκραφίτι.