Το άρθρο αυτό αρχικά δημοσιεύτηκε στο PRI.org στις 26 Μαΐου 2016 και αναδημοσιεύεται εδώ βάσει συμφωνίας διαμοιρασμού περιεχομένου.

Σκεφτείτε τα kwv txhiaj σαν ποιητικά τραγούδια.

Ακόμα καλύτερα, σκεφτείτε τα σαν τα μπλουζ των Χμονγκ. Και με αυτό το αίσθημα, θεωρήστε τα kwv txhiaj όπως ο Αμερικανός συγγραφέας Ραλφ Έλισον έβλεπε τα μπλουζ: “ένα αυτοβιογραφικό χρονικό μιας προσωπικής καταστροφής, που εκφράζεται με λυρικό τρόπο”.

Με τη ρήση του Έλισον ξεκινά ένα νέο βιβλίο σχετικά με τα kwv txhiaj και έναν από τους τραγουδιστές τους, έναν άνδρα ονόματι Bee Yang. Έχει γραφτεί από την κόρη του, τη βραβευμένη συγγραφέα Kao Kalia Yang. Το βιβλίο έχει τίτλο “Ο ποιητής τραγουδιών: Απομνημονεύματα του πατέρα μου“.

Το βιβλίο της δείχνει ότι, όπως τα μπλουζ, τα kwv txhiaj γαληνεύουν την ψυχή.

“Με συνδέουν με τον πατέρα μου”, λέει η Yang. “Όλοι στην Αμερική τον γνωρίζουν και το μεγαλύτερο κομμάτι στη ζωή μου το έχω περάσει μιλώντας γι’ αυτόν σαν μηχανικός. Αλλά ξέρω πως μες στην καρδιά και στο μυαλό του, είναι ένας ποιητής τραγουδιστής. Έτσι, όταν ακούω kwv txhiaj, σκέφτομαι τον άνθρωπο, από τους ώμους του οποίου έβλεπα τον κόσμο, προτού μάθω να κάνω ποδήλατο ή να οδηγώ αμάξι. Οι ώμοι αυτοί με πήγαν μέχρι τις κορυφές των δέντρων και μου έλεγε: “Μια μέρα, τα χεράκια και τα ποδαράκια σου δε θα ορίζουν το ταξίδι σου στη ζωή. Θα περπατήσεις σε ορίζοντες που δεν έχει δει ποτέ ο πατέρας σου”. Έτσι, όταν ακούω kwv txhiaj, σκέφτομαι τα λόγια του και το μέλλον που έβλεπε για μένα”.

Πρόκειται για ένα μέλλον πολύ ξεχωριστό από ένα παρελθόν γεμάτο πόλεμο. Ο πατέρα της εγκατέλειψε το Λάος και κατέληξε σε ένα στρατόπεδο προσφύγων στην Ταϊλάνδη κατά τη διάρκεια του Πολέμου στο Βιετνάμ. Το 1987, εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στην πολιτεία της Μινεσότα.

“Ως παιδί του λαού των Χμονγκ, γνωρίζω ότι προερχόμαστε από έναν πόλεμο. Μεγαλώνοντας στην Αμερική, ποτέ δεν έμαθα από ποιον πόλεμο προήλθαμε, καθώς στα μαθήματα ιστορίας μαθαίναμε μονάχα για τον Πόλεμο στο Βιετνάμ, έναν πόλεμο ανάμεσα στους Αμερικάνους και τον Βόρειο Βιετναμέζικο Στρατό”, λέει η ίδια. “Το να ανήκεις σε έναν λαό που έχει διαγραφτεί τόσο ολοκληρωτικά από την ιστορία πιστεύω ότι είναι τρομερά λυπηρό. Ο πατέρας μου και άλλοι παραδοσιακοί Χμονγκ τραγουδιστές των kwv txhiaj προσπάθησαν να το καταγράψουν αυτό στα τραγούδια τους: ιστορίες για το πώς έφτασε ο πόλεμος σε έναν λαό, πώς χάθηκαν ζωές και πώς ορθοποδήσαμε και πάλι”.

Τα kwv txhiaj λοιπόν αποτελούν και ιστορία, παράλληλα.

Η Yang προσθέτει ότι για πολλά προσφυγόπουλα, όπως η ίδια, τραγούδια όπως τα kwv txhiaj αποτελούν την “πατρίδα” τους και με αυτά μεγαλώνουν. Και μόνο ορισμένοι λίγοι μπορούν να το κάνουν αυτό.

“Δεν μπορείς να είσαι απλά ένας τραγουδιστής kwv txhiaj. Πρέπει να έχεις γεννηθεί με χάρισμα. Η φωνή σου είναι η μόνη μουσική που συνοδεύει τις λέξεις σου στον κόσμο”.